Il chantun Grischun vul far frunt activamain a la midada dal clima ed a la stgaudada globala ch'è colliada cun quai. Per quest intent ha l'uffizi per la natira e l'ambient fatg il rapport "Midada dal clima". Quel sa basa sin in'elavuraziun scientifica da las datas dal clima ch'èn disponiblas. El mussa cun tge consequenzas ch'i sto vegnir fatg quint sin fundament da la midada dal clima. Ultra da quai inditgescha il rapport las mesiras ch'èn gia vegnidas instradadas e ch'èn gia planisadas sco er las incumbensas da l'administraziun chantunala e da las vischnancas.

La midada dal clima sco consequenza da las emissiuns memia autas da gas cun effect da serra è in problem global. Las consequenzas datti sin tut il mund ed ellas pertutgan differentas regiuns en furma da differentas smanatschas. Ultra da las mesiras per cumbatter ils motivs ston pervia da quai er vegnir sviluppadas strategias d'adattaziun che tegnan quint da las consequenzas regiunalas.
Per mussar ils problems ed ils champs d'acziun dals proxims decennis ch'èn colliads cun la midada dal clima ha l'uffizi per la natira e l'ambient publitgà il matg 2009 il rapport "Midada dal clima". Quest rapport è in'ovra da divers posts da servetsch e d'uffizis che s'occupan cun ils differents aspects da la midada dal clima. El dat ina survista da las incumbensas actualas e futuras da l'administraziun chantunala e cuntegna contribuziuns da diversas vischnancas e da la citad da Cuira.
Il rapport mussa en ina moda bain survesaivla, tge ch'è gia vegnì examinà respectivamain tge mesiras ch'èn gia vegnidas instradadas en il chantun. Plinavant mussa el cun tge effects ch'ins sto far quint en il futur pervia da la midada dal clima respectivamain tge mesiras ch'èn planisadas per dumagnar las sfidas en connex cun la midada dal clima. Quest rapport duai esser il cumenzament d'ina rapportaziun periodica cun ina preschentaziun cumplessiva e transparenta da las stentas dal chantun en connex cun la midada dal clima.

Analisa scientifica da collecziuns da datas existentas sco basa
La basa dal rapport è in'analisa scientifica da las collecziuns da datas da mesiraziun vertentas dal chantun Grischun ch'è vegnida fatga da MeteoSvizra. Ils resultats èn preschentads en il "Rapport davart il clima dal chantun Grischun – rapport da lavur nr. 228" da MeteoSvizra.
Sin basa da las collecziuns da datas ch'èn avant maun po ina stgaudada dal clima vegnir cumprovada cleramain en il Grischun. La tendeza a lunga vista mussa in augment da la temperatura dad 1 fin 2°C per 100 onns. L'enviern sa chatta il stgaudament en quest connex sur quel da la stad. Quai sa lascha er documentar a maun dals dis da schelira ch'èn sa reducids ils ultims 50 onns per 13 fin 42 pertschient. Percunter è il dumber dals dis da stad s'augmentà marcantamain. Abstrahà da las regiuns autas, nua che dis da stad èn anc adina rars, èn vegnids vitiers 4 fin 11 dis da stad mintga 10 onns.
Il cunfin da nulla grads è s'auzà cleramain en tut las stagiuns. Ils auzaments sa chattan – tut tenor la stagiun – tranter 30 e 70 meters per 10 onns. En quest connex è l'auzament il pli pitschen l'atun e l'auzament il pli grond la stad. En general correspundan questas valurs ad in auzament dal cunfin da nulla grads da 150 fin 200 meters tar in stgaudament dad 1 grad Celsius.
Tipic en cas da las precipitaziuns èn variaziuns periodicas da las summas stagiunalas da las precipitaziuns. Sin basa da las collecziuns da datas na pon betg vegnir constatadas midadas significantas da la quantitad da las precipitaziuns. Il Grischun dal nord ed il Grischun central sco er l'Engiadina mussan tendenzas d'in augment dals dis cun precipitaziuns fermas. En las valladas dal sid però datti indizis ch'ils dis cun precipitaziuns fermas sa reduceschian. Tut ils territoris han ina tendenza cun periodas pli lungas da dis sitgs. Quai vala pli ferm per l'Engiadina e per las valladas dal sid che per il rest dal chantun.
Plinavant mussa l'analisa ina clera reducziun dal dumber annual dals dis cun in'autezza totala da la naiv da passa 5 cm resp. da passa 30 cm, e quai per tut il chantun. Er las quantitads da naiv frestga sa reduceschan cleramain, e quai betg mo en regiuns bassas, mabain er en regiuns sur 2000 meters sur mar. En spezial per l'Engiadina constatescha l'analisa ina reducziun da las autezzas totalas maximalas da la naiv.
Sin basa da las datas analisadas per il chantun Grischun ristga MeteoSvizra da far las suandantas prognosas: Fin la mesadad dal 21avel tschientaner vegn la media da las temperaturas a s'augmentar l'enviern per 2°C e la stad per bundant 2.5°C; las precipitaziuns vegnan a s'augmentar per ca. 10% per l'enviern, entant ch'ins sto far quint cun ina reducziun da las precipitaziuns durant ils mais da stad per var ca. 20%; eveniments extrems da l'aura sco chalurs da stad, periodas sitgas u precipitaziuns fermas vegnan a s'augmentar.

Instradà a temp mesiras
Gia en il passà ha la regenza dal chantun Grischun reagì svelt – cumpigliond plirs uffizis – sin la midada dal clima. L'onn 2003 ha l'uffizi per la natira e l'ambient fatg in emprim rapport davart la stgaudada dal clima en il Grischun. Quest rapport n'è però betg vegnì publitgà. En l'uffizi forestal è vegnì stgaffì in post per la prevenziun cunter privels che surveglia e che giuditgescha ils effects dals privels da la natira. Il chantun promova ultra da quai l'utilisaziun da chalur persa, mesiras d'isolaziun, energias regenerablas e vehichels che han ina pitschna svapur da CO2. Er la controlla dals stgaudaments en las chasadas e dals implants da l'industria e dal mastergn vegn fatga consequentamain. Las stentas per reducir il stgaudament da la terra ston dentant vegnir intensivadas. Pervia da quai dat il program da la regenza 2009-2012 in grond pais a la midada dal clima. Sin plaun regiunal e local vul il chantun Grischun far frunt als privels che vegnan chaschunads da la midada dal clima, per exempel cun segirar persistentamain las mesiras da protecziun e da prevenziun existentas e cun promover pli fitg l'utilisaziun da maschinas e d'apparats che han ina buna effizienza energetica sco er da furmas d'energias regenerablas e d'energias alternativas.
Che la terra sa stgauda pervia da la svapur excessiva da gas cun effect da serra è in fatg incontestabel. La cumplexitad dal problem pretenda soluziuns sveltas e persistentas. Ina collavuraziun nunbirocratica che cumpiglia plirs uffizis è en quest connex ina premissa centrala. Cun il rapport davart las incumbensas actualas e futuras da l'administraziun chantunala è vegnì fatg in emprim pass en direcziun d'ina collavuraziun coordinada.

Infurmaziuns:
- cusseglier guvernativ Claudio Lardi, schef dal departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient, tel. 081 257 27 01
- Remo Fehr, manader da l'uffizi per la natira e l'ambient, tel. 081 257 29 41

Gremi: uffizi per la natira e l'ambient
Funtauna: rg uffizi per la natira e l'ambient