La regenza grischuna ha concludì in pachet da mesiras cun totalmain
28 mesiras per meglierar la qualitad da l'aria. Questas mesiras duain
reducir l'impestaziun tras ozon, las immissiuns da pulvra fina sco er
l'impestaziun tras amoniac. La regenza ha prendì enconuschientscha dal
rapport correspundent da l'avrigl 2007 davart il "stadi da las mesiras
per mantegnair l'aria pura 2006 cun concretisar ils champs d'acziun
futurs". Il rapport cun il plan da mesiras per l'igiena da l'aria è
vegnì adattà a las enconuschientschas las pli novas.
Meglierar la qualitad da l'aria è ina incumbensa communabla da la
confederaziun e dals chantuns che ston mintgamai elavurar mesiras
adequatas per lur champ da cumpetenza. Las mesiraziuns da la qualitad da
l'aria e las bilantschas da las emissiuns mussan ch'ins ha pudì reducir
ils ultims onns han en spezial ils oxids da nitrogen e ch'igl è reussì
da sbassar las valurs maximalas d'ozon en il sid da las Alps. I dat
dentant anc adina in basegn d'agir. En il chantun Grischun vegnan las
limitas d'immissiuns da pulvra fina surpassadas cunzunt en ils funs da
las vals. Medemamain n'è betg anc schlià il problem d'ozon durant la
stad; in problem che sa manifestescha en emprima lingia en las vals dal
sid tras numerus surpassaments da las limitas. Quest problem na po
dentant betg vegnir schlià mo cun prender mesiras a las funtaunas
localas.
Suenter ch'in emprim plan da mesiras local è vegnì concludì l'onn
1992 e suenter che controllas dal progress èn vegnidas fatgas
repetidamain, è succedida ussa in'adattaziun a la situaziun d'ozendi. En
quest connex èn vegnidas resguardadas en emprima lingia las
enconuschientschas las pli novas davart la derivanza da la pulvra fina e
davart ils effects nuschaivels da la pulvra fina e dal fulin da diesel
per la sanadad.
Sa basond sin il rapport ha la regenza dà incumbensas a plirs posts
da servetsch. Questas incumbensas han la finamira principala da sminuir
gia a las funtaunas las emissiuns da pulvra fina, da fulin da diesel e da
fulin dals stgaudaments da laina. Sco concept general per meglierar la
qualitad da l'aria cuntegna il plan dentant er las mesiras per far
meglieraziuns tar ils gas nuschaivels en l'aria, numnadamain ils oxids
da nitrogen, ils idrocarbons e l'amoniac. Ultra da quai gida il plan da
mesiras a reducir il gas climatic dioxid carbonic. En il sectur da la
pulvra fina vegn sustegnì l'effect dal plan da mesiras tras il plan
d'acziun "pulvra fina" da la confederaziun. Quest plan d'acziun cuntegna
ina retscha da mesiras che stattan en la cumpetenza da la confederaziun
e che vegnan prendidas en connex cun las emissiuns dals vehichels a
motor.
La regenza è cunter l'aboliziun da la pratica da Dumont tar la
taglia federala
La regenza grischuna refusa la proposta d'abolir l'uschenumnada
pratica da Dumont tar la taglia federala. La regenza giuditgescha la
nova regulaziun, ch'è vegnida proponida da la cumissiun dal cussegl
naziunal per economia e taxas, en plirs reguards sco anticonstituziunala
e la caracterisescha sco soluziun faussa dal puntg da vista dal dretg
fiscal.
La pratica da Dumont cumpiglia la dumonda, en tge dimensiun ch'ils
custs per il mantegniment da l'immobiglia pon vegnir deducids da la
taglia, sche l'immobiglia è vegnida cumprada da nov. Il sboz preliminar
da la cumissiun ha la finamira d'abolir la pratica da Dumont per il
stgalim da la taglia federala directa. Uschia duain vegnir deducids ils
custs ch'èn vegnids impundids per reparar ina immobiglia immediatamain
suenter la cumpra, e quai independentamain dal fatg, sch'il mantegniment
da l'immobiglia è vegnì negligì u betg.
Sco che la regenza constatescha en sia consultaziun, violescha
questa proposta ils princips da l'egualitad giuridica e da l'imposiziun
da taglia tenor la capacitad economica. Plinavant na vegn betg resguardà
il cler mandat constituziunal d'armonisar las taglias tranter la
confederaziun ed ils chantuns. Ina soluziun ch'è oz armonisada duess
numnadamain vegnir substituida cun differentas soluziuns per la
confederaziun e per ils chantuns. Cuntrari a la cumissiun dal cussegl
naziunal è la regenza ultra da quai da l'avis che l'aboliziun da la
pratica da Dumont na dess betg in stausch marcant a l'economia da
construcziun. L'aboliziun na simplifitgass er betg la lavur da
l'administraziun da taglia.
Da vischnancas e da regiuns
- Schnaus: A la vischnanca da Schnaus vegn garantida ina
contribuziun pauschala da 140'315 francs als custs cun dretg da
contribuziun per renovar e per engrondir il stabiliment dal provediment
d'aua, 1. etappa.
- Filisur-Bravuogn: Il statut d'organisaziun dal "consorzi da scola
Filisur-Bravuogn" vegn approvà.
- Tavau: La revisiun parziala da la planisaziun locala da la
vischnanca da Tavau ch'è vegnida concludida ils 24 da settember 2006 cun
il plan da zonas 1:1'000 "plazza da giugar e zona da temp liber, plazza
da sport Glaris" vegn approvada.
- Maladers: La revisiun parziala da la lescha da construcziun da la
vischnanca da Maladers, ch'è vegnida concludida ils 27 da zercladur
2006, vegn approvada.
- Sursaissa: La revisiun parziala da la planisaziun locala da la
vischnanca da Sursaissa, ch'è vegnida concludida ils 9 da mars 2007,
vegn approvada.
- S-chanf: Il plan da zonas 1:1'000 Serlas da la vischnanca da
S-chanf dals 31 da schaner 2007 vegn approvà.
Contribuziuns chantunalas a differentas instituziuns
- Uniun per plazzas da dimora e da lavur protegidas Engiadina e vals
dal sid: Il project ch'è vegnì inoltrà da l'uniun per plazzas da dimora
e da lavur protegidas Engiadina e vals dal sid per construir in simpel
edifizi da deposit en il lavuratori "L'Incontro" a Puschlav vegn
approvà. Als custs imputabels vegn garantida ina contribuziun da
construcziun da 46'550 francs.
- Collecta dal di da rogaziun: Mintgamai in terz dal retgav da la
collecta dal di da rogaziun va quest onn a favur - da la fundaziun agid
per persunas toxicomanas en il Grischun, da la federaziun da tetg per la
lavur da giuvenils dal Grischun e da la fundaziun Benevol dal Grischun.
Projects da vias
La regenza ha approvà totalmain 3'188'000 francs per construir e per
sanar ils suandants trajects da vias:
- via naziunala A13: lavurs d'impressari, punt provisorica, punt dal
Rain posteriur, Spleia vest
- via d'Engiadina: lavurs da cuvrida, Islas - Arvins
- via dal Bernina: lavurs da cuvrida, Val Pednal - Le Prese
- via d'Engiadina: lavurs da cuvrida, sviament da Silvaplauna
Fatgs dal persunal
- Richard Atzmüller, domicilià a Cuira, è vegnì nominà sco
vicemanader da l'uffizi per il svilup dal territori.
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun