En il chantun Grischun duain vegnir adattadas las disposiziuns
legalas che concernan l'assicuranza d'edifizis, la protecziun cunter
incendis e l'indemnisaziun da donns elementars betg assicurabels. La
regenza grischuna ha avert las consultaziuns correspundentas tar la
revisiun da la lescha davart l'assicuranza d'edifizis, tar il relasch
d'ina lescha davart la protecziun cunter incendis e tar la revisiun da
la lescha davart l'indemnisaziun da donns elementars betg assicurabels.
Tar tut ils trais projects da lescha duai essenzialmain vegnir
realisada la directiva da la constituziun chantunala, tenor la quala tut
las disposiziuns impurtantas ston vegnir regladas sin il stgalim da la
lescha. En cas da la revisiun da la lescha davart l'assicuranza
d'edifizis vegnan las disposiziuns davart la relaziun d'assicuranza
adattadas il medem mument als fatgs actuals. D'impurtanza è en spezial
er ch'ils edifizis èn assicurads tras lescha a partir dal mument che las
lavurs da construcziun cumenzan. Ultra da quai duain las disposiziuns
davart la prevenziun e davart il cumbat da donns da fieu vegnir
transferidas en la lescha davart la protecziun cunter incendis. Questa
lescha sto vegnir relaschada da nov e regla en spezial las cumpetenzas
da las vischnancas e dal chantun respectivamain da l'assicuranza
d'edifizis en moda transparenta sin il stgalim da la lescha.
Il terz project da consultaziun realisescha ina incumbensa ch'è
vegnida acceptada dal cussegl grond concernent l'augment da las
prestaziuns da la cassa per donns elementars betg assicurabels da bains
immobigliars. La tariffa maximala d'indemnisaziun da la cassa per donns
elementars vegn augmentada dad actualmain 50 pertschient ad 80
pertschient.
Ils documents da consultaziun tar ils trais sbozs da las leschas pon
ins consultar sin la pagina d'internet dal departament da giustia,
segirezza e sanadad (
www.djsg.gr.ch
) sut la rubrica "temas/projects". Las consultaziuns duran fin ils 30 da
settember 2009.
Ils gimnasis grischuns rinforzan la matematica e las scienzas
natiralas e porschan certificats da lingua
Suenter la revisiun parziala da la lescha davart las scolas medias
l'onn 2008 ha la regenza grischuna adattà l'ordinaziun davart il gimnasi
en il chantun Grischun sco er ils plans d'instrucziun gimnasials a las
prescripziuns midadas e mess en vigur tut quai per il 1. d'avust 2009.
Qua tras vegnan realisadas al gimnasi differentas midadas a partir da
l'onn da scola 2009/2010.
Uschia vegn extendida la purschida d'instrucziun en matematica. Da
nov quintan las notas dals roms biologia, chemia, fisica, istorgia e
geografia individualmain per la maturitad gimnasiala. Questas notas na
vegnan betg pli reunidas a gruppas da notas. Suenter ch'ils plans
d'instrucziun èn vegnids repassads cumplettamain, ston plinavant vegnir
fatgs examens da certificats da lingua externs per ils roms linguistics.
Sco ulteriuras novaziuns stoi vegnir menziunà che la nota da la
lavur da maturitad quinta da nov er per l'examen da maturitad e che las
scolaras e ch'ils scolars ston vegnir introducids durant la scolaziun
gimnasiala en la lavur interdisciplinara. Plinavant vegn gimnastica e
sport introducì da nov sco ulteriur rom da promoziun a las scolas
medias. Las scolas medias pon dumandar la regenza da pudair manar il rom
cumplementar informatica. La finala pon ellas far emprovas en scola cun
englais sco rom immersiv e cun latin sco rom cumplementar. Las mesiras
prendidas duain preparar las scolaras ed ils scolars per il studi ad
in'universitad, e quai en ina moda ch'è orientada a la prestaziun.
Lantschà il project "Martgà da laina radunda en il
Grischun"
Il chantun Grischun vul instradar mesiras per animar il martgà da
laina radunda. La regenza grischuna ha approvà il project correspundent
cun il num "Martgà da laina radunda en il Grischun" ed ha deliberà ina
contribuziun da 100'000 francs.
