Il chantun Grischun e l'Institut federal per la perscrutaziun da guaud, naiv e cuntrada WSL fundeschan in nov center da perscrutaziun a Tavau cun fin a 40 collavuraturas e collavuraturs. A partir dal schaner 2021 duai el perscrutar dumondas socialas ed economicas davart la midada dal clima, davart eveniments extrems e davart privels da la natira en il territori da muntogna. La ETH Turitg sa participescha cun duas professuras.

La midada globala dal clima progredescha – en quest punct èn d'accord scienziadas e scienziads impurtants da tut il mund. Ella influenzescha spezialmain fitg auras extremas ed eveniments da la natira en il territori alpin, perquai che là è la stgaudada duas giadas uschè gronda sco en la media globala. La consequenza èn inundaziuns, bovas e glischnadas sco er lungas periodas da setgira la stad. Tals eveniments pon avair consequenzas socialas ed economicas, sco per exempel la bova e silsuenter las sbuvadas a Bondo en Bregaglia.

Pervia da quai ha l'Institut federal per la perscrutaziun da guaud, naiv e cuntrada WSL – ch'è gia domicilià a Tavau cun ses WSL Institut per la perscrutaziun da la naiv e da las lavinas SLF e cun var 140 collavuraturas e collavuraturs – tschertgà novas vias ensemen cun la Regenza grischuna per dar ina paisa supplementara als temas midada dal clima e privels da la natira en il territori alpin. Er la ETH Turitg sa participescha a l'installaziun d'in center da perscrutaziun a Tavau che duai survegnir in resun internaziunal. Las decisiuns da finanziaziun han tut las parts participadas tratg per il cumenzament da zercladur.

Duas novas professuras e 40 novas plazzas da lavur
"Nus duvrain novas enconuschientschas e soluziuns innovativas per ir enturn en moda efficazia cun privels da la natira. Mo uschia pon umans viver e lavurar en moda persistenta en territoris alpins", ha declerà Jürg Schweizer, manader dal SLF, a chaschun da la conferenza da medias dals 12 da zercladur 2020, nua che la cooperaziun è vegnida preschentada per l'emprima giada a la publicitad.

Il center planisà duai cumpigliar sis secturs da perscrutaziun ed en quels duas professuras che vegnan finanziadas cuminaivlamain dal WSL e da la ETH Turitg. "Nossa perscrutaziun dal clima e da l'ambient è renconuschida sin plaun internaziunal e garantescha che las duas professuras dublas planisadas cun il WSL profitan d'ina vasta rait. Il medem mument approfundain nus las enconuschientschas davart las consequenzas da la midada dal clima sin il territori alpin ch'è central per la Svizra", ha ditg il president da la ETH Joël Mesot.

Entant che moviments da massa alpins e la schelira permanenta vegnan perscrutads da l'emprima professura, sa deditgescha la segunda professura a las consequenzas da la midada dal clima sin las regiuns da muntogna. Ulteriurs temas perscrutads èn il preavertiment, l'ecologia alpina ed il guaud da protecziun sco er la communicaziun da ristgas e la resilienza, pia l'abilitad d'ir enturn cun privels da la natira sco er da reducir la vulnerabilitad. Sur la finanziaziun da basa duain vegnir stgaffidas fin a 40 plazzas da lavur novas en il center nov.

72  illiuns francs per ils emprims 12 onns
La finanziaziun da basa per ils emprims 12 onns da 2021 fin 2032 importa var 6 milliuns francs per onn. Da quels surpiglia il chantun Grischun mintga onn 2 milliuns, il WSL 3 milliuns e la ETH Turitg sa participescha cun 1 milliun per onn. Quest meds garanteschan il manaschi da basa, eventuals plans da creschientscha duain vegnir finanziads cun meds da terzas varts a partir da l'onn 2023.

Il center da perscrutaziun vegn fundà formalmain anc quest onn e cumenza cun ses manaschi il 1. da schaner 2021 sco part dal WSL. El vegn domicilià en las localitads dal SLF a Tavau, nua ch'i cumenzan questa stad las lavurs vi d'in edifizi d'engrondiment. "Il WSL è francà en la regiun e perscrutescha dapi blers onns temas alpins sco lavinas u crudada da crappa. El è renconuschì tar las applitgadras ed ils applitgaders dals resultats da la perscrutaziun, quai ch'è central per il transfer da savida", ha punctuà il directur dal WSL Konrad Steffen.

Emprima mesira da la strategia d'innovaziun dal Grischun
Il center daventa ina da las emprimas mesiras visiblas en il rom dal program da la Regenza 2021-24 e cementescha la strategia d'innovaziun dal Grischun ch'è vegnida deliberada l'onn passà. "Tavau sco lieu da perscrutaziun vegn engrondì duraivlamain cun stgaffir fin a 40 plazzas da lavur autamain qualifitgadas"; ha declerà il schef dal Departament d'economia publica e fatgs socials, cusseglier guvernativ Marcus Caduff. Uschia duai il transfer da savida e da tecnologia vegnir rinforzà per l'economia regiunala e per l'administraziun chantunala – collià cun la pretensiun concreta da mantegnair il Grischun, ma er autras regiuns da muntogna, sco spazis da viver attractivs e segirs che porschan in'auta qualitad da viver.

Il center da perscrutaziun n'è però betg mo relevant or da la perspectiva da l'innovaziun, mabain sustegna er la realisaziun da la strategia chantunala da scola auta e da perscrutaziun. Il cusseglier guvernativ Jon Domenic Parolini, responsabel per las dumondas da l'educaziun, da la cultura e da la protecziun da l'ambient en la Regenza grischuna, ha punctuà: "Il nov center da perscrutaziun presta ina contribuziun impurtanta per l'ulteriur svilup da la societad, da l'economia publica e da la politica da furmaziun da noss chantun."

Agiuntas:
- maletg da las finamiras da la strategia d'innovaziun dal chantun Grischun
- secturs da perscrutaziun dal nov center da perscrutaziun
- survista dal program da la Regenza dal Grischun 2021-2024

Fotografias agiuntadas:

Calcular privels da la natira e simular eveniments extrems: gia oz in tema da perscrutaziun impurtant cun in purtada pratica (perscrutader dal SLF davant in'animaziun d'ina muntogna) - ©R. Feiner

Fotografia 2 (LINK): Il nov center da perscrutaziun rinforza Tavau sco plazza da perscrutaziun. El è ina part integrala dal WSL ed ha sia sedia tar il SLF a Tavau. (Edifizi dal SLF a Tavau) - ©R.Feiner
Fotografia 3 (LINK): La midada dal clima ha consequenzas spezialmain grondas per regiuns da muntogna. Bovas e daratgas pudessan daventar pli frequentas. (Fotografia d'inundaziuns a Claustra, 2005) - ©M. Auer, SLF

Infurmaziuns:
Chantun Grischun
- cussegl guvernativ Marcus Caduff, schef dal Departament d'economia publica e fatgs socials, tel. +41 81 257 23 01, e-mail Marcus.Caduff@dvs.gr.ch
- cussegl guvernativ dr. Jon Domenic Parolini, schef dal Departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient, tel. +41 81 257 27 01, e-mail Jondomenic.Parolini@ekud.gr.ch
Sectur ETH
- prof. dr. Konrad Steffen, directur WSL, tel. +41 44 739 24 55, e-mail konrad.steffen@wsl.ch
- prof. dr. Jürg Schweizer, manader SLF, tel. +41 81 417 01 64, e-mail schweizer@slf.ch
- prof. dr. Joël Mesot, president ETH Turitg, tel. +41 44 632 20 17, e-mail joel.mesot@sl.ethz.ch

Gremi: Regenza
Funtauna: rg Departament d'economia publica e fatgs socials