Suenter 2 onns cun fitg bunas cundiziuns da chatscha n'han ins betg pudì registrar quest onn grondas navaglias durant la chatscha auta, mabain temperaturas extraordinariamain chaudas. Malgrà questas cundiziuns disfavuraivlas per la chatscha da tschiervs correspunda la preda da tschiervs dentant exactamain a la media dals ultims 10 onns.

219 chatschadras e 5224 chatschaders èn sa participads a la chatscha auta grischuna 2018. Pervia da las relaziuns climaticas n'han ins betg pudì cuntinuar cun ils excellents resultats dals ultims 2 onns, la preda da selvaschina è dentant stada cleramain meglra che quai ch'ella era vegnida valitada da diversas varts directamain suenter la chatscha auta. Survista da la preda:

	Total	masculins	feminins	relaziun tranter las schlattainas
Tschiervs	3403 (4848)	1939 (2878)	1464 (1970)	1 : 0.76
Chavriels	1924 (3708)	1127 (2216)	797 (1492)	1 : 0.71
Chamutschs	3362 (2989)	1706 (1488)	1656 (1501)	1 : 0.97
Portgs selvadis	11 (15)	6 (6)	5 (9)
Selvaschina d'ungla	8700 (11548)

Preda da tschiervs mesauna malgrà cundiziuns disfavuraivlas
Differenzas tranter las regiuns da tschiervs èn dentant stadas cleramain eruiblas. En intginas regiuns (Scanvetg dadens, Surses, Avras, Valragn, part sura da la Surselva) ha l'ultim enviern per l'ina laschà enavos clers fastizs e pia purtà correspundentamain predas da tschiervs pli bassas. Per l'autra han registrà autras regiuns predas da tschiervs surproporziunalas a la chatscha auta (Vaz sut, Val Müstair, Val Puschlav). Prelevads èn vegnids tut en tut 1939 taurs-tschierv e 1464 vatgas-tschierv. Areguard la relaziun tranter las schlattainas n'è la preda pia betg equilibrada. Ord vista da la planisaziun da la chatscha n'è quai betg raschunaivel, perquai che la controlla dal dumber da tschiervs vegn fatga prioritarmain sur la prelevaziun d'animals feminins.

En l'entir chantun ina pitschna preda da chavriels
La preda da chavriels è stada pitschna en l'entir chantun, cumpareglià cun l'onn precedent per circa 28 pertschient. Ella exprima en quasi tut las regiuns dal chantun la reducziun constatada dals dumbers da chavriels pervia da las perditas durant l'enviern passà cun blera naiv.

Buna fin fitg buna chatscha da chamutschs
Cun 3362 chamutschs è vegnida cuntanschida ina buna fin fitg buna preda. Ella è per 10 pertschient sur la media dals ultims onns. Tar la spessezza dals dumbers da chamutschs datti grondas differenzas regiunalas. En la part sisum da la Surselva ha danovamain stuì vegnir constatada ina derasaziun epidemica da la tschorvadad da chamutschs.

Chatscha speziala è impurtanta er quest onn per regular il dumber da tschiervs
Ils envierns miaivels fin l'onn 2017 han procurà per gronds dumbers da tschiervs. Er l'ultim enviern cun quantitads da naiv extraordinarias e cun gronds dumbers da selvaschina disgraziada n'ha – auter che tar ils chavriels – betg reducì il dumber da tschiervs durant l'enviern. Sche quai è d'attribuir ad ina immigraziun pli intensiva dals territoris cunfinants, vegn a sa mussar pir durant il proxim enviern. Ils gronds dumbers da tschiervs durant l'enviern èn cunresponsabels che la situaziun da regiuvinaziun dal guaud è per part nauscha e ch'i resultan donns da selvaschina, en spezial en il guaud da protecziun.

En 19 da 21 regiuns da tschiervs n'ha la preda da chatscha auta betg ademplì il plan da prelevaziun. Là vegnan organisadas chatschas spezialas da tschiervs. Ils plans regiunals per la chatscha speziala èn calculads uschia, ch'i vegn prelevà il dumber d'animals feminins ch'è minimalmain necessari. Mo uschia pon ins cuntanscher ina reducziun persistenta dal dumber da tschiervs.

Nagina chatscha speziala da chavriels
Sin fundament da la preda da chatscha auta da quest onn èn ils plans da prelevaziun regiunals dals chavriels, ch'èn vegnids eruids per l'onn 2018, gia ademplids suenter la chatscha auta. Uschia na dovri nagliur en il chantun ina chatscha speziala da chavriels.

Regulaziun fina flexibla durant il november ed il december
La chatscha speziala ha la finamira d'adattar ils dumbers da tschiervs a lur quartiers d'enviern e d'evitar a medem temp ch'ils animals perdian lur cundiziun. La retratga dals quartiers d'enviern variescha tut tenor l'autezza sur mar fin ad 1 mais entaifer il chantun. Suenter ina chatscha speziala che dura maximalmain 10 mezs dis è la regulaziun da la populaziun da selvaschina terminada. La chatscha speziala permetta da regular er quels tschiervs che bandunan il chantun mintga primavaira e che returnan en il Grischun pir il tard atun.

Per la chatscha speziala èn s'annunziads 3382 chatschadras e chatschaders (onn precedent 3406). Ellas ed els adempleschan ina incumbensa impurtanta cun adattar la populaziun da selvaschina a ses quartiers d'enviern. Perquai ch'il resultat da la chatscha speziala dependa er fitg ferm da la purschida da tschiervs ch'è avant maun e da las relaziuns da l'aura, vegnan ils plans da prelevaziun pretensius da l'onn 2018 realisads tenor appreziar.


Agiuntas:
- plan da la chatscha d'atun (chatscha speziala) da tschiervs 2018
- tabella dals resultats da la chatscha auta 2018


Infurmaziuns:
dr. Adrian Arquint, schef da l'uffizi da chatscha e pestga dal Grischun, tel. 081 257 38 92, e-mail Adrian.Arquint@ajf.gr.ch


Gremi: uffizi da chatscha e pestga
Funtauna: rg uffizi da chatscha e pestga