Il project che stat sut la direcziun da l'uffizi forestal ha
l'intent da proveder en l'avegnir la resgia gronda a Domat cun dapli
laina indigena. Entaifer in onn duain vegnir analisads las tendenzas da
svilup en la furniziun da laina radunda sco er ils sistems d'impuls
resp. ils sistems da nunmotivaziun. Plinavant duain vegnir elavurads
vasts contracts generals da basa che reglan la determinaziun dal pretsch
tranter l'ovra e las furnituras ed ils furniturs. Uschia duai vegnir
sviluppada ina strategia da collavuraziun professiunala cun
recumandaziuns per il martgà grischun da laina. Realisond questas
mesiras vala dentant expressivamain il princip ch'il chantun n'intervegn
betg en la determinaziun dal pretsch sin il martgà da laina radunda.
Il chantun intensivescha ses engaschament per la plattafurma
turistica electronica
Il chantun Grischun sustegna l'installaziun e l'extensiun da la
plattafurma turistica electronica dal Grischun per ils onns 2009 fin
2012 cun ina contribuziun da 460'000 francs. Quai ha concludì la regenza
grischuna. Quest project fa part da la refurma dal turissem grischun che
porta il titel "Structuras cumpetitivas e repartiziun da las incumbensas
en il turissem grischun".
La "ePlattform GR" duai colliar las purschidas regiunalas da
turissem en ina rait electronica, duai resumar quellas en in'unitad
pratica e duai las commerzialisar communablamain. La finamira è quella
da professiunalisar ils chanals da distribuziun en l'internet e da
gudagnar novs giasts tras ina vendita activa. Sut la direcziun da
Grischun vacanzas sa participeschan differentas partenarias al project,
sco l'organisaziun per la destinaziun Tavau, l'organisaziun turistica
Engiadina San Murezzan, l'Arena alva SA e la Viafier retica.
L'ordinaziun chantunala davart l'examinaziun ecologica vegn
adattada al nov dretg federal
La regenza ha concludì ina revisiun totala da l'ordinaziun
chantunala davart l'examinaziun ecologica (OCEE). Quella entra en vigur
suenter l'approvaziun tras la confederaziun.
Il motiv per la nova regulaziun èn midadas en il dretg federal
surordinà, las qualas pretendan che l'ordinaziun chantunala vegnia
adattada. Uschia ha la confederaziun tranter auter abolì l'obligaziun da
far in'examinaziun ecologica per differents tips d'implants, ubain
introducì da nov questa obligaziun, p.ex. per gronds implants da forza
dal vent u per gronds implants fotovoltaics. L'ordinaziun chantunala
regla la realisaziun da l'examinaziun ecologica en il Grischun. En quest
connex ha l'uffizi per la natira e l'ambient la funcziun dal post
spezialisà per la protecziun da l'ambient.
Repartì la dieschma d'alcohol
La regenza grischuna ha repartì la dieschma d'alcohol en l'autezza
dad 838'000 francs per l'onn da gestiun 2008. Quests daners vegnan
duvrads per projects da prevenziun, per custs da tractament sco er per
projects da perscrutaziun e da furmaziun. Tenor la lescha federala
davart las bavrondas destilladas ston ils chantuns duvrar lur part dal
retgav net da l'administraziun federala d'alcohol per cumbatter ils
motivs e las consequenzas da l'alcoholissem sco er l'abus da drogas, da
narcotics e da medicaments.
Da vischnancas e da regiuns
Mesolcina: La regenza approvescha la lescha davart il svilup dal
territori e davart il plan directiv ch'è vegnida concludida ils 28
d'avrigl 2009 da la radunanza da delegadas e da delegads da la regiun
Mesolcina. Per realisar il program da plirs onns concernent il svilup
regiunal e territorial da la regiun Mesolcina vegn plinavant deliberà in
credit da 225'000 francs per la perioda 2009 - 2011.
Surselva: La lescha davart il svilup dal territori e davart il plan
directiv ch'il parlament regiunal da la regiun Surselva aveva concludì
ils 19 da favrer 2009 vegn approvada. Per realisar il program da plirs
onns concernent il svilup regiunal e territorial da la regiun Surselva
vegn concedì in credit da 135'000 francs per la perioda 2009 - 2012.
Almen: A la vischnanca d'Almen vegn concedida ina contribuziun da
238'300 francs per la renovaziun dal conduct d'affluenza da S. Agnons
fin ad Almen sco er per il conduct da colliaziun dal reservuar d'Almen
fin al reservuar da Roten (Noains).
Tumegl: La vischnanca da Tumegl survegn ina contribuziun da 200'300
francs per renovar il provediment d'aua.
