Ina midada da la lingua da scola en vischnancas da piunier da rumantsch grischun po vegnir fatga mo tenor las cundiziuns generalas fixadas da la regenza. In'ordinaziun correspundenta è vegnida relaschada per la vischnanca da Sagogn. Plinavant ha la regenza lantschà tranter auter in program d'acziun per la sanadad psichica e prendì enconuschientscha da novas prognosas demograficas.

La regenza insista sin ina midada confurma a la lescha da la lingua da scola
La vischnanca da Sagogn vegn avisada dad observar il conclus da la regenza concernent la midada da la lingua da scola da rumantsch grischun a l'idiom. A partir da l'onn da scola 2012/13 ston tut las scolaras ed ils scolars da la 3. e 4. classa primara da la vischnanca vegnir instruids sco enfin ussa en rumantsch grischun sco lingua d'alfabetisaziun. Cas cuntrari èsi pussaivel ch'i vegnian prendidas mesiras tenor il dretg da surveglianza e tenor il dretg da subvenziuns.
Cun il conclus dals 5 da december 2011 decida la regenza ch'ina midada da la lingua da scola da rumantsch grischun ad in idiom u viceversa sto vegnir fatga da princip il cumenzament da la 1. classa primara. Excepziunalmain po ina midada er vegnir fatga per scolaras e scolars che frequentan actualmain la 1. classa primara fin il pli tard il cumenzament da l'onn da scola 2012/2013, premess che quai vegnia decidì uschia da l'instituziun ch'è responsabla per la scola. Dus recurs ch'èn vegnids inoltrads cunter quest conclus da la regenza tar la dretgira administrativa èn vegnids refusads en il fratemp.
La radunanza da las abitantas e dals abitants da la vischnanca da Sagogn ha approvà il favrer passà la reintroducziun dal sursilvan sco lingua d'alfabetisaziun en la scola primara. Silsuenter ha la suprastanza communala concludì illegalmain che nagina classa na vegnia instruida pli en rumantsch grischun a partir da l'onn da scola vegnint.

Lantschà in program d'acziun per la sanadad psichica
Dal project da pilot chantunal "Allianza grischuna cunter la depressiun" resulta l'onn 2013 in program d'acziun per la sanadad psichica. Sa basond sin in rapport d'evaluaziun sco terminaziun dal project ha la regenza concludì da transferir il project en in program d'acziun da l'uffizi chantunal da sanadad. Cun il program duai d'ina vart vegnir promovida la furmaziun da la conscienza entaifer la populaziun areguard aspects positivs da la sanadad psichica e sustegnì il mantegniment da la sanadad psichica. Da l'autra vart duai la populaziun dal Grischun vegnir infurmada davart disturbis psichics e davart las pussaivladads da tractar quels.
L'onn 2009 èn ils servetschs psichiatrics dal Grischun (SPGR) vegnids incumbensads da realisar il project da pilot "Allianza grischuna cunter la depressiun" ch'era concepì per 3 onns. La finamira era quella da rimnar fin l'onn 2012 experientschas davart la realisabladad d'ina campagna da prevenziun en il sectur da la sanadad resp. da malsognas psichicas. Ultra da quai han ins vulì sensibilisar ed infurmar la populaziun davart la depressiun sco malsogna. Ulteriuras infurmaziuns sut www.bbgd.ch.

La regenza beneventa da princip la nova ordinaziun federala davart la construcziun d'abitaziuns secundaras
En connex cun l'artitgel constituziunal davart las abitaziuns secundaras, ch'è vegnì acceptà dal pievel ils 11 da mars 2012 (art. 75b cst.), ha ina gruppa da lavur, ch'è vegnida nominada da cussegliera federala Doris Leuthard, elavurà in sboz per in'ordinaziun federala che sclerescha las dumondas las pli urgentas ch'il text da la constituziun na respunda betg, e quai en il senn d'ina regulaziun transitorica fin che la lescha executiva sco tala vegn relaschada. Ils 29 da matg 2012 ha la confederaziun tranter auter dà als chantuns la pussaivladad da prender posiziun davart in emprim sboz da l'ordinaziun.
En la posiziun che la regenza ha elavurà ensemen cun ils auters chantuns alpins pertutgads beneventa ella da princip il relasch planisà d'ina ordinaziun, per stgaffir uschia ina segirezza giuridica per la perioda da var dus fin trais onns fin al relasch da la lescha executiva.
Areguard il cuntegn prenda la regenza cun satisfacziun enconuschientscha dal fatg ch'il sboz da l'ordinaziun tegna quint da sias stentas da renconuscher la garanzia dal possess actual per emprimas abitaziuns dal dretg vegl. Uschia fissi garantì che las emprimas abitaziuns che sa chattan per gronda part en possess da persunas indigenas n'èn er en il futur betg suttamessas a restricziuns areguard la libertad d'utilisaziun e da disposiziun.
En moda positiva taxescha la regenza plinavant er il fatg che l'ordinaziun excluda dal scumond d'abitaziuns secundaras las abitaziuns secundaras explotadas che laschan spetgar ina durada d'occupaziun commensurada. En quest punct sco er areguard ulteriuras excepziuns a favur da l'hotellaria, da territoris cun structuras deblas sco er da structuras d'abitadi degnas da vegnir mantegnidas sa resalva la regenza meglieraziuns per la lescha futura.
Refusà vegn il fatg che questa ordinaziun ed uschia er il scumond da permetter novas abitaziuns secundaras duain entrar en vigur gia per il 1. da settember. En quest punct pretenda la regenza – en vista a la clera disposiziun transitorica da l'iniziativa cunter las abitaziuns secundaras – che l'ordinaziun entria en vigur pir per il 1. da schaner 2013.

Collavuraturas e collavuraturs en uffizi accessoric tschernids per entant per dus onns
Las collavuraturas ed ils collavuraturs en uffizi accessoric dal chantun Grischun èn vegnids reelegids u elegids da nov da la regenza suenter che l'ultima perioda ordinaria è scadida per il 1. da fanadur 2012. En quest connex è la regenza sa decidida per ina perioda d'uffizi pli curta da dus empè da quatter onns. Fin l'onn 2014 duai la basa legala vegnir examinada.
En cas da las collavuraturas e dals collavuraturs en uffizi accessoric sa tracti da persunas che adempleschan incumbensas administrativas, ma ch'èn activas ordaifer l'organisaziun administrativa pli stretga. Ellas ed els vegnan designads sco talas e sco tals tras la lescha u tras la regenza.

L'onn 2030 vivan 205 700 persunas en il Grischun
Ina perspectiva demografica per l'onn 2030 fatga l'onn 2007 per il chantun Grischun è vegnida actualisada. La prognosa cuntegna puspè trais scenaris. Il scenari mesaun fa quint che la populaziun en il chantun Grischun creschia da 192 621 (2010) a 205 700 persunas l'onn 2030. Quai correspunda ad in augment da 6,8 pertschient. La regenza ha prendì enconuschientscha da la perspectiva demografica actualisada.
Guardond enavos stoi vegnir constatà che la dinamica dal svilup da la populaziun dals ultims tschintg onns è stada pli gronda che prognostitgada. Quai na vala betg mo per il chantun Grischun, mabain per tut la Svizra. Il motiv principal per la dinamica da la populaziun pli gronda è la migraziun (immigraziun da l'exteriur) che n'è betg vegnida spetgada en questa dimensiun.
La perspectiva demografica 2030 actualisada per il chantun Grischun stat a disposiziun en l'internet sut www.are.gr.ch (Rumantsch/Documentaziun/Basa).

Program d'aglomeraziun da Cuira repassà puspè cun punt da son Luzi
La regenza ha deliberà per mauns da la confederaziun in program d'aglomeraziun da la segunda generaziun per Cuira. En il rom da programs d'aglomeraziun sa participescha la confederaziun a la finanziaziun da mesiras per meglierar l'infrastructura da traffic en citads ed en aglomeraziuns. La finamira dal program repassà da Cuira è quella da coordinar il svilup da l'abitadi e dal traffic.
En il sectur dal traffic è l'eliminaziun da stretgas sin las vias d'apport da Cuira in punct central. Il project il pli impurtant è la "Colliaziun traversala via dal Scanvetg" cun la punt da son Luzi per distgargiar la citad veglia da Cuira dal traffic da transit en direcziun dal Scanvetg e dad Arosa. Tar l'emprima inoltraziun dal program n'ha la confederaziun betg sustegnì quest project. Ils custs per las mesiras da traffic dal program d'aglomeraziun da la segunda generaziun importan tut en tut var 135,5 milliuns francs. Da quels derivan sulettamain 58 milliuns dal project "Colliaziun traversala via dal Scanvetg".


Da vischnancas e da regiuns

• Vaz: La revisiun parziala da la planisaziun locala ch'è vegnida concludida da la vischnanca da Vaz ils 27 da november 2011 e che cumpiglia ina revisiun parziala da la lescha da construcziun, vegn approvada. Cun la revisiun parziala da la lescha da construcziun vegn tranter auter extendì l'intent da la zona turistica. La zona turistica è ina zona da construcziun specifica da la vischnanca e sa chatta exclusivamain tar las staziuns da val dals implants da transport turistics, numnadamain a Val Sporz, Dieschen, Canols, Fadail e Valbella. Da nov pon vegnir construids er manaschis d'alloschament e restaurants en la zona turistica, ed en la zona turistica a Canols èsi ultra da quai admess da duvrar edifizis existents en moda limitada per il persunal per intents d'abitar. 
• Ladir: La revisiun parziala da la planisaziun locala da la vischnanca da Ladir dals 16 da favrer 2012, che cumpiglia in plan da zonas 1:1000 "revisiun parziala", vegn approvada. 
• Schluein: Il plan general d'avertura 1:2000 "Territori d'abitadi, traffic ed equipament", concludì da la vischnanca da Schluein ils 7 d'october 2011, vegn approvà er areguard la nova senda e la nova ruta da velos da muntogna en il territori "Cazzettas". La permissiun da runcar vegn communitgada il medem mument. 
• Cazas: A la vischnanca da Cazas vegn garantida ina contribuziun pauschala da 171 000 francs per renovar e per engrondir il provediment d'aua, etappa 2012. La contribuziun federala vegn premessa. 
• Tinizong-Rona: A la vischnanca da Tinizong-Rona vegn garantida ina contribuziun chantunala da maximalmain 287 280 francs per renovar e per engrondir il provediment d'aua da Rona. Quai cun resalva d'ina contribuziun federala. Da quest import sto la vischnanca surpigliar ina part da 13 pertschient. 
• Puschlav: A la societad da meglieraziun da Puschlav vegn garantida ina contribuziun chantunala da maximalmain 14 850 francs per ils custs supplementars da la renovaziun da la via champestra nr. 14 D a Puschlav. Quai cun resalva d'ina contribuziun federala. 
• Claustra-Serneus: Il project "Siglientada da lavinas Tal" che l'uffizi da guaud e privels da la natira ha inoltrà per incumbensa da la vischnanca da Claustra-Serneus vegn approvà. Al project per siglientar lavinas cun agid d'indrizs fixs vegn garantida ina contribuziun da maximalmain 693 000 francs. 
• Tujetsch: Il project "Rempar da lavinas Mises da Camischolas" che l'uffizi da guaud e privels da la natira ha inoltrà per incumbensa da la vischnanca da Tujetsch vegn approvà. I vegn garantida ina contribuziun da maximalmain 110 050 francs. 
• Sumvitg / Trun: Ils statuts dal consorzi da scola Sumvitg-Trun vegnan approvads. Els entran en vigur per il cumenzament da l'onn da scola 2013/2014.

 
Projects da vias
La regenza ha approvà 9 782 000 francs per lavurs da construcziun sin ils suandants trajects:
- via dal Bernina: lavurs d'impressari e da cuvrida, Lai da Puschlav
- via da Samignun: lavurs d'impressari e da cuvrida, punt a spunda S-chalun
- via da Tälfsch: lavurs d'impressari e da cuvrida, Pläviggin – Tälfsch
- via da Fanas: lavurs d'impressari, mir da sustegn a Hinter Crestis
- via da Val S. Pieder: lavurs da cuvrida, Plattamatobel – Munt
- via da la Lumnezia: lavurs da cuvrida, Glion – Valgronda
- via da la Lumnezia: lavurs da cuvrida, Miedra – Mons – Vrin

Plinavant ha la regenza approvà ils suandants projects d'exposiziun:
- nova construcziun d'ina basa da mantegniment da l'uffizi da construcziun bassa dal Grischun a St. Peter
- correcziun da la via da Stels, traject spartavias Rossgasse – Fajauna (kilometer 0,73 fin 2,72). Quest project cumpiglia ina sanaziun totala ed in schlargiament da la via.


Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun