da cussegliera guvernativa dr. Eveline Widmer-Schlumpf
Nus avain in'administraziun productiva ch'è abla d'agir ed il
Grischun profitescha actualmain anc da finanzas chantunalas ordinadas.
La libertad finanziala d'agir dal chantun daventa però dapi onns pli e
pli pitschna e la dinamica tar la gestiun da las finanzas vegn
permanentamain pli gronda. Ina direcziun effizienta e flexibla dal
preventiv annual daventa adina pli impurtanta.
La suveranitad dal cussegl grond concernent il preventiv è fixada en
l'artitgel 35 da la constituziun chantunala: Il cussegl grond concluda
mintg'onn davart il preventiv chantunal. El sulet ha il dretg da fixar
las posiziuns dal credit tenor preventiv per tut las expensas e per tut
las entradas chantunalas. La constituziun è formulada en moda fitg
restrictiva e na lascha nagina libertad da delegar questa cumpetenza ad
in'autra instanza.
La regulaziun vertenta è en sasez sa cumprovada - la suveranitad
concernent il preventiv ha il cussegl grond - e quella duai da princip
er vegnir laschada uschia sco ch'ella è. La cumparegliaziun cun auters
chantuns sco er cun numerusas vischnancas dal Grischun mussa dentant
cleramain ch'i dat buns motivs da na betg observar quest princip en moda
memia stricta. Correspundentamain è alura er vegnì formulà il giavisch
dal cussegl grond ch'il preventiv duess pudair vegnir dirigì en moda pli
flexibla. Per tschertas fatschentas da finanzas duvrain nus dapli
flexibilitad ed andaments pli svelts.
Progress premettan libertads d'agir
En la sessiun da zercladur 2004 ha il cussegl grond tractà e
deliberà cun 88 cunter 0 vuschs la nova lescha davart las finanzas dal
chantun Grischun. Questa lescha cuntegna in dretg da preventiv modern
cun numerusas meglieraziuns. Tranter auter èn vegnids resguardads
giavischs impurtants ed er novs per la direcziun dal preventiv, uschia
la pussaivladad dal cussegl grond da delegar sias cumpetenzas dal
preventiv en secturs spezials. La lescha davart las finanzas dal chantun
Grischun duai vegnir messa en vigur il 1. da schaner 2005.
En la nova lescha davart las finanzas èn previsas delegaziuns per
approvar credits tenor preventiv, e quai per cas ch'èn definids
exactamain. La cumissiun da gestiun (CdG) duai realisar sin ils contos
singuls eventualas scursanidas globalas dal preventiv tras il cussegl
grond sco er approvar definitivamain tut ils credits supplementars; quai
er alura, sch'els ston vegnir tractads durant ina sessiun dal cussegl
grond. La regenza survegn da sia vart il dretg da concluder - senza la
resalva da credit dal cussegl grond - tut las expensas en cas d'in nov
emprest da chapital ester a media ed a lunga vista (sco cumissiuns,
taxas da bul e tschains) sco er d'augmentar participaziuns gia
existentas vid ovras electricas.
Las novas cumpetenzas da la CdG èn limitadas cleramain. Ellas èn
adattadas a la tematica sco er al stgalim. Las delegaziuns a la regenza
sa restrenschan als affars da banca u da bursa che pretendan per regla
in andament spert. Per eventualmain augmentar las participaziuns gia
existentas vid interpresas d'ovras electricas ston las tractativas
savens vegnir manadas sut ina gronda pressiun da temp. La regenza duai
perquai pudair decider senza cumpigliar il cussegl grond u ina cumissiun
dal cussegl grond.
Cun questas delegaziuns po la procedura d'approvaziun vegnir
simplifitgada ed accelerada en il process da budgetaziun ed en il sectur
dals credits posteriurs. Ellas fan però ch'ina cumplettaziun da
l'artitgel 35 da la constituziun chantunala è necessaria.
Stabel tar il general e flexibel tar il spezial
Il cussegl grond fixescha anc adina il preventiv annual. Areguard
l'approvaziun dal preventiv duai el dentant - en il senn d'excepziuns
d'ina dimensiun limitada cleramain - da nov pudair permetter regulaziuns
excepziunalas resp. delegar cumpetenzas. Talas delegaziuns ston vegnir
fixadas en ina lescha. Manegiada è cun quai la lescha davart las
finanzas dal chantun Grischun.
L'obligaziun ch'i stoppia esser avant maun ina basa legala per
mintga expensa na vegn betg tutgada da la revisiun. Las cumpetenzas
finanzialas dal pievel na vegnan er betg midadas.
Ils midaments che succedan adina pli svelt en l'economia ed en la
societad sco er las mesiras voluminusas da spargn e da structura per
mantegnair las finanzas dal chantun en in stadi solid na chaschunan betg
sco ultim ina gronda dinamica en la direcziun da l'administraziun e tar
la gestiun da las finanzas. La roda gira evidentamain adina pli svelt.
Las pretensiuns al cussegl grond, a la regenza ed a l'administraziun
s'augmentan. Nus stuain acceptar questas sfidas. Sch'ins na sa mova betg
en in conturn dinamic, signifitgescha quai enconuschentamain ch'ins
fetschia in regress. La revisiun necessaria da la constituziun è mo ina
intervenziun pitschna. Ella mussa dentant ina tenuta positiva ch'è
caracterisada da l'intenziun da cuntinuar cun chaussas ch'èn sa
cumprovadas ed - il medem mument - dad acceptar las midadas en moda
averta.
Gremi: departament da finanzas e militar
Funtauna: rg departament da finanzas e militar