Brusio: Il project "deposit da laina Livera" da la vischnanca da
Brusio vegn approvà e subvenziunà cun ina contribuziun da maximalmain
99'200 francs.
Lavin: Il project "siglientada da lavinas cun indrizs fixs" tar il
traject da la via chantunala Lavin - Giarsun vegn approvà. Als custs
vegn concedida ina contribuziun da maximalmain 600'000 francs.
Puntraschigna: Il supplement tar il project "segirezza da la via dal
Bernina H29 durant l'enviern", traject Vallin - Sponda Tosio, vegn
approvà. Als custs vegn garantida ina contribuziun da maximalmain
600'000 francs.
Puschlav: Al project "reparaziun e cumplettaziun dals rempars da
l'Alp Grüm - etappa 2" vegn garantida ina contribuziun da maximalmain
735'000 francs.
Riom-Parsonz: Il project "averturas dal Gotet" da la vischnanca da
Riom-Parsonz vegn approvà e subvenziunà cun maximalmain 335'000 francs.
St. Peter-Pagig: Il chantun sustegna il project "rempar
Plaschenz-Grosstobel" sin il territori da la vischnanca da
St. Peter-Pagig cun ina contribuziun da 183'750 francs.
Panaduz: La revisiun totala da la planisaziun locala, concludida da
la vischnanca da Panaduz ils 16 da mars 2009, vegn approvada.
Tavau: La revisiun parziala da la planisaziun locala "avertura da la
zona per manaschis da cura", concludida da la vischnanca da Tavau ils 8
da favrer 2009, vegn approvada. Er la planisaziun d'utilisaziun
"lavandaria da Glaris" vegn approvada.
Razén: La revisiun totala da la planisaziun locala, concludida da la
vischnanca da Razén ils 18 da mars 2009, vegn approvada.
Riom-Parsonz: La revisiun parziala da la planisaziun locala "via da
scarsolar resp. via da velos da muntogna Somtgant-Tigignas", concludida
da la vischnanca da Riom-Parsonz ils 12 da matg 2009, vegn approvada.
Saas: La planisaziun d'utilisaziun Madrisa, concludida da la
vischnanca da Saas ils 15 da matg 2009, vegn approvada cun las
cundiziuns e cun las resalvas usitadas.
S-chanf: La revisiun parziala da la planisaziun locala Cinuos-chel,
concludida da la vischnanca da S-chanf ils 25 da favrer 2009, vegn
approvada.
St. Antönien: La revisiun parziala da la planisaziun locala da la
vischnanca da St. Antönien dals 20 da mars 2009 vegn approvada.
Partenz davant: La revisiun parziala dals statuts dals pumpiers dal
Partenz davant vegn approvada.
Contribuziuns chantunalas a differentas instituziuns
Project collectiv "selvicultura 2009": La regenza ha approvà il
project collectiv "selvicultura 2009" cun custs totals da 17'791'000
francs. L'intent dal project è quel d'exequir - tenor prioritads ch'èn
definidas cleramain - lavurs necessarias ed urgentas en ils secturs da
la tgira dal guaud da protecziun, da la biodiversitad e da la tgira dal
guaud giuven ordaifer il guaud da protecziun. Il project collectiv
"selvicultura 2009" è vegnì elavurà da l'uffizi forestal dal Grischun
per incumbensa da circa 200 proprietarias e proprietaris da guaud
privats e publics dal chantun. Las mesiras previsas concernan ina
surfatscha da totalmain 3'109 hectaras.
Manaschament da privels da la natira 2009: La regenza ha approvà il
program da lavur "manaschament da privels da la natira 2009" cun
expensas totalas dad 1'625'000 francs. Quest program da lavur cuntegna
puncts centrals en il sectur dal sistem d'infurmaziun en cas da privels
sco er la cuntinuaziun e la nova redacziun da chartas da privel en
diversas vischnancas.
Promoziun da la cultura: La regenza ha concedì contribuziuns da
totalmain 123'000 francs per promover 11 occurrenzas ed ovras
culturalas.
Projects da vias
La regenza ha approvà totalmain 5'557'000 francs per construir e per
sanar ils suandants trajects da vias:
- via naziunala A13: transfurmaturs da regulaziun, tunnel dal
San Bernardin
- via naziunala A28: ventilaturs axials, tunnel dal sviament
da Saas
- via dal Güglia: lavurs da cuvrida, Mot - Sur Gonda; cuvrida
definitiva, Tgesa Alva - Beiva
Chanzlia chantunala dal Grischun
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun