Navigation

Inhaltsbereich

  • Erste Mitteilung
  • Neuen Beitrag einfügen
La cumissiun per furmaziun e cultura dal cussegl grond ha tractà la missiva da la regenza concernent il relasch d'ina lescha da linguas. La cumissiun propona unanimamain al cussegl grond d'entrar en il project. La cumissiun vegn presidiada dal deputà Bruno W. Claus. A la sesida da la cumissiun è sa participà er il president da la regenza Claudio Lardi. Er represchentantas e represchentants da la lia rumantscha e da la pro Grigioni italiano èn stads envidads a hearings.
Sco che la regenza scriva en sia missiva, ha la lescha da linguas l'emprim la finamira da realisar las directivas dal dretg internaziunal (charta europeica da las linguas regiunalas u minoritaras, convenziun da basa per proteger las minoritads naziunalas), da la constituziun federala (art. 18 e 70) e da la nova constituziun chantunala (art. 3). En quest connex sa tracti spezialmain da concretisar las suandantas finamiras ed ils suandants princips da la politica chantunala futura da linguas:

- rinforzar la trilinguitad sco element essenzial dal Grischun;
- consolidar e promover la conscienza per la plurilinguitad chantunala;
- mantegnair e promover l'effectiv e la derasaziun da las linguas naziunalas dal Grischun;
- circumscriver il champ d'applicaziun da las linguas uffizialas dal chantun en ils secturs da la legislaziun, da l'applicaziun dal dretg e da la giurisdicziun;
- promover en moda instituziunala e finanziala las linguas minoritaras rumantsch e talian;
- fixar ils princips dal diever da las linguas uffizialas e da las linguas da scola en las vischnancas ed en ils circuls.

Tar differents artitgels da la missiva ha la cumissiun fatg propostas da midada. In punct è stà da rinforzar la lavur renconuschida che vegn fatga da las organisaziuns linguisticas sco er da far a medem temp cunvegnas da prestaziun che s'orienteschan a las finamiras e che pon vegnir controlladas. Uschia vul la cumissiun francar en la lescha che la conscienza per la plurilinguitad chantunala na vegnia betg mo consolidada individualmain ed instituziunalmain, mabain er socialmain. Tras la lescha da linguas duain plinavant vegnir stgaffidas premissas en il chantun per in institut per la plurilinguitad. Qua tegna la cumissiun quint d'in giavisch che sa referescha a la fundaziun d'in tal institut sin plaun federal. Tenor la cumissiun sto vegnir fatg tut, per ch'in eventual institut da la confederaziun possia vegnir stabilì en il chantun Grischun. In'autra proposta da la cumissiun prevesa ch'il chantun duaja pudair pajar contribuziuns a vischnancas, ad autras corporaziuns da dretg public ed a persunas privatas a favur da l'introducziun da scolas bilinguas u da classas bilinguas en vischnancas tudestgas. La cumissiun è er d'accord cun quai che las contribuziuns chantunalas duain mo vegnir concedidas a las instituziuns che han il dretg da contribuziuns sut la cundiziun che quellas instituziuns observian cunvegnas da prestaziun. Qua propona la cumissiun dentant che las cunvegnas da prestaziun vegnian fatgas per ina perioda da mintgamai quatter onns.

Tar dus artitgels èn er vegnidas inoltradas propostas da maioritad resp. da minoritad. Uschia propona ina maioritad da la cumissiun ch'il chantun duaja pajar - en il rom da la lescha da linguas - a la lia rumantscha, a la pro Grigioni italiano ed a l'agentura da novitads rumantscha er contribuziuns per mantegnair e per promover la cultura rumantscha resp. taliana. Areguard la determinaziun da las linguas uffizialas vuless ina minoritad da la cumissiun che vischnancas cun ina part da commembras e da commembers d'ina cuminanza linguistica tradiziunala d'almain 40 pertschient duajan valair sco vischnancas monolinguas. La regenza ed ina minoritad da la cumissiun sustegnan la part da 50 pertschient che vegn proponida en la missiva.

Il cussegl grond vegn a tractar quest project durant la sessiun d'october 2006.

Gremi: cumissiun per furmaziun e cultura
Funtauna: rg cumissiun per furmaziun e cultura
Neuer Artikel