Betg ina stad da record areguard las valurs d'ozon
Las valurs d'ozon èn stadas er quest onn cleramain pli bassas che durant la stad da record 2003. Cumpareglià cun l'onn precedent è stada l'impestaziun cun ozon en il Grischun dal nord ed en il Grischun central in pau pli auta ed en il Grischun dal sid bunamain medem auta. Tuttina è però vegnida surpassada la limita media d'ozon per ura cleramain, malgrà l'aura variabla. Las medias las pli autas per ura èn vegnidas mesiradas en il chantun Grischun cun valurs da passa 240 micrograms per meter cubic aria (il dubel da la limita) en il Mesauc e cun passa 180 micrograms (1.5 giadas la limita) en la Val dal Rain.
Da prescriver ina limitaziun da la sveltezza sin la via naziunala en il Mesauc - sco quai ch'igl era previs ensemen cun il chantun Tessin en cas che la limita vegniss surpassada per il dubel - han ins pudì renunziar, perquai che mintga giada che la limita previsa è stada cuntanschida ha la trid'aura calmà la situaziun.
Sco l'onn precedent èn stadas las fasas da bell'aura questa stad mo curtas. Tuttina n'ha er en il mez onn da stad che va ussa a fin la limita media per ura - che dastgass vegnir surpassada tenor l'ordinaziun svizra per mantegnair l'aria pura mo durant in'ura ad onn - betg pudì vegnir observada, ni en il chantun Grischun ni er betg en il rest da la Svizra. Questa limita importa 120 micrograms ozon per meter cubic aria. En il Mesauc è questa limita vegnida surpassada durant passa 934 uras ed en la Val dal Rain durant 305 uras.

Per furmar ozon dovri substanzas precursuras
Sper l'aura èn las emissiuns da las substanzas nuschaivlas precursuras dioxid da nitrogen (NO2) sco er da cumbinaziuns organicas svapurantas (COS) decisivas per l'autezza da las valurs da l'ozon. L'intensitad da la derivanza da questas substanzas nuschaivlas precursuras - spezialmain motors termics dal traffic, process industrials e stgaudaments - è bler pli auta en l'aglomeraziun da Cuira che en ils territoris rurals. Perquai vegnan mesiradas en questas regiuns las impestaziuns cun ozon las pli autas. A lunga vista pon las impestaziuns cun ozon vegnir influenzadas mo tras ina reducziun da las substanzas precursuras.

Consequenzas per la sanadad
En cas d'impestaziun cun ozon da passa 180 µg/m3 s'augmenta la probabladad che la pel-mucosa dals egls, dal nas e dal culiez vegnia irritada. En cas da sforzs corporals en il liber po tar uffants, tar giuvenils e tar creschids che reageschan en moda sensibla vegnir reducida la funcziun dals pulmuns per 5 fin 10 %.

Infurmaziuns davart la qualitad actuala da l'aria
Valurs da mesiraziun actualas davart l'impestaziun da l'aria (ozon, pulvra fina e dioxid da nitrogen) en il Grischun sco er rapports tecnics extendids davart il tema chattais Vus en l'internet sut www.umwelt-gr.ch.

En cas d'impestaziuns autas cun ozon èn questa stad las medias vegnidas infurmadas en tut la Svizra en moda unitara tenor in concept d'infurmaziun elavurà da la CCPA1. L'infurmaziun cuntegneva ultra da la situaziun actuala da l'impestaziun cun ozon er recumandaziuns co sa depurtar per sa proteger cunter las consequenzas da l'impestaziun da l'aria e co evitar las svapurs.
En il chantun Grischun ha infurmà ultra da quai il UNA tut las vischnancas dal Grischun dal sid en tut 3 giadas cun in bulletin actual, mintgamain cur che la sava d'infurmaziun da 180 micrograms per meter cubic aria è vegnida surpassada.

Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun