Bunas chatschas da tschiervs e da chamutschs ed ina chatscha extraordinaria da chavriels han procurà che las chatschadras ed ils chatschaders grischuns èn en general cuntents. Ina chatscha speziala sin tschiervs è necessaria en tut las regiuns, cun excepziun da la regiun da Favugn. Ina chatscha speziala sin chavriels dovri mo pli en bundant la mesadad da las regiuns. Il plan da prelevaziun da la chatscha speziala è cleramain pli grond ch'ils plans dals ultims onns. 3078 chatschadras e chatschaders èn s'annunziads per la chatscha speziala.
Fitg gronds effectivs da tschiervs e da chavriels e buns effectivs da chamutschs han gidà a cuntanscher tut en tut in bun resultat da la chatscha auta 2016 cun 9924 animals d'ungla sajettads (tschiervs, chavriels, chamutschs, portgs selvadis). 218 chatschadras e 5300 chatschaders èn sa participads a la chatscha auta grischuna.
Il dumber da tschiervs sajettads a la chatscha auta è anc cleramain sut il plan da prelevaziun
A la chatscha auta tradiziunala dal settember èn vegnids sajettads 3501 tschiervs, malgrà ch'i eran plitgunsch cundiziuns d'aura da stad. Quai è in bun resultat ch'è d'attribuir al grond effectiv da tschiervs, a la buna participaziun da las chatschadras e dals chatschaders grischuns ed a numerusas mesiras en il sectur d'ina gestiun pli intensiva dals asils. I dat dentant grondas differenzas regiunalas. En tscherts districts è la chatscha stada buna. Enturn il parc naziunal svizzer ed en la regiun Signuradi Partenz è percunter vegnì cuntanschì mo in resultat mediocher.
Cun 2024 taurs-tschierv sajettads e cun 1477 vatgas-tschierv sajettadas n'è la relaziun tranter ils animals masculins e feminins betg equilibrada. Ils effectivs da tschiervs vegnan dentant regulads prioritarmain cun sajettar animals feminins.
Chatscha da chavriels sur la media da blers onns
Cun 3393 animals sajettads è il resultat da la chatscha da chavriels cleramain sur la media da blers onns e reflectescha la buna situaziun dals effectivs. Malgrà ch'i èn vegnids sajettads cleramain dapli animals feminins, resta er tar ils chavriels sajettads a la chatscha auta in dischequiliber areguard la relaziun tranter las schlattainas. Ils dus ultims dis da chatscha èn vegnids sajettads 142 ansiels-chavriel.
Buna chatscha da chamutschs
Cun 3022 animals sajettads è vegnida cuntanschida ina buna chatscha da chamutschs. Quella sa mova en il sectur previs. Tar la spessezza dals effectivs da chamutschs datti grondas differenzas regiunalas. En tschertas regiuns dal chantun ha stuì vegnir constatada ina derasaziun epidemica da la tschorvadad da chamutschs.
| |
total |
masculin |
feminin |
relaziun m/f |
| Tschiervs |
3501 (3937) |
2024 (2228) |
1477 (1709) |
1 : 0.73 (0.77) |
| Chavriels |
3393 (3019) |
1983 (1878) |
1410 (1141) |
1 : 0.71 (0.61) |
| Chamutschs |
3022 (3044) |
1490 (1521) |
1532 (1523) |
1 : 1.03 (1.00) |
| Portgs selvadis |
8 (13) |
4 (2) |
4 (11) |
|
| |
|
|
|
|
| Total selvaschina d'ungla |
9924 (10013) |
|
|
|
La realisaziun da la planisaziun da chatscha è indispensabla
Ils gronds effectivs da tschiervs èn conresponsabels che la situaziun da regiuvinaziun dal guaud è per part nauscha e ch'i resultan donns da selvaschina en quest connex, en spezial en il guaud da protecziun. Il plan da prelevaziun da la chatscha speziala è cleramain pli grond ch'ils plans dals ultims onns.
Quai en spezial en las regiuns dal Grischun dal nord, dal Grischun central e da la Surselva, nua ch'ils dus ultims envierns plitgunsch miaivels han chaschunà in augment marcant da l'effectiv da tschiervs, ed en ils conturns dal parc naziunal svizzer.
Mesiras spezialas èn inditgadas pervia dals cas da tuberculosa ch'èn vegnids constatads l'ultim temp tar arments e tar tschiervs en il Vorarlberg. Per incumbensa dal veterinari chantunal vegnan perquai – durant la chatscha speziala – tut ils tschiervs da plirs onns dal Partenz e da l'Engiadina bassa controllads sin tuberculosa.
Ina chatscha speziala sin chavriels è necessaria en bundant la mesadad da las regiuns. Tar ils chavriels sa concentreschan las intervenziuns anc necessarias cunzunt sin la correctura d'ina chatscha dischequilibrada tranter animals masculins e feminins sco er animals giuvens per cuntanscher ina relaziun uschè natirala sco pussaivel tranter las vegliadetgnas e tranter las schlattainas.
Cuntrari als chamutschs ed als capricorns han ils effectivs da tschiervs e da chavriels ina gronda rata da reproducziun. L'effectiv da primavaira da questas duas spezias crescha annualmain per bundant in terz fin l'atun. Per ils tschiervs signifitgescha quai in augment da var 5000 animals. In dumber d'animals correspundent sto vegnir sajettà mintga onn per cuntanscher almain ina stabilisaziun dals effectivs. La finamira da la chatscha speziala è quella d'adattar ils effectivs da tschiervs e da chavriels, ch'èn actualmain fitg gronds, a lur quartiers d'enviern e d'evitar il medem mument che la cundiziun dals animals daventia pli flaivla.
Per la chatscha speziala èn s'annunziads 3078 chatschadras e chatschaders (onn precedent: 2923). Quai èn tantas e tants sco anc mai. Ellas ed els adempleschan ina incumbensa impurtanta cun adattar ils effectivs da selvaschina a lur quartiers d'enviern. Tras ina chatscha consequenta pon vegnir reducidas las perditas tras selvaschina disgraziada durant l'enviern. Plinavant sa laschan reducir resp. impedir donns vi dal guaud e vi da culturas agriculas.
Infurmaziuns:
dr. Georg Brosi, manader da l'uffizi da chatscha e pestga dal Grischun, tel. 081 257 38 92,
e-mail
Georg.Brosi@ajf.gr.ch
Gremi: uffizi da chatscha e pestga
Funtauna: rg uffizi da chatscha e pestga