A partir da l'onn proxim dastgan mo pli persunas che han in attest
obligatoric davart las enconuschientschas da la materia retrair en il
Grischun ina patenta da pestga per in onn u per in mais. La regenza
grischuna ha mess en vigur l'adattaziun correspundenta da l'ordinaziun
chantunala da pestga per il 1. da schaner 2009.
Tgi che vul acquistar a partir dal 1. da schaner 2009
in'autorisaziun per pigliar peschs u giombers, sto cumprovar ch'ella u
ch'el haja enconuschientschas suffizientas davart ils peschs e davart
ils giombers sco er davart ina pestga che correspunda a la protecziun
dals animals. Per quest intent vegn introducì in attest obligatoric
davart las enconuschientschas da la materia. Pestgadras e pestgaders
futurs pon acquistar quest attest en il rom d'in curs per pestgadras e
per pestgaders giuvens e novs u a chaschun d'in curs certifitgà da la
confederaziun. La raschun per questa novaziun è la revisiun da
l'ordinaziun federala davart la pestga che pretenda in tal attest en
l'entira Svizra.
Il chantun Grischun ha introducì gia l'onn 2002 in'obligaziun da
scolaziun per pestgadras e per pestgaders giuvens e novs. Pestgadras e
pestgaders che han gia fatg in tal curs han pia il dretg da retrair
l'attest davart las enconuschientschas da la materia senza stuair far
in'ulteriura scolaziun. Per pestgadras e per pestgaders che han acquistà
lur patenta da pestga avant l'onn 2002 vala ina regulaziun transitorica.
Sin basa da lur pratica da pestga han er ellas ed els il dretg da
retrair in tal attest. La premissa è dentant ch'ellas e ch'els hajan
retratg almain ina giada ina patenta d'in onn u d'in mais durant ils
onns 2004 fin 2008. Tgi che retira ina patenta da pestga per ina durada
da main ch'in mais na sto betg preschentar in attest davart las
enconuschientschas da la materia. A talas persunas dattan ils posts
ch'emettan las patentas dentant infurmaziuns en scrit davart ina pestga
che correspunda a la protecziun dals animals.
Da vischnancas e da regiuns
- Panaduz: Per il project "protecziun cunter lavinas e cunter crudada
da crappa en la chavorgia da Versomi" conceda la regenza ina
contribuziun da maximalmain 735'000 francs.
- Calanca: Per la fusiun planisada da las vischnancas d'Arvigo, da
Braggio, da Buseno, da Castaneda, da Cauco, da Rossa, da Sta. Maria i.C.
e da Selma garantescha la regenza ina contribuziun da promoziun da
6'050'000 francs or dal fond da gulivaziun da finanzas. La garanzia vala
cun la resalva che las vischnancas e ch'il cussegl grond concludian
definitivamain la fusiun fin il pli tard la fin da l'onn 2009.
- Claustra-Serneus: Per il project "Tal" - in project d'in rempar per
retegnair bovas e lavinas - garantescha la regenza ina contribuziun da
maximalmain 138'000 francs.
- Luzein: La revisiun totala da la planisaziun locala da la vischnanca
da Luzein dals 16 da zercladur 2006 vegn approvada.
- Mesauc: Als custs supplementars per il chanal da colliaziun Pian San
Giacomo - Mesauc vegn garantida ina contribuziun da maximalmain 122'040
francs.
- Rueun: La constituziun dal circul da Rueun dal 1. da
zercladur 2008 vegn approvada.
- S. Martin: A la vischnanca da S. Martin vegn garantida ina
contribuziun da 100'710 francs als custs per renovar e per engrondir il
stabiliment dal provediment d'aua.
- Trimmis: Il project da dustanza "Chlei Rüfi" da la vischnanca da
Trimmis vegn approvà e sustegnì cun ina contribuziun da maximalmain
161'000 francs.
- Tschappina: La revisiun parziala da la planisaziun locala da la
vischnanca da Tschappina dals 20 da zercladur 2007 vegn approvada.
- Val S. Pieder: Per la renovaziun da la serenera approvescha la
regenza ina contribuziun da var 148'000 francs.
- Vella: La revisiun parziala da la planisaziun locala da la
vischnanca da Vella dals 28 da favrer 2008 vegn approvada cun intginas
resalvas.
Contribuziuns chantunalas a differentas instituziuns
- Tgira da monuments: Il chantun sa participescha cun maximalmain
103'000 francs al mantegniment da la ruina dal chastè Tschanüff a
Ramosch. La restauraziun da la nav da la claustra Son Jon a Müstair vegn
sustegnida cun maximalmain 182'000 francs. Per la renovaziun d'ina
abitaziun en il chastè Bothmar a Malans approvescha la regenza ina
contribuziun da maximalmain 54'000 francs.
- Institut per la perscrutaziun da la cultura grischuna: Per il
project "digitalisaziun dals archivs da Radio e televisiun rumantscha
(RTR)" vegn pajada ina contribuziun da totalmain 200'000 francs durant
ils onns 2008 fin 2012. Per il project "ediziun da cumponistas e da
cumponists grischuns" survegnan la scola auta da pedagogia dal Grischun
e l'institut per la perscrutaziun da la cultura grischuna ina
contribuziun chantunala unica da 31'575 francs.
- Meds finanzials da la lottaria naziunala: La 8avla biennala svizra
dal teater d'amaturas e d'amaturs ha lieu dals 3 fin ils 5 d'october
2008 a Vulpera e vegn sustegnida cun ina garanzia da deficit da
maximalmain 7'000 francs.
- Open airs: Ils open airs da Trun, da Valragn, da Bellaluna, da
Stussavgia, da la Val Lumnezia, da Chapella e da Malans vegnan
sustegnids cun garanzias da deficit da tut en tut maximalmain 39'000
francs.
Projects da vias
La regenza ha approvà totalmain 1'586'000 francs per construir e per
sanar ils suandants trajects da vias:
- via naziunala A13: lavurs d'impressari, guaud da Cassana -
access da Nufenen
- via sursilvana: lavurs da cuvrida, Trun - Rabius
- via dal Partenz: lavurs d'impressari e da cuvrida, via da Tälfsch
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun