La regenza surdat il premi grischun da cultura 2009 a Martin Derungs
La regenza ha surdà il premi grischun da cultura 2009 sco er 10 premis da renconuschientscha ed 8 premis da promoziun. Il purtader dal premi grischun da cultura 2009 ha num Martin Derungs. La regenza undrescha sias prestaziuns sco cumponist innovativ da musica instrumentala e d'ovras teatralas cun in'attracziun internaziunala sco er sia activitad sco cembalist e sco organist. Il premi è dotà cun 30'000 francs.
In premi da renconuschientscha en l'autezza da mintgamai 15'000 francs assegna la regenza a Walter Anderau, a Maria Cadruvi, a Giusep Capaul, a Gion Rudolf Caprez, a Gion Balzer Casanova, a Silvio Huonder, a Domenic Janett, ad Annamaria Pianezzi-Marcacci, a Carli Scherrer ed a Maya Vonmoos.
- Walter Anderau survegn il premi per ses grond engaschi curunà da success per mantegnair e per intermediar il patrimoni mundial da la UNESCO, numnadamain la claustra Son Jon a Müstair.
- Maria Cadruvi vegn undrada cun in premi per sia lavur da pionier variada sco intermediatura culturala en differentas medias, en spezial tar il radio e la televisiun rumantscha, sco er per sia activitad sco editura.
- Giusep Capaul survegn in premi da renconuschientscha per sias activitads multifaras per la pressa grischuna e per ses engaschament a favur da la lingua e da la cultura rumantscha.
- Gion Rudolf Caprez vegn undrà en renconuschientscha da sias perscrutaziuns da l'istorgia da la Viafier retica dapi blers onns e da ses engaschament avant che la lingia da la Viafier retica da Tusaun a Tiraun è vegnida admessa en la glista dal patrimoni cultural mundial da l'UNESCO.
- Gion Balzer Casanova survegn il premi per ses engaschi durant blers onns sco animatur da la vita musicala en Surselva, en spezial sco cumponist, sco dirigent e sco promotur da chantaduras e da chantadurs talentads.
- Silvio Huonder survegn in premi per il success ch'el ha cun sia lavur sco scriptur tudestg e sco autur da teater e da film.
- Domenic Janett vegn undrà per sias prestaziuns sco cumponist e sco clarinettist, che ha renovà la musica populara dal Grischun cun las furmaziuns "Engadiner Ländlerfründa" e "Fränzlis da Tschlin".
- Annamaria Pianezzi-Marcacci survegn in premi en renconuschientscha da la qualitad da sias poesias e da sia prosa per talian e dialect, cun las qualas tuttas e tuts pon s'identifitgar grazia a la ferma forza expressiva.
- Carli Scherrer vegn undrà per ses engaschament perseverant sco animatur da la vita musicala en Surselva, en spezial sco cumponist, sco dirigent e sco promotur da chantaduras e da chantadurs talentads.
- Maya Vonmoos la finala vegn undrada en renconuschientscha da sias lavurs multifaras sin il champ creativ, en spezial da sias sculpturas da fier e da sias ovras digitalas progressivas.
In premi da promoziun da mintgamai 15'000 francs survegnan: Marlis Candinas, creadra da textilias/designra da moda, Gianin Conrad, artist figurativ, Alexa Deplazes Jud, musicista, Bianca Mayer, musicista, Christian Müller, musicist, Mattias Müller, chantadur/musicist, Esther Schena, artista figurativa e Rico Franc Valär, romanist/intermediatur cultural.
Ils premis vegnan surdads en il rom d'ina festa che ha lieu venderdi, ils 13 da november 2009, a las 17.15 en la sala dal cussegl grond a Cuira.

