La reordinaziun da las structuras territorialas dal Grischun è dapi in tschert temp ina tractanda permanenta sin l'agenda politica dal chantun e da las vischnancas grischunas. Tant en la refurma da las vischnancas sco er en la refurma dal territori sa laschan pertschaiver progress substanzials allegraivels.
Directivas dal cussegl grond
En sia sessiun da favrer 2011 è il cussegl grond sa fatschentà intensivamain cun las structuras statalas. Il parlament è s'exprimì per ina simplificaziun fundamentala da las structuras. La nova orientaziun dueva vegnir realisada en duas parts: sin plaun communal cun agid d'ina
refurma da las vischnancas e sin plaun regiunal cun agid d'ina
refurma dal territori. Il cussegl grond è er s'exprimì per la strategia da realisaziun respectiva. Bottom up en la refurma da las vischnancas, top down en la refurma dal territori.
Il schema qua sutvart mussa tge instituziuns ch'èn pertutgadas da la refurma da las vischnancas resp. da la refurma dal territori:
Refurma da las vischnancas
Entant ch'il chantun Grischun aveva l'onn 1998 anc 212 vischnancas, sa reducescha il dumber da vischnancas per l'onn 2015 probablamain a 128. En la gronda part dals lieus dal chantun vegni discutà davart il tema "fusiun da vischnancas" ubain èn en curs projects da fusiun concrets.
Tenor la voluntad dal cussegl grond duai dar a media vista, q.v.d. fin l'onn 2020, 50 fin 100 vischnancas, a lunga vista schizunt main che 50 vischnancas. En quest connex n'èsi betg la finamira da reducir las vischnancas, mabain da furmar vischnancas pli fermas e pli autonomas. Quai è d'ina impurtanza centrala per in federalissem che funcziuna bain.
L'autonomia communala ha dapi adina ina gronda valur en il chantun Grischun. Igl è in fatg allegraivel da constatar ch'er las autoritads e las votantas ed ils votants s'engaschan en blers lieus activamain per rinforzar l'autonomia communala. Quai cumprova che la proposta da bottom up funcziuna. Da quai è sa laschà persvader er il comité d'iniziativa "Fermas vischnancas – in ferm chantun" che ha retratg sia iniziativa il matg 2013. L'iniziativa avess previs in'autra strategia per realisar la refurma da las vischnancas.
La grafica qua sutvart mussa il stadi actual dals projects da fusiun realisads, concludids u che vegnan sclerids:
Refurma dal territori
Ils 23 da settember 2012 han las votantas ed ils votants grischuns acceptà la revisiun parziala da la constituziun chantunala dals 13 da zercladur 2012 cun 31 788 cunter 9410 vuschs. Il cussegl grond ha tractà durant la sessiun d'avrigl 2014 la legislaziun executiva ch'era lura vegnida elavurada. El ha mantegnì sias directivas ed ha concepì las regiuns sco plaun d'amez simpel e concis. La furma organisatorica concludida sa basa sin las autoritads communalas e rinforza pia l'influenza da las vischnancas, per las qualas las regiuns surpiglian las incumbensas regiunalas. Sch'il referendum na reussescha betg, vegn il chantun Grischun pia ad avair a partir da l'onn 2015 11 regiuns sco purtadras d'incumbensas, e quellas vegnan a remplazzar successivamain ils 11 districts, las 14 corporaziuns regiunalas ed ils 39 circuls.
La grafica qua sutvart mussa la repartiziun geografica da las 11 regiuns:
Remartga:
Davart quest tema stat a disposiziun in video sut
www.gr.ch.
Infurmaziuns:
Cussegliera guvernativa Barbara Janom Steiner, scheffa dal departament da finanzas e vischnancas, tel. 081 257 32 01, e-mail
barbara.janom@dfg.gr.ch
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun