Plievgia cun tschajera u temperaturas chaudas senza grondas navaglias èn stadas ina gronda sfida per la chatscha da tschiervs dal settember. Il dumber dals animals sajettads è stà fitg different tant sin plaun regiunal sco er sin plaun local. Tut en tut èn resultadas ina preda mesauna da tschiervs e da chamutschs sco er ina preda da chavriels sut la media. Senza la chatscha dal november e dal december fissi impussibel da regular las populaziuns da tschiervs ed er las populaziuns da chavriels.

A la chatscha auta grischuna 2019 èn sa participadas 244 chatschadras (2018: 219) e 5392 chatschaders (2018: 5483). Pervia da las relaziuns climaticas n'han ins betg pudì cuntinuar cun ils buns resultats da la preda da tschiervs dals onns 2015 fin 2017. Las premissas da pavel optimalas sin ils auts n'han betg gidà a reducir las populaziuns da tschiervs il mument ch'ellas èn migradas dals quartiers da stad en ils quartiers d'enviern.

Survista da la preda:

	Total	masculins	feminins	relaziun tranter las schlattainas
Tschiervs	3309 (3402)	1868 (1938)	1441 (1464)	1 : 0.77
Chavriels	1844 (1925)	1139 (1127)	705 (798)	1 : 0.62
Chamutschs	2925 (3361)	1473 (1705)	1452 (1656)	1 : 0.99
Portgs selvadis	18 (11)	9 (6)	9 (5)
Selvaschina d'ungla	8096 (8700)

Preda da tschiervs mesauna malgrà cundiziuns disfavuraivlas
Differenzas tranter las regiuns da tschiervs èn dentant stadas cleramain eruiblas. En las regiuns dal sid (Bregaglia, Val Puschlav, Sur Funtauna Merla e Val Müstair), en la regiun da Tavau ed a Vaz sut hai dà ina preda da tschiervs surproporziunala en cumparegliaziun cun ils onns passads. En la Surselva ed en la Mesolcina è la preda da chatscha auta da tschiervs stada mesauna. En las ulteriuras regiuns èn las cifras correspundentas però sut la media. En la regiun Suot Funtauna Merla è resultada – sco gia l'onn passà – ina pitschna preda da chatscha auta da tschiervs.

En l'entir chantun ina pitschna preda da chavriels
La preda da chavriels è stada pitschna en l'entir chantun, sco l'onn passà. Ella exprima en quasi tut las regiuns la reducziun constatada da las populaziuns da chavriels pervia da las perditas durant ils dus lungs envierns passads cun blera naiv. En la Val Stussavgia èn las cifras correspundentas schizunt stadas fitg pitschnas. La preda da chatscha auta da bucs-chavriel è in bun indicatur per giuditgar la grondezza da la populaziun. Ella serva sco basa per planisar la chatscha speziala.

Buna chatscha da chamutschs
Cun 2925 chamutschs sajettads è vegnida cuntanschida ina preda mesauna. Ella è bain cleramain sut l'excellent resultat da l'onn passà, sa chatta però cun 2925 animals sajettads tuttina anc entaifer il plan da prelevaziun da 3000 chamutschs, ch'era vegnì definì sco finamira da la planisaziun da chatscha. Tar la spessezza da las populaziuns da chamutschs datti grondas differenzas regiunalas. En la regiun da la Val S. Pieder ed entasum la Val Stussavgia èsi vegnì constatà che la tschorvadad da chamutschs è sa derasada sco in'epidemia.

La chatscha speziala è impurtanta er quest onn per regular la populaziun da tschiervs
Senza la chatscha dal november e dal december fissi impussibel da regular las populaziuns da tschiervs. En las regiuns problematicas cun ina nauscha situaziun da regiuvinaziun dal guaud (Partenz, Val dal Rain da Cuira e Tumleastga sco er parts da la Surselva e dal Grischun central) ston vegnir reducidas las populaziuns da tschiervs. Cun la preda da chatscha auta è gia vegnì ademplì il plan da prelevaziun en la Bregaglia ed a Vaz sut. En las ulteriuras 19 da 21 regiuns da tschiervs vegnan organisadas chatschas spezialas da tschiervs.

Chatscha speziala da chavriels mo en duas regiuns
Sin basa da la preda da chatscha auta da quest onn èn gia ademplids ils plans da prelevaziun regiunals ch'èn vegnids eruids l'onn 2019 per ils chavriels, cun excepziun da la regiun enturn Glion ed en il Partenz central e sura. En las ulteriuras regiuns chantunalas na dovri nagina chatscha speziala da chavriels.

Per la chatscha speziala èn s'annunziads 3422 chatschadras e chatschaders (onn precedent: 3382). Els adempleschan ina incumbensa impurtanta cun adattar la populaziun da selvaschina a ses quartiers d'enviern. Perquai ch'il resultat da la chatscha speziala dependa er fitg ferm da la purschida da tschiervs ch'è avant maun e da las relaziuns da l'aura, èsi ina incumbensa pretensiusa d'ademplir ils plans da prelevaziun.


Agiuntas:
- plan da la chatscha d'atun (chatscha speziala) da tschiervs 2019
- plan da la chatscha d'atun (chatscha speziala) da chavriels 2019
- tabella dals resultats da la chatscha auta 2019


Infurmaziuns:
dr. Adrian Arquint, manader da l'uffizi da chatscha e pestga dal Grischun, tel. 081 257 38 92, e-mail Adrian.Arquint@ajf.gr.ch


Gremi: uffizi da chatscha e pestga
Funtauna: rg uffizi da chatscha e pestga