La nova concepziun da la gulivaziun da finanzas e da las incumbensas
tranter la confederaziun ed ils chantuns (NGF) ha per consequenza ch'il
chantun Grischun sto adattar pliras leschas chantunalas sco er
ordinaziuns dal cussegl grond. La regenza grischuna ha ussa l'intenziun
da cumpigliar questas adattaziuns ch'èn stringetamain necessarias en ina
uschenumnada lescha generala tar la NGF. Per pudair far quai ha ella
deliberà per la consultaziun il sboz per la legislaziun executiva
federala tar la NGF dal chantun Grischun.
Il pievel ed ils chantuns avevan acceptà il project constituziunal
da la NGF ils 28 da november 2004. Sin plaun federal ston vegnir
revedidas 30 leschas vertentas e stgaffidas 3 leschas novas. Il cussegl
federal ha deliberà ils 7 da settember 2005 la 2. missiva tar la NGF che
vegn actualmain tractada da las chombras federalas. La NGF che duai
vegnir introducida en moda integrala il 1. da schaner 2008 regla da nov
tscherts secturs centrals sco per exempel la repartiziun da las
incumbensas tar l'integraziun da persunas cun impediments, la scolaziun
speziala, ils stipendis, las prestaziuns supplementaras, las reducziuns
da las premias u las vias naziunalas. Per 11 champs d'incumbensas vegnan
ils chantuns ad esser cumpetents sulets; 17 secturs restan dentant sco
incumbensas communablas tranter la confederaziun ed ils chantuns.
Partind da la legislaziun executiva federala tar la NGF duain las
adattaziuns necessarias en il Grischun - uschenavant ch'ellas n'èn gia
vegnidas prendidas per mauns en il rom da projects separads - vegnir
cumpigliadas en ina lescha generala tar la NGF. En quest rom vegnan
adattadas 10 leschas chantunalas ed ina lescha vegn renovada
cumplettamain. Cumplementarmain ston vegnir revedidas trais ordinaziuns
dal cussegl grond.
En quai che concerna las vischnancas vul la regenza realisar la NGF
en il Grischun uschè economic ed - areguard las structuras - uschè
neutral sco pussaivel. In'examinaziun cumplessiva da la repartiziun da
las incumbensas tranter il chantun e las vischnancas sco er ina refurma
da la gulivaziun da finanzas entaifer il chantun vegnan fatgas en in
ulteriur pass en il rom da la segunda revisiun da la lescha davart la
gulivaziun da finanzas. En quels champs d'incumbensas, dals quals la
confederaziun sa retira - saja quai per part u dal tuttafatg - da la
finanziaziun pervi da la NGF, duai il chantun pudair remplazzar la
confederaziun. Quai concerna tranter auter ils secturs da la furmaziun
professiunala e da la spitex. En quest connex vul la regenza mantegnair
uschè bain sco pussaivel las libertads d'agir supplementaras dal
chantun.
In proxim pass impurtant da las ulteriuras lavurs è la 3. missiva
federala tar la NGF ch'è annunziada per l'atun 2006 e che duai vegnir
deliberada dal parlament federal la stad 2007. En quest connex sa tracti
da dotar ils instruments da gulivaziun, quai vul dir da la gulivaziun da
resursas, da la gulivaziun da las grevezzas e da la cumpensaziun da
l'inegualitad. Il chantun Grischun po far quint cun ina bilantscha ch'è
tut en tut equilibrada, perquai che las grevezzas e las distgargias tar
l'introducziun da la NGF èn quasi las medemas. Ils effects positivs
respectivamain ils avantatgs d'effizienza dal sistem da la NGF èn
centrals. Il detretschament da las incumbensas, las novas furmas da
collavuraziun tranter la confederaziun ed ils chantuns tar las
incumbensas communablas che restan sco er la gulivaziun da finanzas e la
cumpensaziun da grevezzas ch'èn vegnidas concepidas totalmain da nov
eviteschan duplicitads sco er fauss impuls e stgaffeschan libertads
d'agir supplementaras cun spustar ils meds finanzials ch'èn liads ad
intents a meds finanzials ch'èn libramain disponibels. Quests avantatgs
vali da nizzegiar.
La consultaziun dura fin ils 29 da settember 2006. Dals documents da
consultaziun pon ins prender invista en l'internet sin la homepage dal
departament da finanzas e militar www.fmd.gr.ch.
Chanzlia chantunala dal Grischun
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun