Senza guaud nagina economia, nagin abitadi, nagin traffic, nagin turissem en grondas parts dal Grischun: La saira dals 18 d'october 2011 ha il cussegl grond dal Grischun pudì sa persvader en il guaud da Panaduz ch'ina ferma chadaina da laina serrada, da la planta fin a la construcziun da lain, è d'ina impurtanza existenziala per il Grischun. Il Grischun viva cun e cunzunt grazia a ses guauds. Envidà avevan l'uffizi da guaud e privels da la natira dal Grischun e la federaziun da tetg da l'economia grischuna da guaud e da laina "Grischun laina".

Tar la chasa ord laina radunda Bot Mulins en il guaud da Panaduz han mussà mardi saira emploiads forestals als commembers dal cussegl grond en ina moda pratica, co ch'i vegn procurà en il guaud ch'el possia proteger er vinavant abitadis e vias, ch'el possia regular il clima e ch'el possia porscher spazi per biodiversitad e per recreaziun. Resgiaders, lainaris e scrinaris han demonstrà fitg bain co ch'els elavuran la materia prima che crescha suenter augmentond sia valur en la chadaina da laina, sco material da partenza per la branscha da construcziun, per equipaments interiurs, per mobiglias, gea per entiras chasas. La laina restanta furnescha energia che vegn utilisada pli e pli er en moda industriala.

Il cusseglier guvernativ Mario Cavigelli ha accentuà sia impressiun suenter il gir infurmativ enturn la chasa ord laina radunda: "Il guaud è indesistibel! Il Grischun viva grazia a ses guaud, nus vivain cun noss guaud ed uschia speresch jau plain fidanza ch'il Grischun vegnia puspè a viver pli e pli er da ses guaud. En noss temp da las resursas diminuintas è il guaud ina funtauna inexauribla d'in niz ecologic ed economic."

Trair a niz ils potenzials
Il program current da la regenza prevesa da trair a niz ils potenzials betg exaurids en la selvicultura ed en l'economia da laina. E tals datti: En ils guauds grischuns stattan e creschan grondas quantidads da laina ch'èn tendenzialmain sututilisadas il mument. Sch'ins explotescha il tagl annual en moda persistenta, resultan en il Grischun onn per onn var 350'000 meters cubics laina radunda da tut las sorts. Questa laina sto vegnir utilisada. Mo uschia resta il guaud grischun en equiliber e po ademplir sia funcziun da protecziun e da niz er en l'avegnir. Teoreticamain pudess ins utilisar en il guaud grischun mintga onn schizunt fin 600`000 m3 laina (350`000 m3 laina radunda, 250`000 m3 laina d'energia), senza ch'il guaud vegniss duvrà en moda excessiva. Perquai èn necessarias ideas, iniziativas ed investiziuns che promovan la vendita da laina.

Sin il gir en il guaud da Panaduz èn las parlamentarias ed ils parlamentaris er vegnids fatgs attents als curals debels e mancants da la chadaina grischuna da laina: Il mument vegn la laina radunda dal Grischun resgiada principalmain ordaifer il chantun, l'industria che elavura vinavant laina manca per gronda part en il chantun. I na vegn betg profità da la schanza d'elavurar laina en il Grischun, augmentond sia valur, a products d'auta qualitad per martgads extrachantunals ed internaziunals. Quai n'è betg bun per motivs da l'economia publica ed ord vista ecologica.

Il temp pleda a favur da la laina
Sin il gir per lung da la senda forestala tar Bot Mulins èn las parlamentarias ed ils parlamentaris vegnids fatgs attents davart las prestaziuns las pli impurtantas dal guaud. Las plantas protegian ils umans, caracteriseschan la cuntrada, furneschan materias primas custaivlas, dattan lavur e servan al bainstar. Cunzunt sco material da construcziun ha il lain in grond avegnir: Dapi in tschert temp vegnan construidas er chasas autas en lain, e quai grazia a novas tecnologias ed a novas prescripziuns da construcziun. Quai è ina revoluziun en la branscha da construcziun. L'edifizi da lain ch'è actualmain il pli aut en Svizra ha sis plauns.

Guauds da protecziun e da niz ch'èn tgirads, la construcziun cun lain ed il diever da lain sco purtader d'energia gidan plinavant en moda decisiva a cuntanscher las finamiras da la politica dal clima. Il temp pleda a favur da la laina! Grischun laina, l'organisaziun da tetg da la chadaina da laina, lavura actualmain vi dal svilup d'ina vasta strategia, e sin basa da quella duai il Grischun daventar il "chantun da cumpetenza per laina" per propi.


Remartga:
Maletgs da l'occurrenza pon vegnir chargiads mesemna, ils 19 d'october 2011, a partir da las 09.00 giu da la pagina d'internet da Grischun laina (www.graubuendenholz.ch).

Ulteriuras infurmaziuns:
Grischun laina è l'uniun da tut las federaziuns, interpresas, instituziuns e persunalitads interessadas a la laina dal Grischun. La finamira communabla è d'augmentar la valur en la chadaina da laina cun utilisar a medem temp il lain grischun en moda multipla. Questa finamira vegn cuntanschida tras ina ferma cumpetitivitad dals manaschis, tras ina buna collavuraziun tranter ils acturs participads sco er tras ina commerzialisaziun effectiva da la resursa "lain" e dals products che resultan da quella. Grischun laina è il post da consultaziun cumpetent per dumondas da laina en il chantun e drizza sias activitads consequentamain tenor questa finamira.

Infurmaziuns:
Reto Hefti, selvicultur chantunal, tel. 079 659 69 18, reto.hefti@awn.gr.ch
dr. Markus Fischer, president da Grischun laina, tel. 079 330 33 79, fischer.trin@bluewin.ch


Gremi: uffizi da guaud e privels da la natira
Funtauna: rg uffizi da guaud e privels da la natira