Ina fitg buna chatscha da tschiervs e da chavriels ed ina buna chatscha da chamutschs caracteriseschan la chatscha auta da quest onn. Tuttina dovri en bunamain tut las regiuns ina chatscha speziala sin tschiervs. Ina chatscha speziala sin chavriels è necessaria mo pli en bundant la mesadad da las regiuns. Mo uschia èsi pussaivel da cuntanscher las autas finamiras dal plan da prelevaziun e la reducziun dal dumber da tschiervs ch'è vegnida prendida en mira en differentas regiuns.

Premissas favuraivlas per ina buna chatscha auta
Gronds dumbers da tschiervs e da chavriels, en regiuns pli autas ina vegetaziun ch'è sa midada svelt a las relaziuns d'atun, buna aura da chatscha cun temperaturas frestgas sco er insaquanta naiv e plievgia èn stads ils facturs decisivs che han pussibilità da sajettar blers animals a la chatscha auta.
Tut en tut han las chatschadras ed ils chatschaders grischuns sajettà 11 548 tschiervs, chavriels, chamutschs e portgs selvadis. 230 chatschadras e 5302 chatschaders èn sa participads a la chatscha auta.

Dumber considerabel da tschiervs sajettads a la chatscha auta
A la chatscha auta tradiziunala dal settember èn vegnids sajettads 4838 tschiervs, quai ch'è in resultat da record. Il grond dumber da tschiervs, la buna participaziun da las chatschadras e dals chatschaders grischuns sco er cundiziuns da chatscha favuraivlas han contribuì essenzialmain a quest fatg. Tras quai che la vegetaziun en regiuns pli autas è sa midada gia baud a las relaziuns d'atun e tras quai ch'il settember è stà frestg ed ha purtà repetidamain naiv, èn ils tschiervs savens stads sfurzads da tschertgar pastgiras da rasdiv en regiuns pli bassas ed han uschia bandunà la protecziun dals asils da selvaschina.
Cun in resultat da record da 2871 taurs-tschierv sajettads e da 1967 vatgas-tschierv sajettadas n'è la relaziun tranter ils animals masculins e feminins betg equilibrada. Ils dumbers da tschiervs vegnan dentant regulads prioritarmain cun sajettar animals feminins.

Segund grond dumber da chavriels sajettads insacura
Cun 3706 animals sajettads è il resultat da la chatscha da chavriels cleramain sur la media da blers onns. Quai mussa che la situaziun dal dumber d'animals è actualmain auta er tar questa spezia da selvaschina. Er tar ils chavriels resta la relaziun tranter animals masculins e feminins sajettads a la chatscha auta dischequilibrada.

Buna chatscha da chamutschs
Cun 2989 animals sajettads è vegnida cuntanschida ina buna chatscha da chamutschs. Quella sa mova en il sectur previs. Tar la spessezza dals dumbers da chamutschs datti grondas differenzas regiunalas. En intginas regiuns dal chantun ha danovamain stuì vegnir constatada ina derasaziun epidemica da la tschorvadad da chamutschs.

	total	masculin	feminin	relaziun m/f
tschiervs	4838 (3502)	2871 (2027)	1967 (1475)	1 : 0.69 (0.73)
chavriels	3706 (3384)	2214 (1978)	1492 (1406)	1 : 0.67 (0.71)
chamutschs	2989 (3023)	1487 (1492)	1502 (1531)	1 : 1.01 (1.03)
portgs selvadis	15 (8)	6 (4)	9 (4)
total selvaschina d'ungla	11548 (9917)

Chatscha speziala indispensabla malgrà ils blers animals sajettads a la chatscha auta
Pervia dals envierns miaivels dals ultims onns èn resultads gronds dumbers da tschiervs, cunzunt en il Grischun dal nord, en il Grischun central ed en Surselva. Quels èn cunresponsabels che la situaziun da regiuvinaziun dal guaud è per part nauscha e ch'i resultan donns da selvaschina en quest connex, en spezial en il guaud da protecziun.
Il plan da prelevaziun da quest onn è cleramain pli grond ch'ils plans dals ultims onns. Cun il dumber d'animals sajettads a la chatscha auta è il plan da prelevaziun vegnì surpassà tar ils tschiervs masculins, betg dentant cuntanschì tar ils animals feminins. Plinavant vegn prendida en mira – en las regiuns menziunadas – ina reducziun dal dumber da tschiervs cun intervegnir pli fitg tar ils animals feminins. Ina reducziun duraivla d'ina populaziun po vegnir cuntanschida mo uschia. Per persequitar questa finamira èsi perquai necessari da realisar ina chatscha speziala en bunamain tut las regiuns, malgrà ils blers animals sajettads a la chatscha auta.

Ina chatscha speziala sin chavriels è necessaria en bundant la mesadad da las regiuns. Tar ils chavriels sa concentreschan las intervenziuns anc necessarias cunzunt sin la correctura d'ina chatscha dischequilibrada tranter animals masculins e feminins sco er animals giuvens per cuntanscher ina relaziun uschè natirala sco pussaivel tranter las vegliadetgnas e tranter las schlattainas. Tras l'intervenziun a la fin da l'atun po er vegnir reducida la quota da selvaschina disgraziada ch'è anc adina gronda (1200 chavriels).

La finamira da la chatscha speziala è quella d'adattar ils dumbers da tschiervs e da chavriels, ch'èn actualmain gronds, a lur quartiers d'enviern e d'evitar il medem mument che la cundiziun dals animals daventia pli flaivla.
Mesiras spezialas èn inditgadas pervia dals cas da tuberculosa ch'èn vegnids constatads l'ultim temp tar arments e tar tschiervs en il Vorarlberg. Durant la chatscha speziala vegnan perquai tut ils tschiervs da plirs onns dal Partenz e da l'Engiadina bassa controllads sin tuberculosa. Fin ussa n'han ins registrà nagins cas positivs tar selvaschina sajettada en Svizra.

Per la chatscha speziala èn s'annunziads 3406 chatschadras e chatschaders (onn precedent: 3078). Quai èn tantas e tants sco anc mai. Ellas ed els adempleschan ina incumbensa impurtanta cun adattar ils dumbers da selvaschina a lur quartiers d'enviern.

Agiuntas:
- plan da la chatscha d'atun (chatscha speziala) da tschiervs 2017
- plan da la chatscha d'atun (chatscha speziala) da chavriels 2017
- tabella dals resultats da la chatscha auta 2017


Infurmaziuns:
dr. Georg Brosi, manader da l'uffizi da chatscha e pestga dal Grischun, tel. 081 257 38 92, e-mail: Georg.Brosi@ajf.gr.ch


Gremi: uffizi da chatscha e pestga
Funtauna: rg uffizi da chatscha e pestga