La revisiun parziala da la lescha chantunala davart la protecziun da l'ambient entra en vigur
En l'avegnir duain vegnir dismess tut ils ruments chasans combustibels dal Grischun - sche pussaivel - en il stabiliment per arder ruments (SAR) a Trimmis. La regenza grischuna ha mess en vigur per il 1. d'october 2009 la revisiun parziala correspundenta da la lescha chantunala davart la protecziun da l'ambient.
En il center da la revisiun, ch'è vegnida approvada dal cussegl grond ils 11 da december 2008, stat la determinaziun da l'intschess dal stabiliment per arder ruments a Trimmis. Cun quai duai vegnir cuntanschì ch'i dettia en l'avegnir uschè paucs transports da rument sco pussaivel e che las capacitads da combustiun en il stabiliment per arder ruments a Trimmis vegnian tratgas a niz en moda raschunaivla. Ils contracts existents da corporaziuns per la gestiun da ruments che concernan la dismessa en stabiliments extrachantunals e ch'èn vegnids fatgs avant il 1. da schaner 2007 restan intacts. Els na dastgan dentant betg vegnir prolungads sur la durada fixada.
A medem temp ha la regenza concretisà las novas prescripziuns legalas sin il stgalim d'ina ordinaziun. La revisiun parziala da l'ordinaziun chantunala davart la protecziun da l'ambient entra er en vigur il 1. d'october 2009.

Da vischnancas e da regiuns

• Mesauc: Cun resalva da la finanziaziun totala vegn concedì a la vischnanca da Mesauc in emprest da daners da 375'000 francs tenor la nova politica regiunala da la confederaziun (NPR) per renovar il campadi San Bernardin. Ultra da quai vegn garantida ina contribuziun chantunala da 63'127 francs.
• Mesauc: La regenza approvescha la revisiun parziala da la constituziun communala da la vischnanca da Mesauc, concludida da la radunanza communala ils 6 da matg 2009.
• Madulain: La nova constituziun da la vischnanca da Madulain dals 10 d'avust 2009 vegn approvada.
• La Punt Chamues-ch: La revisiun parziala da la constituziun communala da la vischnanca da La Punt Chamues-ch dals 30 da zercladur 2008 vegn approvada.
• Trimmis: La revisiun parziala da la constituziun communala da la vischnanca da Trimmis, concludida a la votaziun a l'urna ils 17 da matg 2009, vegn approvada.
• Grono: La revisiun parziala da la planisaziun locala da la vischnanca da Grono, concludida ils 17 da matg 2009, vegn approvada.
• Claustra-Serneus: La regenza ha approvà il project collectiv planisà da la vischnanca da Claustra-Serneus "project consecutiv - aua gronda 2005 - Landquart ed auals accessorics" areguard in'emprima part incontestada, numnadamain il project parzial "mesiras da protecziun Stützbach". A medem temp ha la regenza acceptà la basa respectiva da la planisaziun d'utilisaziun e concedì ina contribuziun chantunala da maximalmain 192'000 francs als custs calculads da 960'000.- francs per las mesiras da protecziun vi dal "Stützbach".
• Malix: La revisiun parziala da la planisaziun locala da la vischnanca da Malix, concludida ils 21 da november 2008, vegn approvada.
• S-chanf: La revisiun parziala da la planisaziun locala "Bos-chetta Plauna", concludida da la vischnanca da S-chanf ils 19 da mars 2008, vegn approvada.
• Trin: La revisiun parziala da la planisaziun locala da la vischnanca da Trin, concludida ils 12 da mars 2009, vegn approvada.
• Schons: Ils statuts dal nov consorzi da scola da Schons vegnan approvads.

Contribuziuns chantunalas a differentas instituziuns

• Club da ballape da Tusaun/Cazas: Per renovar la chasa dal club vegn concedida al club da ballape da Tusaun/Cazas ina contribuziun da maximalmain 83'000 francs or dal fond da sport.
• Project gimnastica ma-pi: Il project gimnastica ma-pi da la federaziun grischuna da gimnastica vegn sustegnì cun ina contribuziun da 100'000 francs.

Projects da vias
La regenza ha concedì totalmain 3'148'000 francs per construir e per sanar ils suandants trajects da vias:
- via naziunala A28: cumbinaziun d'apparats da colliament, tunnel dal sviament da Saas
- via sursilvana: lavurs d'impressari Trin Mulin - Felsbach

Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun