La tratga da nursas e da chauras accumplescha ina incumbensa impurtanta areguard la tgira da las pastgiras d'alp. Sche questas duas spezias d'animals da niz mancan, fa quai ch'ina gronda part da las regiuns alpinas crescha en. Las expensas supplementaras per la tratga da nursas e da chauras - chaschunadas tras las populaziuns da lufs e da lufs-tschervers - n'èn economicamain però betg pli supportablas per ils possessurs da muvel manidel. Mo per mesiras da protecziun en Surselva la stad 2003 han la confederaziun ed il chantun Grischun stuì impunder var 120'000 francs. En cas ch'il luf fiss preschents sin tut il territori dal chantun Grischun fissan necessaris var 4 milliuns francs per proteger las muntaneras da muvel manidel.

Qua cumenza la critica da la regenza grischuna envers ils concepts "luf e luf-tscherver Svizra". Ni ils possessurs da muvel manidel ni il chantun n'èn en cas da surpigliar ulteriurs custs da questa dimensiun. En sia consultaziun a l'uffizi federal d'ambient, guaud e cuntrada pretenda la regenza perquai in engaschament finanzial generus da la confederaziun tant per ils custs da prevenziun sco er per las expensas supplementaras tar l'administraziun da chatscha pervi da l'immigraziun d'animals gronds da rapina. I na dastga numnadamain betg esser che la confederaziun surpiglia obligaziuns internaziunalas, ma indossescha las chargias finanzialas colliadas cun quai sulettamain als territoris perifers ed als territoris da muntogna.

Ultra da quai sto l'immigraziun dals animals gronds da rapina luf e luf-tscherver sa cumportar cun in'agricultura persistenta e cun ina chatscha persistenta. Plinavant pretenda la regenza cleras directivas areguard l'indemnisaziun da donns e per dapli cumpetenzas per ils chantuns areguard permissiuns da sajettar lufs e lufs-tschervers che chaschunan donns. Er duai vegnir adattà il status da protecziun dal luf sco "spezia d'animals fitg protegida". En tut il mund n'è il luf numnadamain betg ina spezia periclitada. Areguard il status da protecziun na datti perquai nagin motiv da tractar il luf en autra moda ch'il luf-tscherver, al qual vegn dà tenor il dretg vertent il status d'ina "spezia d'animals protegida".

Il rumantsch sto er vegnir duvrà tar "infostar"
Ils 30 uffizis da stadi civil dal Grischun èn colliads dapi la mesadad da l'onn passà cun la banca da datas centrala "infostar, il "register informatisà dal stadi civil". Tut las infurmaziuns davart naschientscha, lètg, mort e renconuschientschas d'uffants stattan a disposiziun en tschintg linguas - danor en rumantsch. La regenza grischuna è uss intervegnida tar l'uffizi federal da giustia. Rumantsch è ina lingua uffiziala da la confederaziun e duai perquai er pudair vegnir applitgada sur plattafurmas electronicas modernas en il contact cun la confederaziun.

Reducì ils custs d'administraziun en il sectur dal dretg funsil puril
La regenza ha approvà la revisiun parziala da l'ordinaziun davart l'agricultura. Tar dumondas en il sectur dal dretg puril funsil na vegn l'inspecturat dal register funsil betg pli a far dar en mintga cas in cunrapport da l'uffizi d'agricultura, meglieraziun da structura e mesiraziun. La revisiun parziala entra en vigur il 1. d'avrigl ed è ina mesira en il rom dal project per l'examinaziun da las structuras e da las prestaziuns per sanar las finanzas chantunalas.

Ordinaziun davart ils meds per la protecziun da las plantas: l'adattaziun al dretg da la UE è da princip incontestada
La nova lescha davart las substanzas chemicas da l'onn 2000 pretenda er ina revisiun totala da l'ordinaziun davart ils meds per la protecziun da las plantas. I sa tracta per gronda part d'adattaziuns al dretg da la UE. Sche meds per la protecziun da las plantas èn permess en la UE, na ston ils documents necessaris correspundents betg vegnir elavurads anc ina giada da las autoritads svizras.

En sia consultaziun al departament federal da l'economia pretenda la regenza grischuna precisiuns ed adattaziuns areguard differents artitgels, ma na refusescha betg l'entir project. La confederaziun duai per exempel precisar daco che la "ordinaziun davart l'utilisaziun d'organissems en l'ambient", l'uschenumnada "ordinaziun davart la libra emissiun en l'ambient", duai valair per tscherts meds per la protecziun da las plantas, però betg per auters.

Da vischnancas e regiuns
- Mesolcina e Calanca, Grischun central, Surselva: La regenza ha elegì ils trais novs presidents da la regiun d'urari: Fabrizio Keller, Grono, Robert Albertin, Mon, e Marcus Hasler, Vuorz. Per las ulteriuras regiuns d'urari èn vegnids confermads ils presidents actuals. La perioda d'uffizi dals presidents da las totalmain diesch regiuns d'urari va a fin ils 31 da december 2008.

Contribuziuns chantunalas a differentas instituziuns
- Agid umanitar: La regenza ha approvà 22'000 francs, tranter auter per la promoziun da dunnas en Mali, per in project d'orfens pervi dad aids en Uganda, per il sustegn medicinal da la populaziun en Angola e per il provediment da la sanadad en Rumenia.
- Fond da sport: Per stabiliments da sport e per construcziuns da sport èn vegnids approvads var 180'000 francs. Resguardads èn vegnids ils projects dal club da bartgas a vela da San Murezzan, da la societad da tir Desertina, dal club da tennis Trun e dal club da tennis Tusaun.
- Promoziun da la giuventetgna e da la cultura: Per il program da giubileum dal circus d'uffants "Lollypop" e per il "cudesch da vopnas dals colonels da l'anteriur territori da la lia grischa" da la fundaziun da la curt lia grischa ha la regenza approvà totalmain 35'000 francs.

Projects da vias
- Auzà temporarmain il pais maximal e la ladezza maximala: Sin ils suandants trajects èn vegnids auzads il pais maximal permess da 13 a 18 tonnas e la ladezza maximala da 2,3 a 2,55 meters: via da Brün, davent da la bifurcaziun da la via sursilvana da la vart dretga dal Rain fin a la plazza da volver a Brün, via da Dutg, traject parzial davent da Valendau fin a la plazza da volver a Dutg sut, via sursilvana da la vart dretga dal Rain, traject parzial davent dal deposit da laina en il sidvest da la punt da la chavorgia da Versomi fin a la plazza da volver da la Val Masinis, via da la Stussavgia, traject parzial da Versomi fin ad Acla, e via d'Arezen, davent da la bifurcaziun da la via da la Stussavgia fin a la fin da la via chantunala. Questas midadas valan dal 1. da matg fin ils 31 d'october.
- Trun-Schlans, Versomi-Stussavgia Thalkirch (punt da Müli), Carrera-Valendau, Scuol vest (Chavrigls), Underplatta-Casal, Tinizong: Per las lavurs da construcziun, da correcziun e da reparaziun ha la regenza approvà var 7,7 milliuns francs.

chanzlia chantunala dal Grischun

Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun