La regenza ha prendì posiziun davart la modernisaziun da la plazza aviatica da Samedan, ella ha approvà in project per la correcziun d'in curs d'aua a San Murezzan sco er in project collectiv per l'avertura da guauds. Ultra da quai ha ella decidì davart la repartiziun da la collecta da la rogaziun federala 2019.

La regenza beneventa la modernisaziun da la plazza aviatica da Samedan
La regenza ha prendì posiziun davart il plan sectorial "Infrastructura da l'aviatica concernent la plazza aviatica da Samedan", e quai per mauns da l'uffizi federal d'aviatica civila. La regenza beneventa che l'interpresa d'infrastructura "plazza aviatica regiunala da Samedan" (INFRA) persequitescha la strategia da modernisar la plazza aviatica e pia da meglierar l'accessibladad da l'Engiadin'ota sco destinaziun turistica. En quest connex èsi er previs d'introducir il manaschi tenor las reglas aviaticas a maun d'instruments. L'infrastructura antiquada duai vegnir remplazzada. Ulteriuras novaziuns impurtantas previsas èn: introducir sgols regulars (sgols da charter), prolungar la pista vers sid sco er circumdar cun ina saiv l'areal da la plazza aviatica.
L'introducziun dals sgols regulars (u traffic da charter) dumonda obligatoricamain ina fidaivladad pli auta da la plazza aviatica. Quai po vegnir garantì mo cun il sistem d'atterrament a maun d'instruments, ch'è planisà. Cun quest sistem duain ins pudair atterrar sin la plazza aviatica er, sche la squadra na vesa strusch la pista. Quai è mo pussaivel, sch'igl è garantì ch'i na sa chattan naginas persunas (p.ex. curriduras u curridurs da passlung u viandantas e viandants deviads) u nagins animals (p.ex. animals selvadis en il rom da la migraziun da selvaschina) sin la pista. Sut quest aspect èsi indispensabel da circumdar cun ina saiv l'areal da la plazza aviatica, en cas ch'i vegn eventualmain introducì il traffic da lingia. Er perquai che Samedan è ina plazza aviatica tenor Schengen sco er en vista a las pretensiuns da segirezza correspundentas s'impona la circumferenza cun ina saiv almain dal sectur da duana da la plazza aviatica. Las decisiuns en connex cun la construcziun d'ina saiv enturn l'areal da la plazza aviatica ston però vegnir prendidas integrond tut las parts pertutgadas e resguardond commensuradamain ils interess da la protecziun da la natira e da la cuntrada.

Dapli segirezza en cas d'aua gronda a San Murezzan
La regenza ha approvà in project da dustanza per l'Ovel da Staz a San Murezzan ed ha concedì ina contribuziun chantunala da maximalmain circa 1,79 milliuns francs per quest intent. Suenter in ferm stemprà avant 2 onns è l'aual ì sur las rivas ed ha inundà abitadis, surfatschas da mastergn, vias, conducts d'ovras e terren cultivà. La vischnanca da San Murezzan ha prendì immediatamain las mesiras d'urgenza necessarias ed ha elavurà pli tard in project ordinari per la correcziun dal curs d'aua, e quai per restabilir puspè en moda duraivla la segirezza en cas d'aua gronda da l'Ovel da Staz.
Il project exista principalmain d'in traject d'ina lunghezza da circa 900 meters. En cas d'aua gronda po en l'avegnir – cun agid da differentas mesiras architectonicas – vegnir deviada ina quantitad da deflussiun pli gronda ed allontanads glera, crappa e lainom da lieus critics. Ils custs totals dal project importan circa 8,97 milliuns francs.

©Polizia chantunala dal Grischun

Project collectiv per ina meglra avertura da guauds da passa 11 000 hectaras
La regenza ha approvà il project collectiv "Renovaziun ed avertura 2019" da differentas vischnancas ed ha concedì ina contribuziun chantunala da maximalmain circa 11,66 milliuns francs per quai. Sut la direcziun dal project tras l'uffizi da guaud e privels da la natira vegnan renovadas vias da guaud e da maschinas da tut en tut 72,1 kilometers, repartids sin 68 objects singuls. Tras quai vegn meglierada l'avertura da guauds da protecziun da circa 7700 hectaras e d'ulteriurs guauds da circa 3400 hectaras. Ultra da quai cuntegna il project la construcziun d'in batschigl d'aua da stizzar fieu a Cuira e l'acquisiziun da material da stizzar fieu per las 12 basas da pumpiers per incendis da guaud.
Pervia dal fitg grond basegn ha il chantun elavurà gia durant ils 11 onns passads mintga onn in tal project collectiv da renovaziun. Ils projects 2008 fin 2017 han pudì vegnir realisads e terminads cun success. Er il project 2018 è vegnì realisà per gronda part.

