La regenza ha deliberà contribuziuns chantunalas per construir ina teleferica da colliaziun da las Pendicularas Mustér. Ultra da quai ha ella dà glisch verda per in nov traject da velo da muntogna e per dus projects da protecziun cunter lavinas.

Contribuziuns chantunalas per las Pendicularas Mustér
La regenza sustegna – ensemen cun la confederaziun e cun il chantun Uri – il project "Construcziun da la teleferica da colliaziun Salis-Cuolm da Vi sco er d'in indriz da far naiv" da las Pendicularas Mustér SA (PMSA) en il rom dal program interchantunal San Gottardo 2020. Per quai ha ella deliberà ina contribuziun chantunala da circa 1,1 milliuns francs sco prestaziun equivalenta tar il credit federal (5,7 milliuns francs) en il rom da la nova politica regiunala (NPR). Sut il titel "Infrastructuras relevantas per il sistem" ha ella concedì in'ulteriura contribuziun chantunala dad 1 milliun francs.
Las PMSA planiseschan da remplazzar la sutgera Sedrun-Cungieri, ch'è vegnida allontanada l'onn 2006. Plinavant duai quella vegnir prolungada cun ina teleferica moderna fin al territori da viandar e da sport d'enviern Mustér. En il sectur da l'anteriura staziun da muntogna Cungieri è previsa ina pussaivladad da sortir e d'entrar alpina. Ensemen cun il stabiliment d'apport Salins – Cungieri – Valtgeva vegn realisà en il territori Cuolm da Vi in runal da trenament sco stabiliment accessoric. Quel permetta sin passa 2200 m s.m. ina purschida cun ina garanzia da naiv per principiantas e principiants. Ina part integrala dal project general è er in indriz da far naiv en il territori da sport d'enviern Mustér tranter Gendusas e la staziun da val a S. Catrina inclusiv in lai d'accumulaziun.

©Pendicularas Mustér SA / Garaventa SA

Nov traject da velo da muntogna dal pass dal Strela fin a Tavau
La regenza ha approvà cun cundiziuns la revisiun parziala da la planisaziun locala da Tavau, concludida dal parlament communal da la vischnanca da Tavau ils 29 da settember 2016. Cun quai ha ella dà glisch verda per in traject da velo da muntogna planisà che maina al sid dal restaurant "Strelapass" sur il Strelaberg, l'alp Strela e tras il Rüti- e Chämpfenwald fin al territori "Horlauben" a Tavau Vitg. Ultra da quai survegnan las sendas da viandar che sa chattan en il medem territori, in nov trassé.
En quest territori exista gia ussa in traject per ir a val cun velos da muntogna ch'è per gronda part privlus e nunattractiv pervia da sia stippezza e pervia da la cuvrida. Pervia da quai tschernan ciclistas e ciclists da velo da muntogna rutas alternativas per ir a val e passan uschia tras pastgiras e prads sitgs impurtants. Ultra da quai mainan in pèr da quests trails rasants tras il guaud u sur vias e sendas da viandar. Cun il traject da velo da muntogna planisà po d'ina vart l'utilisaziun tras ciclistas e ciclists e pedunas e peduns vegnir separada e da l'autra vart po la natira vegnir protegida meglier. Plinavant ha la regenza refusà in recurs da planisaziun en chaussa.

©Uffizi federal da topografia

Rempars da lavinas a Luzein sco er a Puschlav ed a Puntraschigna
La regenza ha approvà dus projects da protecziun cunter lavinas. D'ina vart vegn pussibilitada la renovaziun dal rempar da lavinas Chüenihorn en la vischnanca da Luzein e da l'autra vart po la lingia dal Bernina da la Viafier retica (VR) vegnir protegida cunter lavinas e cunter squatschs da naiv tranter il Lago Bianco e Cavaglia.
Il rempar da lavinas Chüenihorn existent sur la fracziun da St. Antönien protegia il territori d'abitadi. L'enviern da lavinas devastantas da l'onn 1951 ha gì per consequenza ch'ins ha decidì da realisar là in dals projects da rempars da lavinas ils pli gronds da la Svizra. Tut en tut datti oz al Chüenihorn rempars d'ina lunghezza da circa 14 kilometers ch'èn per part en in nausch stadi. Cun il project planisà duain vegnir construids paralavinas d'atschal d'ina lunghezza totala da circa 1,8 kilometers e raits da naiv d'ina lunghezza totala da var 1 kilometer. Per quest project ha la regenza garantì ina contribuziun chantunala da maximalmain 7,68 milliuns francs.
Il segund project pertutga las vischnancas da Puschlav e da Puntraschigna. Sin la lingia dal Bernina circuleschan mintga di 34 trens ch'èn exposts a differents lieus privlus tranter il Lago Bianco e Cavaglia. Per proteger quest traject da la VR vegn tranter auter segirà il territori sin ina lunghezza da circa 1,1 kilometers cun paralavinas d'atschal sco er cun duas pitgas per siglientar lavinas. Il chantun sa participescha cun var 1,6 milliuns francs al project.

Contribuziuns per renovar mirs sitgs
Per l'onn 2018 ha la regenza concedì ina contribuziun chantunala da circa 494 000 francs dal fond da la lottaria naziunala per renovar mirs sitgs. L'onn 2018 duain vegnir renovads circa 1,8 kilometers mirs sitgs en las vischnancas d'Alvra, Andeer, Arosa, Bravuogn, Brusio, Casti-Vargistagn, Donat, Filisur, Haldenstein, Jenins, Laax, Malans, Pasqual, Puschlav, Ramosch, Samignun, Scuol, Soazza, Surses, Trimmis, Tumleastga, Val Stussavgia, Zernez e Zizers.
Ils mirs sitgs, sco mirs da cunfin e da sustegn, èn en bleras regiuns dal Grischun perditgas impurtantas d'ina cultivaziun tradiziunala. Ultra da quai èn mirs sitgs savens spazis da viver impurtants per reptils. Els n'han betg mo ina gronda impurtanza per l'istorgia culturala, mabain er per l'ecologia e per la cuntrada. Sch'els na vegnan betg mantegnids, van blers da quests mirs en decadenza.

 

    

Ultima etappa da la sanaziun da la claustra Mustér
A la claustra benedictina a Mustér ha la regenza garantì ina contribuziun da var 1,48 milliuns francs per restaurar l'intern da la baselgia claustrala da Son Martin. Questa restauraziun è l'ultima da las tut en tut trais etappas da restauraziun.
La baselgia claustrala da Son Martin è la part centrala dal stabiliment claustral a Mustér. La gronda part da l'equipament è vegnida installada l'onn 1717. A chaschun dals dus incendis dals onns 1799 e 1846 è l'arvieut crudà ensemen ed il sectur dal chor è vegnì donnegià fermamain. Fin oz caracteriseschan las grondas lavurs da restauraziun l'impressiun da l'intern da la baselgia.

 

©tgira da monuments dal Grischun

Projects collectivs per la selvicultura
La regenza ha approvà il project collectiv selvicultura 2018 cun custs totals da 24,96 milliuns francs. Il project è vegnì elavurà en collavuraziun cun var 200 proprietaris da guaud publics e privats. Sin totalmain 3455 hectaras vegn mantegnì il guaud da protecziun, promovida la diversitad da las spezias e tgirà il guaud giuven. Ultra da quai vegnan fatgs tagls da laina en territoris che n'èn betg bain accessibels. Finanzià vegn quest project tras meds da la confederaziun, dal chantun e dals proprietaris da guaud respectivs.

 

Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun