Dapi var 100 onns ornescha in fau purpur imposant ed impressiunant il curtin da la Chasa grischa. Experts han ussa constatà che donns da stemprads ed infecziuns da bulieus han reducì fermamain la stabilitad dal bostg. Per proteger persunas e l'edifizi èsi urgentamain necessari da far divers tagls da distgargia. In video da la Chanzlia chantunala mussa il nausch stadi dal fau purpur.
La vegliadetgna dal fau purpur sper la Chasa grischa a Cuira vegn stimada a var 100 onns. Probablamain è quest bostg vegnì plantà ils onns 1920 en il rom da la nova concepziun da la plazza da la Regenza. Notizias exactas n'existan però naginas. Vegl è il bostg en mintga cas. Pervia da quai vegn el surveglià dapi l'onn 2012 tras experts a maun da controllas annualas intensivas. En il rom da questas controllas èsi vegnì constatà che donns da stemprads ed infecziuns da bulieus han spussà fermamain il bostg. La stabilitad dal fau purpur è reducida. Persunas e l'edifizi pudessan vegnir tutgads da roms che rumpan giu nunspetgadamain. Per quest motiv èsi ussa indispensabel da far divers tagls da distgargia.
La proxima generaziun è pronta
Tuttina na vegn il bostg betg pli a sa revegnir cumplettamain e vegn a murir baud u tard. Il fau purpur duai dentant vegnir mantegnì uschè ditg sco pussaivel, per ch'el possia ademplir sia funcziun ecologica preziusa anc intgins ulteriurs onns. En spezial duai el vegnir remplazzà tras in agen descendent ch'è gia vegnì tratg suenter en il curtin forestal a Roten. Quest descendent vegn plantà gist sper il bostg-mamma. Uschia vegni pussibilità ch'ils dus bostgs pon entrar en ina relaziun simbiotica sur las ragischs e sur las substanzas currieras vegetalas, per uschia nutrir e rinforzar in l'auter. Qua tras duai vegnir garantì ch'er las generaziuns futuras pon s'allegrar en intgins decennis d'in fau purpur gist uschè imposant sper la Chasa grischa.
Monument natiral d'impurtanza regiunala
Ord vista da la tgira da monuments è quest fau purpur degn da vegnir protegì sco bostg singul marcant, sco monument da bostgs, ma er sco part impurtanta da l'entir ensemble (curtin, Chasa grischa, Biblioteca chantunala/Archiv dal stadi). Er sco monument natiral è il bostg d'impurtanza regiunala. Pli vegl e pli grond ch'in bostg vegn, e pli interessant ch'el daventa sco spazi da viver per numerusas spezias d'animals e da plantas. En veglias foras da roms u da pitgalains chattan per exempel bleras autras spezias d'utschels in lieu da cuar, u durmigliets ed utschels-mezmieur in quartier per durmir. Numerusas spezias d'insects, tranter auter ils magnifics baus dorads u ils impressiunants baus-diavel, dovran laina morta u marscha per il svilup da lur larvas. Il bostg vegn er populà da differentas spezias da litgens e da bulieus. En il decurs dal temp vegnan quels a procurar ch'il bostg scroda e sa decumpona en moda e maniera natirala a la fin da sia vita. En cas excepziunals pon faus bain cuntanscher ina vegliadetgna da passa 500 onns. Ma lura ston las cundiziuns da creschientscha esser optimalas, ed i na dastga dar praticamain nagins disturbis.
Fotografia agiuntada:
Infurmaziuns:
Luis Lietha, expert per protecziun da las spezias, Uffizi per la natira e l'ambient, tel. 081 257 29 63,
e-mail Luis.Lietha@anu.gr.ch
Gremi: Uffizi da construcziun auta / Uffizi per la natira e l'ambient / Uffizi da guaud e privels da la natira
Funtauna: rg Chanzlia chantunala