Exempel: Reparaziun d'ina via a Claustra

Mesiras per l'avegnir dal sport da velos da muntogna a Lai
La regenza ha approvà la revisiun parziala da la planisaziun locala, che la vischnanca da Vaz ha concludì ils 10 da zercladur 2018. Cun questa revisiun parziala stgaffescha la vischnanca la basa per garantir e per promover il sport da velos da muntogna sco sectur da fatschenta strategicamain impurtant dal turissem da stad da la regiun da vacanzas Lai. Sin fundament da las frequenzas da ciclistas e ciclists, che creschan ad in crescher, resulta in basegn d'adattaziun da differents trajects areguard l'engrondiment, il mantegniment ed il detretschament da las sendas da viandar. La "Lai marketing & support SA" ha elavurà in plan da basa BIKE 2.0 per quest intent. Quel duai dar ina survista generala da las mesiras necessarias. Las mesiras ch'èn cuntegnidas en il plan da basa BIKE 2.0 han determinà las raits da viandar e da velos da muntogna en il plan general d'avertura. En il conclus d'approvaziun vegni garantì che vias novas ed existentas ston vegnir realisadas u engrondidas en concordanza cun ils interess da la protecziun da la natira e da la cuntrada.

©Uffizi federal da topografia
Zona da velos da muntogna (cotschen)

Contribuziuns or da la dieschma d'alcohol e da las taxas da patenta d'alcohol
Differentas organisaziuns d'utilitad publica, instituziuns, uniuns, federaziuns e fundaziuns survegnan quest onn ina contribuziun da totalmain 511 500 francs or dal retgav da las taxas da patenta d'alcohol. Tenor la lescha d'ustaria vegn il retgav net dal chantun or da la taglia dal commerzi en detagl cun bavrondas destilladas duvrà ad in terz per intents d'utilitad publica ed a dus terzs per la promoziun dal turissem.
Ultra da quai vegnan pajads ora en il chantun Grischun tut en tut 662 142 francs da la dieschma d'alcohol da la confederaziun. Ils meds finanzials vegnan duvrads per mesiras d'infurmaziun che duain gidar a prevegnir cunter problems d'alcohol sco er cunter l'abus da drogas, da narcotics e da medicaments. Plinavant vegnan ils meds finanzials impundids per mesiras per assister uffants e giuvenils da famiglias cun problems da dependenza d'alcohol sco er per programs che sa drizzan a gruppas da ristga. Ultra da quai vegnan cofinanziads posts da cussegliaziun spezialisads sco er instituziuns d'assistenza e da tractament per persunas dependentas d'alcohol, da tissis enivrants, da medicaments e da drogas. Tenor la lescha d'alcohol survegnan ils chantuns 10 pertschient dal retgav net da l'administraziun federala d'alcohol (dieschma d'alcohol).

Collecta da la rogaziun federala 2019
Il retgav da la collecta da la rogaziun federala 2019 vegn surdà – tenor il conclus da la regenza – mintgamai per in terz a las suandantas organisaziuns: A l'uniun "Il maun offert" da la Svizra orientala e dal Principadi da Liechtenstein – tel. 143 (telefon svizzer d'agid), a l'uniun "Agid a sasez Grischun" (post da contact per differentas gruppas d'agid a sasez) ed al lieu d'inscunter "Atelier" da l'uniun "VASK dal Grischun" (associaziun dals confamigliars da persunas cun schizofrenia e cun disturbis psichics). Il di da la rogaziun federala è ils 15 da settember 2019. Quel di vegn fatga en tut las baselgias dal chantun ina collecta per intents d'utilitad publica. L'utilisaziun da quella vegn determinada da la regenza. En il quint 2018 ha la collecta cumprovà in import da 30 000 francs. Per l'onn 2019 vegni quintà cun ina collecta da la medema dimensiun.


Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun