Ils cudeschs da procedura penala e civila svizzers entran en vigur il 1. da schaner 2011. La regenza grischuna preschenta ussa sia missiva per la concepziun concreta da l'organisaziun giudiziala en il chantun. Qua tras realisescha ella – sin il stgalim da la lescha – la decisiun da las votantas e dals votants dal matg 2009. Ella vul detretschar las incumbensas giudizialas e stgaffir ina nova basa per ina buna giustia effizienta en il chantun Grischun. La tractativa en il cussegl grond duai avair lieu en la sessiun da zercladur 2010, per ch'il project chantunal possia entrar en vigur ensemen cun il dretg federal.

Las lavurs vi dals cudeschs da procedura penala e civila svizzers (CPP resp. CPC) èn terminadas. La confederaziun prevesa da metter en vigur quests relaschs per il 1. da schaner 2011. Fin alura ston ils chantuns adattar lur dretg e relaschar las disposiziuns executivas necessarias. En il Grischun sto er vegnir resguardada la decisiun da princip da las votantas e dals votants dals 17 da matg 2009. Tenor quella na duain ils circuls betg pli avair incumbensas giudizialas en l'avegnir. Qua tras è vegnida creada la basa constituziunala per detretschar las incumbensas giudizialas tras ina refurma da l'organisaziun giudiziala e per stgaffir in cler urden da cumpetenzas cun structuras simplas ed effizientas. Las incumbensas da dretg penal vegnan transferidas a la procura publica, las incumbensas da dretg civil a las dretgiras districtualas.
Malgrà che la nova concepziun da la gulivaziun da finanzas e da la repartiziun da las incumbensas tranter il chantun e las vischnancas (NGF grischuna) è vegnida refusada, insista la regenza che la giustia vegnia finanziada en l'avegnir dal chantun. Uschia vegnan las vischnancas distgargiadas per circa 2.8 milliuns francs per onn.

Realisaziun sin il stgalim da la lescha
L'intent principal dal project actual è quel da realisar sin il stgalim da la lescha las prescripziuns dal dretg federal sco er la decisiun da princip da las votantas e dals votants dal Grischun. Formalmain sa divida la missiva en plirs relaschs separads, numnadamain en ina revisiun totala, en duas leschas novas ed en trais revisiuns parzialas da leschas sco er en duas ordinaziuns per abolir e per adattar relaschs dal cussegl grond. Tenor las propostas da la regenza per realisar il CPP ed il CPC en il Grischun vegnan abolids en tut var 15 relaschs ed adattads passa 50 ulteriurs relaschs. La gronda part da las midadas èn adattaziuns al dretg surordinà u disposiziuns executivas "tecnicas" tar il dretg federal. Ultra da quai datti dentant er intgins puncts da revisiun ch'èn relevants areguard il cuntegn.

Impurtantas ord vista politica èn segiramain la divisiun e l'elecziun futura da las autoritads generalas da mediaziun. La regenza propona da crear 17 uffizis da mediaziun che consistan mintgamai d'ina mediatura u d'in mediatur e d'ina substituta u d'in substitut. Sco las autoritads da mediaziun per dumondas da locaziun duain er ils uffizis da mediaziun vegnir elegids tras la dretgira districtuala. Ils uffizis da mediaziun e las autoritads da mediaziun èn independents areguard la materia, èn dentant integrads administrativamain en la dretgira districtuala. Per la divisiun dals uffizis reprenda la regenza la proposta ch'ella ha gia fatg en il rom da la votaziun dal pievel dal matg 2009 e che ha chattà in grond consentiment en la consultaziun. La regenza dat dapli impurtanza a l'aspect linguistic e regiunal, cumbain che damain uffizis da mediaziun – quai ch'è per part vegnì pretendì en la consultaziun – augmentassan ils dumbers da cas per uffizi e purtassan dapli experientscha sco er in grad d'occupaziun pli aut.

Cunquai che las prescripziuns liantas dal CPP svizzer pudessan chaschunar custs supplementars per las vischnancas, vul la regenza adattar las cumpetenzas en quest sectur. Sco fin ussa duain las vischnancas esser cumpetentas per chastiar surpassaments dal dretg federal (cunzunt dal dretg davart il traffic sin via) en la procedura da multas disciplinaras. Percunter vegn la cumpetenza per la procedura penala ordinaria transferida da nov a la procura publica. En la consultaziun è la maioritad da las vischnancas s'exprimida per questa midada avantagiusa.

Plinavant propona la regenza d'adattar las disposiziuns davart la recusaziun e davart l'exclusiun da parentas e da parents en autoritads communalas a las reglas che valan per las dretgiras. Pertutgada è la parentella fin al terz grad. Quai ha per consequenza che p.ex. in'onda e ses nevs na pon en l'avegnir betg pli esser a medem temp commembers da la suprastanza communala u (cun)decider en chaussas da la suprastanza. Er questa novaziun ha chattà per gronda part il consentiment da las vischnancas.

Introducziun da la basa per il traffic giuridic electronic
La regenza vul plinavant crear la basa legala, per che la populaziun possia liquidar en l'avegnir il traffic giuridic cun il chantun e cun las vischnancas (p.ex. dumondas, inoltraziuns, recurs) er sin via electronica. Entaifer in termin transitoric da 5 onns duain tut ils plauns administrativs garantir ch'els possian retschaiver inoltraziuns electronicas. Per las dretgiras civilas e penalas prevesa il dretg federal questa obligaziun gia a partir dal cumenzament da l'onn 2011. Davart in'eventuala extensiun da la purschida e davart ils custs ch'èn colliads cun quai pon il chantun e las vischnancas decider autonomamain.

Ulteriurs puncts
Tar ils detagls plitost tecnics che vegnan reglads da nov en il project tutgan per exempel ils suandants puncts:

• cumpetenza materiala da las dretgiras en proceduras civilas e penalas sco er grondezza dal collegi giuditgant respectiv;
• princips da l'organisaziun e da las cumpetenzas da la procura publica;
• disposiziuns cumplementaras tar la procedura civila e penala;
• regulaziun da las taxas da dretgira; 
• regulaziun da la procedura penala davant autoritads administrativas;
• transferiment dals cas giudizials ch'èn anc pendents a la fin da l'onn 2010 dals circuls a las dretgiras ed a las autoritads ch'èn cumpetentas da nov, sco er autras disposiziuns transitoricas.

Betg cuntegnidas en il project qua avant maun èn finamiras da l'examinaziun structurala e da l'optimaziun da l'organisaziun giudiziala sin plaun districtual. La dumonda dal dumber futur da districts, da la divisiun dals districts sco er da l'attribuziun d'incumbensas che stattan en ina stretga relaziun cun la giustia vegnan tractadas en il rom da l'examinaziun structurala annunziada. Ils resultats da questa examinaziun duain esser avant maun fin l'atun 2010 sco basa per ina discussiun cumplessiva davart las structuras futuras.


Infurmaziuns:
cussegliera guvernativa Barbara Janom Steiner, scheffa dal departament da giustia, segirezza e sanadad, tel. 081 257 25 01


Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun