Ils resultats da la dumbraziun da manaschis da l'uffizi federal da statistica per la fin da settember 2005 per il sectur da producziun e per il sectur da servetschs èn avant maun. Ord vista cumplessiva è la situaziun da l'occupaziun stada stabila en il chantun Grischun. En cumparegliaziun cun l'onn 2001 èn vegnidas creadas plazzas en il sectur da servetschs en emprima lingia en ils champs da furmaziun e da sanadad. Las branschas turisticas han subì in ulteriur regress. Er il commerzi en detagl tutga tar ils perdents. En il sectur secundar sa sposta l'occupaziun davent da las branschas tradiziunalas a las branschas fitg tecnologisadas che han ina gronda valur agiuntada. Ils differents plazzals gronds sco er l'activitad intensiva tar las construcziuns privatas han chaschunà ch'il sectur da construcziun ha gì dapi onns puspè ina giada in augment da l'occupaziun.

Ils 30 da settember 2005 lavuravan en il chantun Grischun 91'358 persunas. En cumparegliaziun cun l'onn 2001 è il dumber da las lavurantas e dals lavurants sa midà mo per pauc. La reducziun importà 0,4%. Entant ch'il dumber da las lavurantas e dals lavurants a temp cumplain è sa reducì per 4,4%, è la quota da las lavurantas e dals lavurants a temp parzial s'augmentada per 12,9%. Sche la lavur a temp parzial vegn rectifitgada, è l'occupaziun sa reducida per 2,2%. Quai resulta da la dumbraziun da manaschis dal sectur secundar (sectur da producziun) e dal sectur terziar (sectur da servetschs) per ils 30 da settember 2005. Ils resultats da questa dumbraziun èn gist vegnids publitgads da l'uffizi federal da statistica.

Il Grischun sa cumprova sco lieu da lavur
Cuntrari a la tendenza a lunga vista per l'entira Svizra n'ha l'occupaziun en il Grischun betg cuntinuà da sa spustar dal sectur da producziun al sectur da servetschs durant ils onns 2001 - 2005. Il dumber da las lavurantas e dals lavurants en il sectur secundar è creschì minimalmain per 0,3% sin 24'095. En il sectur terziar èn idas a perder ils ultims quatter onns 386 plazzas da lavur (-0,6%). En la cumparegliaziun da diesch onns è l'occupaziun en il sectur da servetschs sa reducida per 2%, entant ch'igl è vegnì registrà per l'entira Svizra in augment en la dimensiun da 10,6%.

Differents svilup en ils secturs economics
Durant ils onns 2001 fin 2005 ha cuntinuà il svilup regressiv en il sectur secundar tar la producziun da rauba da lain (-8,2%), tranter auter perquai che l'interpresa da plattas pressadas a Fideris è vegnida serrada, e tar la producziun da rauba sintetica resp. tar l'industria chemica (-9,1%). Percunter hai dà in augment da l'occupaziun da bunamain 12% tar la construcziun da maschinas e da vehichels, tar la branscha electronica sco er tar la producziun da mecanica da precisiun. Durant ils onns 1995 fin 2005 ha la branscha da construcziun da maschinas creà 723 plazzas da lavur. Suenter ina reducziun marcanta la segunda mesadad dals onns novanta è la situaziun da l'occupaziun en la construcziun sa sviluppada dapi l'onn 2001 en moda levamain positiva (+1,1%).
En ils fatgs da la sanadad ed en ils fatgs socials lavuravan l'onn 2005 10'595 persunas a temp cumplain u a temp parzial, quai che correspunda ad in augment da 12,4% en cumparegliaziun cun l'onn 2001. Cun 13,3% ha il sectur da furmaziun in augment da l'occupaziun anc pli grond.
Las pli bleras plazzas da lavur èn idas a perder dapi l'onn 2001 en il sectur terziar d'ina vart en las branschas ch'èn fitg dependentas dal turissem, vul dir tar l'alloschament e tar las ustarias (-1'343 / -8,7%), e da l'autra vart en il commerzi en detagl (-777 / -8,0%).

La reducziun da l'occupaziun en las regiuns turisticas cuntinuescha
Il svilup da l'occupaziun durant ils onns 2001 e 2005 è fitg different en il Grischun tut tenor la regiun. Las pli bleras plazzas da lavur ha pers il Scanvetg cun 10,3%. En Engiadina bassa ha la reducziun importà 4,3%, entant che l'Engiadin'ota ha gì in minus da 2,9%. Las clinicas ch'èn vegnidas serradas a Tavau èn stadas in motiv per la reducziun dad 8,2%.
In svilup negativ da l'occupaziun ha stuì vegnir constatà plinavant en Bregaglia (-0,4%), en il Grischun central (-2,8%), en Val Müstair (-3,0%), en il Mesauc (-3,8%) ed en Val Calanca (-10,0%). Percunter ha pudì vegnir registrà in augment da l'occupaziun en Surselva (+1,1%), en la Val dal Rain grischuna (+1,5%), en il Partenz (+1,8%), en il Puschlav (+4,4%) ed en la Mantogna - Tumleastga (+10,7%). Ina gronda part da l'augment da l'occupaziun resulta dal creschament en ils fatgs da la sanadad ed en ils fatgs socials sco er en la furmaziun. Cunquai ch'i dat savens pensums parzials en questas branschas, è l'augment pli pitschen, sche la lavur a temp parzial vegn rectifitgada. En il Partenz han las plazzas da lavur ch'eran idas a perder, perquai che l'interpresa da plattas pressadas a Fideris è vegnida serrada, pudì vegnir cumpensadas cumplainamain.
Analisas pli detagliadas davart il svilup da la situaziun da l'occupaziun en il chantun Grischun vegnan publitgadas en il decurs da la primavaira 2007. Graficas pon vegnir chargiadas sin l'agen computer sut www.awt.gr.ch (Statistik / Daten BZ 2005).

Gremi: departament da l'intern e da l'economia publica
Funtauna: rg uffizi per economia e turissem