Paraids da protecziun cunter la canera pli favuraivlas, effectivas ed architectonicamain attractivas - construidas cun material indigen e da persunal local: in sistem modular betg mo concepì per il chantun Grischun.

Bleras persunas che vivan sper vias èn disturbadas da la canera. Mulestas tras canera datti er en cas da livels acustics che sa chattan stgars sut las limitas. En tals cas na datti nagins dretgs per mesiras da protecziun cunter la canera. I po dentant exister in dretg per mesiras da protecziun cunter la canera en il senn da la prevenziun tenor l'art. 11 al. 2 LPAmb, uschenavant ch'ellas èn realisablas dal puntg da vista da la tecnica e dal manaschi e supportablas dal puntg da vista economic. Talas mesiras da prevenziun na vegnan actualmain betg finanziadas da la confederaziun sco consequenza da las mesiras da spargn generalas.

Ma nua che las limitas vegnan surpassadas na permettan las relaziuns localas daditg betg dapertut da metter si paraids da protecziun cunter la canera. Uschia ston ins sa cuntentar tar la gronda part dals cas cun mesiras main effectivas (cuvridas da la via da pauca canera, reducziuns dal tempo) u cun installar fanestras che protegian cunter la canera.

Perfin nua che las relaziuns localas permettessan quai, na pon paraids da protecziun cunter la canera massa savens betg vegnir realisadas, perquai che la relaziun dals custs e dal niz n'è betg buna avunda. En territoris rurals pauc populads profiteschan numnadamain relativamain paucas persunas d'ina tala mesira; quai pegiurescha la relaziun dals custs e dal niz che la confederaziun utilisescha - per motivs da spargn - sco parameter per tschentar las prioritads tar la finanziaziun.

Per chattar ina soluziun da quest problem ha cusseglier guvernativ Claudio Lardi incumbensà las expertas ed ils experts per construcziun e per concepziun da la SATE da Cuira d'elavurar in sistem modular per paraids da protecziun cunter la canera. Las pretensiuns èn autas e multifaras: ils custs ston vegnir sbassads, in bun effect acustic sto vegnir cuntanschì, materialias indigenas ston vegnir utilisadas, ina realisaziun cun ina part d'atgnas prestaziuns uschè gronda sco pussaivel sto vegnir cuntanschida, la concepziun architectonica sto esser attractiva ed il mantegniment sto esser pratic e simpel.

Sco resultat da questa incumbensa vegn preschentà in prototip ch'è gia vegnì examinà acusticamain tar la EMPA. Cun il sistem modular che sto anc vegnir sviluppà vinavant duain vegnir cuntanschidas duas finamiras: Sche las limitas èn surpassadas po per l'ina vegnir cuntanschida pli savens ina relaziun dals custs e dal niz giustificabla per la finanziaziun tras la confederaziun e tras il chantun. E segunda duain las vischnancas e persunas privatas avair la chaschun - er sche las limitas n'èn betg surpassadas - da pudair realisar senza contribuziuns federalas e chantunalas paraids da protecziun cunter la canera cun materialias indigenas e cun pitschnas pretensiuns areguard il persunal, e quai sco mesiras da protecziun cunter la canera favuraivlas.

Cun material indigen e senza persunal spezialisà
Il tip da paraid da protecziun cunter la canera ch'è vegnì sviluppà da la SATE vegn construì cun material indigen. I sa tracta da las cutgas, pia da las aissas a l'ur che resultan, sch'il mutagl vegn resgià. Ellas sa sfurman memia fitg. Pervi da quai n'èn ellas betg adattadas per products da lain d'auta qualitad e pon perquai vegnir cumpradas fitg bunmartgà. Ultra da quai resultan ellas sco products restants en grondas quantitads. La construcziun dals elements per las paraids da protecziun cunter la canera po vegnir realisada en collavuraziun cumplessiva da la populaziun regiunala (p.ex. uffizis da construcziun, gruppas forestalas, uniuns) ma er cun integrar persunas socialmain dischavantagiadas (persunas dischoccupadas, persunas che vulan puspè s'integrar).

Custs da construcziun cleramain pli bass che tar paraids da protecziun cunter la canera existentas
Ils custs da la paraid da protecziun cunter la canera ch'è vegnida sviluppada da la SATE sa chattan circa ...% sut ils custs da paraids da protecziun cunter la canera usitadas. Ils custs pli bass resultan oravant tut dal material e dals salaris per far la surstructura. Spezialmain favuraivel è che la montascha da la surstructura na pretenda nagin persunal spezialisà u po vegnir fatga en furma d'ina atgna prestaziun.

Paraid da protecziun cunter la canera cun in bun effet acustic
La paraid da protecziun cunter la canera ch'è vegnida sviluppada da la SATE è durant il svilup vegnida suttamessa a pliras examinaziuns en il labor acustic da la EMPA. Ils resultats sa chattan sur las pretensiuns che vegnan fatgas per paraids da protecziun cunter la canera (valur directiva = 27 dB[A]). Ultra da quai reflectescha ella pauc sun, quai ch'è in avantatg per persunas che vivan en fatscha d'ina tala paraid.

Element attractiv per mintga ambient
La paraid da protecziun cunter la canera fascinescha cun sias furmas. Plinavant sa lascha ella adattar en moda flexibla als conturns. Il lain sco material da construcziun vegn resguardà sco agreabel. En conturns rurals sa cunfà il lain natural armonicamain cun la cuntrada e cun las fatschadas da las chasas. Sia colur armonescha er en mintga stagiun cun las colurs natiralas da la cuntrada. Nua che structuras linearas e squadradas n'èn betg giavischadas po ella vegnir construida cun ina structura ondulada u undegiada ed esser uschia in attirasguard per las contempladras e per ils contempladers.

Ulteriur proceder
Sco proxim pass èsi previs da far in emprim project da pilot per lung d'ina via. Quest project da pilot serva a far experientschas, e cun el duai vegnir cumprovà ch'ina tala paraid da protecziun cunter la canera saja realisabla. En cas che las limitas vegnan surpassadas duai quest tip da paraid da protecziun cunter la canera gidar a cuntanscher pli savens ina relaziun dals custs e dal niz che giustifitgescha ina finanziaziun tras la confederaziun e tras il chantun, u eventualmain manar a quai ch'ella vegnia confinanziada en il senn d'ina mesira preventiva.

I duai vegnir sviluppà in sistem modular sco tal cun glistas da material, cun instrucziuns, cun funtaunas da furniziun e.u.v. cun il qual vischnancas e persunas privatas duain survegnir la pussaivladad da pudair realisar - en moda favuraivla e cun material indigen sco er cun pitschnas pretensiuns areguard il persunal - paraids da protecziun cunter la canera sco mesiras da protecziun cunter la canera persistentas, e quai er senza contribuziuns federalas e chantunalas.

Gremi: Uffizi per la natira e l’ambient
Funtauna: rg Uffizi per la natira e l’ambient