En grondas parts dal chantun dovri in tschert temp, fin che las forzas d'acziun professiunalas arrivan al lieu da l'eveniment. Per quest motiv vegnan engaschads gidantras e gidanters d'emprim agid, uschenumnads first responders, che procuran uschè svelt sco pussaivel per in emprim provediment. Per quest intent ha il chantun Grischun fatg la Cunvegna davart first responders plus cun il Salvament alpin svizzer. Tras questa cunvegna vegn garantì l'emprim provediment da persunas ch'èn daventadas grevamain malsaunas u han gì in grev accident, fin che las forzas d'acziun professiunalas arrivan.

First responders èn gidantras e gidanters d'emprim agid organisads che porschan uschè svelt sco pussaivel in emprim provediment da pazientas e pazients d'urgenza fin a l'arriv da las forzas d'acziun professiunalas sco medias e medis da servetsch, servetschs da salvament incl. basas d'ambulanza u salvament aviatic. En situaziuns cun privel da mort han mesiras d'agid immediatas durant las emprimas minutas ina influenza decisiva per il surviver da persunas ch'èn daventadas tuttenina grevamain malsaunas (infarct dal cor, culp) u che han gì in grev accident.

Ils first responders plus serran ina largia en ils fatgs da salvament
La designaziun "first responders plus" duvrada en il Grischun vul dir ch'ils first responders che vegnan en funcziun en il chantun na disponan betg mo da la scolaziun per cas d'urgenza dal cor, mabain han er la qualificaziun d'agir svelt e segir en situaziuns d'urgenza, sco collaps da la circulaziun, stadis d'inconscienza, perditas da sang grondas e visiblas, dolurs en il pèz, mancanzas da flad e protecziun cunter chalur u cunter fraid.

Collavuraziun cun il Salvament alpin svizzer
Ils 26 da matg 2020 ha la Regenza incumbensà il Salvament alpin svizzer (SAS) da stabilir e da manar l'organisaziun "First responders plus en il chantun Grischun". La finamira da 350 first responders plus ch'èn repartids sin l'entir territori chantunal duai vegnir cuntanschida fin l'onn 2021 cun agid da 70 gruppas da mintgamai tschintg first responders plus. Mintga gruppa da first responders plus è equipada cun in satgados d'urgenza, cun in defibrillatur extern automatisà sco er cun il material da sanitad necessari. Tras quai ch'il SAS cuvra l'entir territori chantunal confurm als basegns cun first responders plus, vegn serrada ina largia en l'organisaziun dals fatgs da salvament dal chantun.

Scolaziun dals first responders plus
Per scolar e per perfecziunar ils first responders (stgalim da gidanters d'emprim agid 1 e 2 da l'Interassociaziun per salvament) vul il SAS collavurar cun las uniuns localas da samaritans resp. cun la Federaziun chantunala da las uniuns grischunas da samaritans (FCUS) e/u cun ils ospitals regiunals resp. cun ils servetschs da salvament.

Clamada en acziun e custs
Ils first responders plus vegnan clamads en acziun ensemen cun las forzas d'acziun professiunalas tras la Centrala dal clom d'agid sanitar 144 dal chantun Grischun (Centrala 144 GR), en la Moesa tras la Centrala dal clom d'agid sanitar dal chantun Tessin (Ticino Soccorso 144).
Sco investiziun iniziala per l'equipament sco er per la scolaziun e per il perfecziunament dals first responders plus resultan custs da var 700 000 francs. L'Agid svizzer per la muntogna contribuescha var 250 000 francs a quests custs. Ils 450 000 francs restants vegnan prefinanziads dal SAS. Per refinanziar questas investiziuns inizialas prefinanziadas dal SAS sco er per cuvrir ils custs da gestiun annuals conceda il chantun al SAS in import annual da 141 000 francs per ils onns 2021 fin 2030. Grazia al sustegn finanzial da l'Agid svizzer per la muntogna èsi pussaivel da stabilir en moda cumplessiva e favuraivla l'organisaziun dals first responders plus en il chantun.

Fotografia agiuntadas:

Da sanestra: Franz Stämpfli, Peter Peyer, Andres Bardill

Infurmaziuns:
- dr. Rudolf Leuthold, manader da l'Uffizi da sanadad, tel. +41 81 257 26 41, e-mail Rudolf.Leuthold@san.gr.ch
- Chasper Alexander Felix, president dal Salvament alpin grischun, tel. +41 79 310 92 55

Gremi: Regenza
Funtauna: rg Departament da giustia, segirezza e sanadad