Observaziuns en connex cun lufs e cun auters animals da rapina gronds en il chantun Grischun vegnan registradas ed evaluadas dapi il cumenzament da zercladur en in lieu central e cun agid d'ina nova app per animals da rapina gronds. Il sistem permetta d'avertir svelt possessuras e possessurs d'animals da niz e d'observar detagliadamain la situaziun generala. Numerusas datas èn er accessiblas publicamain.
La surveglianza da chatscha da l'Uffizi da chatscha e pestga (UCP) registrescha observaziuns ed eveniments cun lufs, cun urs, cun lufs-tscherver e cun auters animals da rapina gronds da nov sur ina app sin il telefon mobil. Il lieu, il temp ed il tip da l'observaziun vegnan uschia transmess svelt en ina banca da datas dal UCP e pon vegnir evaluads en in lieu central. Il sistem permetta in avertiment anc pli svelt da las possessuras e dals possessurs d'animals da niz en las regiuns, nua che animals èn vegnids observads ed incidents èn vegnids registrads.
Il nov sistem arriva il dretg mument: La populaziun da lufs en il Grischun crescha e dapi il mais da mars èn vegnids observads bler dapli lufs e registrads dapli incidents che auters onns. Las puras ed ils purs han annunzià al UCP passa 40 eveniments, nua che animals da niz èn vegnids stgarpads da lufs, var 15 animals da niz or da muntaneras ch'eran protegidas da saivs electricas u da chauns da protecziun. In grond dumber d'incidents è capità en Surselva.
Tut las observaziuns d'animals da rapina gronds en in'egliada
Il nov sistem è accessibel a la publicitad. Sin ina nova pagina d'internet dal UCP è publitgada ina charta, la quala mussa tut las observaziuns d'animals da rapina gronds tenor spezia d'animals inclusiv las datas respectivas. Las observaziuns vegnan preschentadas cun puncts. Pli nova che l'observaziun è, e pli stgir ch'il punct respectiv è. Igl è previs da meglierar cuntinuadamain la pagina e d'agiuntar infurmaziuns e funcziuns. Plinavant pon tut ils cas d'animals da niz stgarpads dapi il 1. da zercladur 2020 vegnir consultads sco annunzias sin la pagina dal UCP.
Oravant tut perquai che la populaziun da lufs crescha e perquai che l'urs sa mussa sporadicamain dapi onns, han las possessuras ed ils possessurs d'animals da niz, las autoritads localas e la publicitad pli e pli il basegn da vegnir infurmads davart observaziuns e davart incidents cun animals da rapina gronds. Gia l'onn 2018 aveva il UCP perquai installà in sistem da test e l'onn 2019 in sistem d'alarm sin tut il territori per puras e purs, per apiculturas ed apiculturs, per chaus d'alp sco er per auters possessurs d'animals. Quel vegniva administrà dal Plantahof che trametteva las annunzias a la surveglianza da chatscha dal UCP. Il nov sistem po ussa metter a disposiziun pli svelt dapli infurmaziuns. Ultra d'observaziuns e d'incidents cun lufs e cun urs registrescha quel er lufs-tscherver e schacals mellens.
Lufs bler pli activs
Actualmain sa concentrescha l'interess sin ils eveniments cun lufs. En Surselva èn activs regularmain gist trais trieps da lufs. Quai èn il triep dal Beverin, il triep dal Piz Bargias ed il triep da Val Gronda. Igl è da far quint che ulteriurs trieps da lufs vegnian furmads. Ultra da quai èn sin viadi lufs singuls en tut il Grischun. L'agricultura è pertutgada fermamain da las sfidas en connex cun ils animals da rapina gronds. Igl ha pudì vegnir constatà che differents lufs singuls surmuntan resp. sursiglian las mesiras da protecziun sco saivs electricas e chauns da protecziun da muntaneras da las possessuras e dals possessurs d'animals e mussan pia in cumportament fitg problematic. Victimas dals lufs èn stadas fin ussa cunzunt nursas resp. agnels e chauras. Dentant er tar scossas da vatgas-mamma han las puras ed ils purs constatà l'ultim temp midadas dal cumportament. Ils animals paran pli agitads che normalmain, en singuls cas èn animals tementads sfratgads or da lur clasira. I vegn supponì che quai capitia pervia d'ina preschientscha pli gronda da lufs. Betg exclus n'è perquai in nov potenzial da privel per la segirezza da las persunas che lavuran cun ils animals, sco er per persunas che sa movan en vischinanza da las muntaneras.
Il UCP observa permanentamain il svilup dals incidents cun lufs, infurmescha davart actualitads e stat a disposiziun da tut temp a las possessuras ed als possessurs d'animals pertutgads sco er a las autoritads localas.
Nova pagina d'internet dal UCP davart animals da rapina gronds:
www.ajf.gr.ch/grossraubtiere
Screenshot:
Infurmaziuns:
dr. Adrian Arquint, manader da l'Uffizi da chatscha e pestga dal Grischun, tel. +41 81 257 38 92, e-mail Adrian.Arquint@ajf.gr.ch
Gremi: Uffizi da chatscha e pestga
Funtauna: rg Uffizi da chatscha e pestga