Bunas chatschas da tschiervs e da chamutschs ed ina chatscha mediocra da chavriels han procurà che las chatschadras ed ils chatschaders grischuns èn per gronda part cuntents. Tranter las regiuns datti dentant grondas differenzas. Per ademplir ils plans da prelevaziun da tschiervs dovri ina chatscha speziala en bunamain tut las regiuns, ina chatscha speziala da chavriels dovri mo pli en moda restrenschida en singulas regiuns. 2700 chatschadras e chatschaders èn s'annunziads per la chatscha speziala. Quai èn tants sco anc mai.

Buns effectivs da selvaschina e cundiziuns da chatscha detg favuraivlas han gidà a cuntanscher in bun resultat da la chatscha auta 2014. 179 chatschadras e 5235 chatschaders èn sa participads a la chatscha auta grischuna 2014. 

Differenzas regiunalas tar la chatscha da tschiervs
A la chatscha auta tradiziunala dal settember èn vegnids sajettads 3229 tschiervs, quai ch'è in bun resultat. Raschuns essenzialas per quest resultat èn stadas las schluppettadas durant l'emprima emna da chatscha ed il fatg ch'il temp da copulaziun ha cumenzà baud. Bunas pastgiras da stad e differentas acziuns da disturbi avant il cumenzament da la chatscha dastgassan esser il motiv principal per ina buna repartiziun dals tschiervs ed uschia per il bun resultat durant l'emprima emna da chatscha. I dat dentant grondas differenzas regiunalas. En ils conturns dal parc naziunal svizzer è puspè ina giada vegnì cuntanschì mo in resultat moderà. Pervia da bunas cundiziuns da pavel en il parc èsi tenor l'experientscha uschia, ch'en spezial ils tschiervs na ston betg bandunar il parc per sa nutrir.
Cun 1867 taurs-tschierv sajettads e cun 1362 vatgas-tschierv sajettadas n'è la relaziun tranter ils animals masculins e feminins betg equilibrada. La grondezza dals effectivs da tschiervs vegn dentant regulada prioritarmain cun sajettar animals feminins. Tras la chatscha d'atun duai l'intervenziun necessaria vegnir fatga principalmain tar ils animals feminins, tut tenor il basegn regiunal.

Cun differents concepts èsi vegnì empruvà da schliar grondas rotschas da tschiervs en asils da selvaschina. Singulas acziuns han gì success, autras main. Il problem da la chatscha da tschiervs che derivan dal parc naziunal svizzer e la problematica dals tschiervs ch'immigreschan pir a la fin da l'atun nà dals chantuns resp. dals pajais vischinants e da territoris da protecziun natirals na sa laschan però er betg schliar uschia. 

Chatscha da chavriels en la media da blers onns
Cun 2368 chavriels sajettads è il resultat da la chatscha da chavriels en la media da blers onns. En il Grischun dal nord ha la chatscha da chavriels gì in bler meglier resultat ch'en il Grischun dal sid. Quai mussa la situaziun da l'enviern passà 2013/14 cun in dir enviern da la vart dal sid e cun in enviern miaivel da la vart dal nord. Passa 1400 chavriels morts han stuì vegnir registrads fin la fin da matg 2014 sco selvaschina disgraziada.
Ils quatter ultims dis da chatscha èn vegnids sajettads en Engiadina, en Val Müstair ed en Bregaglia 37 ansiels-chavriel. 

Buna chatscha da chamutschs
Cun 2988 animals sajettads è resultada ina buna chatscha da chamutschs. Quella sa mova en il sectur previs. Tar la spessezza dals effectivs da chamutschs datti grondas differenzas regiunalas. En territoris bain accessibels è il squitsch da chatscha fitg grond, en territoris periferics percunter cleramain pli pitschen. Cun ina strategia precauta duai vegnir evità ch'er la chatscha chaschunia in svilup negativ dals effectivs da chamutschs.
En differentas regiuns han ins stuì registrar cas da tschorvadad da chamutschs.
 

	Total	masculin	feminin	relaziun m/f
Tschiervs	3229 (3051)	1867 (1722)	1362 (1328)	1:0.73 (0.77)
Chavriels	2368 (2293)	1424 (1387)	944 (908)	1:0.66 (0.65)
Chamutschs	2988 (2839)	1477 (1423)	1511 (1416)	1:1.02 (1.00)
Portgs selvadis	12 (14)	5 (5)	7 (9)
Total selvaschina d'ungla:	8597 (8198)

Realisaziun consequenta da la planisaziun da la chatscha pervia dals gronds effectivs da tschiervs
Pervia dals gronds effectivs da tschiervs dovri – cun excepziun da la Bregaglia, da las regiuns enturn il Calanda e da la regiun parziala Stussavgia – en l'entir chantun ina chatscha d'atun sin tschiervs. Tranter las regiuns datti dentant grondas differenzas. Il plan da prelevaziun è en la dimensiun da l'onn precedent. Grondas chatschas d'atun èn necessarias en ils conturns dal parc naziunal svizzer. Ina giada dapli sa mussi er ch'igl è necessari da pudair gulivar differenzas regiunalas en ina segunda fasa da chatscha. Perquai che la situaziun da regiuvinaziun dal guaud è per part nauscha, dovri ina chatscha consequenta sin ils effectivs da tschiervs.
Mesiras spezialas èn inditgadas pervia dals cas da tuberculosa ch'èn vegnids constatads l'ultim temp tar arments e tar tschiervs en il Vorarlberg. Per incumbensa dal veterinari chantunal vegnan – durant la chatscha speziala – tut ils tschiervs da plirs onns dal Partenz e da l'Engiadina bassa controllads sin tuberculosa.

En passa la mesadad da las regiuns è il plan da prelevaziun da chavriels vegnì ademplì gia durant la chatscha auta. Tar ils chavriels sa concentreschan las intervenziuns anc necessarias cunzunt sin correcturas d'ina chatscha dischequilibrada tranter animals masculins e feminins.

Cuntrari als chamutschs ed als capricorns han ils effectivs da tschiervs e da chavriels ina gronda rata da reproducziun. L'effectiv da primavaira da questas duas spezias crescha annualmain per bundant in terz fin l'atun. Per ils tschiervs signifitgescha quai in augment annual da var 5000 animals. In dumber d'animals correspundent sto vegnir sajettà mintga onn per cuntanscher almain ina stabilisaziun dals effectivs en il chantun. La chatscha d'atun vul adattar ils effectivs da selvaschina a lur quartiers d'enviern. Uschia vegn realisada la mesira da tgira la pli impurtanta, numnadamain d'adattar la grondezza dals effectivs da selvaschina a la capacitad da lur spazi da viver.

Per la chatscha d'atun èn s'annunziads 2671 chatschadras e chatschaders. Quai èn tants sco anc mai (onn precedent: 2450). Questas chatschadras e quests chatschaders adempleschan ina incumbensa impurtanta cun adattar ils effectivs da selvaschina a lur quartiers d'enviern. Tras ina chatscha consequenta pon vegnir reducidas las perditas tras selvaschina disgraziada durant l'enviern. Plinavant sa laschan sminuir resp. impedir donns vi dal guaud e vi da culturas agriculas. 
 
Attenziun: nov sistem d'infurmar las chatschadras ed ils chatschaders ch'èn annunziads per la chatscha speziala
Las chatschadras ed ils chatschaders che dastgan sa participar a la chatscha speziala na vegnan quest onn betg pli infurmads cun ina brev persunala, mabain tras ina publicaziun extendida en il fegl uffizial dal chantun Grischun sco er sin las paginas d'internet da l'uffizi da chatscha e pestga (www.ajf.gr.ch) e da l'uniun grischuna da chatschaders da patenta (www.bkpjv.ch). Ensemen cun ils plans da prelevaziun vegnan publitgads er ils plans d'emissiun da patentas e las infurmaziuns regiunalas.
Il num da la regiun, per la quala ina chatschadra u in chatschader è s'annunzià, figurescha da nov sin la patenta da chatscha auta. Quella vala sco conferma dal dretg da sa participar a la chatscha speziala e sto vegnir preschentada cun retrair quella patenta.


Infurmaziuns:
- Dr. Georg Brosi, manader da l'uffizi da chatscha e pestga dal Grischun, tel. 081 257 38 92, e-mail Georg.Brosi@ajf.gr.ch  
- Hannes Jenny, biolog da selvaschina, uffizi da chatscha e pestga dal Grischun, tel. 081 257 38 92, e-mail Hannes.Jenny@ajf.gr.ch  


Gremi: uffizi da chatscha e pestga
Funtauna: rg uffizi da chatscha e pestga