En differentas regiuns dal Grischun èn vegnids decimads
considerablamain ils effectivs da selvaschina pervia dal dir enviern
passà. Ils plans da prelevaziun dals tschiervs ch'eran previs per las
regiuns pertutgadas èn pia vegnids fixads cleramain pli bass per la
chatscha 2009. Limitada vegn er la chatscha sin chavriels e sin
chamutschs. La regenza ha approvà las prescripziuns da chatscha 2009.
L'enviern 2008/09 decimescha ils effectivs da selvaschina
considerablamain en tschertas regiuns
L'enviern 2008/09 ch'è sta extraordinariamain dir ha chaschunà
grondas perditas tras selvaschina disgraziada, dentant cun grondas
divergenzas regiunalas. Las cifras da questas perditas èn cleramain pli
autas che quellas da la media da blers onns. Las perditas tras
selvaschina disgraziada cuntanschan, sch'ins resguarda ils tschiervs, la
traidubla valur en cumparegliaziun cun la media da blers onns. Envierns
dirs accentueschan cleramain ils cunfins da capacitad. Els conferman
dentant er l'impurtanza da regular ils effectivs tras la chatscha. In
effectiv da selvaschina ch'è adattà al spazi da viver permetta a mintga
animal da far reservas da grass ed augmenta sias schanzas da surviver er
en in enviern dir. Perditas d'energia pervia da disturbis en il quartier
d'enviern ston vegnir evitadas. Per quest intent èn sa cumprovadas las
zonas da paus per la selvaschina ch'èn vegnidas zavradas. Problems
considerabels chaschunan las ballas da silo che la selvaschina chatta en
tut la cuntrada. Accidents da traffic cun selvaschina e donns massivs da
scursar en ils quartiers da di han savens in connex cun las ballas da
silo. En collavuraziun cun ils uffizis chantunals responsabels vegnan
perquai prendidas mesiras che gidan a meglierar la situaziun actuala.
Adempliment dal plan da prelevaziun dals tschiervs il
settember, pussaivladads e cunfins
L'effectiv da tschiervs è bain pli bass che l'onn passà, ma cun
13'000 animals anc adina aut. En tschertas regiuns è el dentant sa
diminuì considerablamain l'enviern passà. Correspundentamain a questa
situaziun èn ils plans da reducziun vegnids fixads evidentamain pli bass
en las regiuns ch'èn stadas pertutgadas spezialmain ferm da l'enviern.
Ultra da quai vegn observada exactamain la quota dals animals d'in onn e
la part da quels vi da la preda da la chatscha auta vegn cumparegliada
cun las cifras dals onns precedents. En regiuns, en las qualas èn
vegnids sajettads cleramain pli paucs animals d'in onn a la chatscha
auta che en la media da blers onns, pon perquai vegnir reducids ils
plans da prelevaziun. Grazia a la buna planisaziun da chatscha da blers
onns e grazia a las cifras respectivas èsi pli lev d'elavurar ina basa
da decisiun fidada per talas situaziuns criticas cun perditas
considerablas dals effectivs en tschertas regiuns.
La finamira suprema è la persistenza da la chatscha. Er la
pretensiun d'ademplir il plan da prelevaziun dals tschiervs a la
chatscha auta sto vegnir relativada sut quest aspect. Dapi la revisiun
parziala da la lescha chantunala da chatscha ha la prelevaziun dals
tschiervs pudì vegnir augmentada il settember en media per 10
pertschient. Sch'ins vul mantegnair ina buna repartiziun da l'effectiv
durant la stad ed avair a medem temp adina ina buna preda da la chatscha
auta, na po la prelevaziun da la populaziun selvadia betg vegnir
augmentada sco ch'i para e plascha il settember.
Chatscha sin chavriels e sin chamutschs limitada
Ils chavriels han patì da las grondas quantitads da naiv en quasi
tut las regiuns dal chantun. Il bun effectiv da chavriels da l'onn 2008
è sa reducì cleramain l'enviern passà. Per ch'ils effectivs possian sa
regenerar, vegn la chatscha sin chavriels puspè limitada sin 17 dis, sco
l'onn 2007.
Pli grev èsi da giuditgar la situaziun dals chamutschs. Ils ultims
onns han fatg donn a quests animals er malsognas, ultra dals disturbis
pli e pli intensivs en lur spazi da viver. La tschorvadad da chamutschs
ha infectà ils effectivs d'ina gronda surfatscha. Questa primavaira è
ultra da quai vegnida constatada ina nova malsogna, la babesiosa, che
vegn derasada da las zeccas e che maina a la mort. Las diras cundiziuns
da l'enviern passà ston er vegnir menziunadas. Igl è difficil da
prevair, tge consequenzas che quests facturs han per ils effectivs da
chamutschs.
Pervi da quai èsi inditgà d'applitgar ina strategia prudenta. La
chatscha sin chauras-chamutsch vegn pia diminuida en l'entir chantun. En
differentas regiuns vegn er reducì il dumber da chamutschs permess per
chatschadra u per chatschader. Per evitar ch'il squitsch da chatscha sa
spostia dal chamutsch al chavriel, vegn la chatscha sin las
chauras-chamutsch interrutta per quatter dis a la fin da l'emprim bloc.
Uschia termineschan la chatscha sin chamutschs e la chatscha sin
chavriels il medem mument, ils 24 da settember.
Er vinavant buns effectivs da selvaschina manidla
Las lieurs e las giaglinas selvadias han patì bler main ferm dal dir
enviern. Las inventarisaziuns da la selvaschina manidla han dà in maletg
positiv. Tant tar las lieurs sco er tar las giaglinas selvadias vegnan
constatads buns effectivs. Quest maletg sa cuvra er cun il giudicat
perit dals organs da surveglianza da chatscha. Ils buns effectivs
permettan d'utilisar vinavant - cun responsabladad - questas spezias en
la chatscha bassa.
Infurmaziuns:
- cusseglier guvernativ Stefan Engler, schef dal departament da
construcziun, traffic e selvicultura, tel. 081 257 36 01
- dr. Georg Brosi, manader da l'uffizi da chatscha e pestga
dal Grischun, tel. 081 257 38 92
- Hannes Jenny, biolog da selvaschina, uffizi da chatscha e
pestga dal Grischun, tel. 081 257 38 92
- Beat Angerer, president, uniun grischuna da chatschadras e da
chatschaders da patenta, tel. 081 413 37 45
Gremi: uffizi da chatscha e pestga
Funtauna: rg uffizi da chatscha e pestga