LA REGENZA A LAS ABITANTAS ED ALS ABITANTS DAL CHANTUN GRISCHUN
Stimadas conburgaisas e stimads conburgais
La Regenza dal chantun Grischun supplitgescha l'entira populaziun da quest chantun da celebrar il Di da la rogaziun federala sco di da reflexiun e d'uraziun.
La Rogaziun federala ha tradiziun en Svizra. Durant ina crisa ed en grondas miserias survegniva ella ina necessitad speziala. Ultra da quai ademplescha ella ina incumbensa impurtanta da la politica da stadi. Ella vul reunir ils umans da tut las regiuns dal pajais, da tut las linguas e culturas sco er da tut las religiuns e confessiuns. Ella vul promover e rinforzar la stima ed il respect envers dissidentas e dissidents politics e confessiunals. L'unitad en la diversitad rinforza noss pajais ed augmenta la qualitad da viver en quel. Quai è pussaivel sin basa da valurs cuminaivlas.
La Constituziun dal chantun Grischun prescriva en ses preambel in program directiv. Là è formulà il suandant: «Nus, il pievel dal chantun Grischun, conscients da nossa responsabladad avant Dieu sco er envers ils conumans e la natira, cun l'intenziun da proteger la libertad, la pasch e la dignitad umana, da garantir la democrazia ed il stadi da dretg, da promover la prosperitad e la giustia sociala e da mantegnair in ambient intact per las generaziuns futuras, cun l'intenziun da promover la trilinguitad e la varietad culturala e da mantegnair quellas sco part da l'ierta istorica, ans dain la sequenta constituziun».
Quest preambel regorda las represchentantas ed ils represchentants da noss stadi e tut las abitantas ed ils abitants a lur responsabladad envers Dieu ed envers ils conumans. Ils regents n'èn betg ils dominaturs, els èn ils servients dal pievel. Ils abitants n'èn betg ils subdits, els èn involvids en la responsabladad. Valurs cuminaivlas furman il fundament purtant da noss stadi. Engraziaivladad, credibladad, fidadadad, confidenza, ma er modestadad, generusadad fin a detagls sco punctualitad en il mintgadi èn valurs federalas cumprovadas. Nossa populaziun viva quellas. Per quai merita ella respect, renconuschientscha ed engraziament.
Il Di da la rogaziun federala ha l'engraziament a Dieu ed a noss conumans l'emprima prioritad. En tudestg èn engraziar e pensar pleds parentads. Nus pensain a nossa vita persunala en il ravugl da la famiglia, d'amias ed amis e d'enconuschentas ed enconuschents sco er a nossa vita en la vischnanca, en il stadi ed en la societad. Per bleras chaussas avain nus d'engraziar.
Malgrà tut quai che fa quitads e temas, na dastgain nus betg emblidar, quant da bun, bel e prezius che ans vegn regalà. Savens sa chapescha quai per nus da sez. Nus stimain memia pauc, quant bain che nus stain. Quai che funcziuna excellentamain en noss stadi e dal qual nus tuts profitain. L'engraziar ans regorda a quai e schlargia nossa vista. Nus vesain ils problems en in connex pli grond. Uschia perdan els in pau da lur sgarschur. L'engraziar fa curaschi e dat forza per s'engaschar cun plaschair per in bun avegnir.
Noss regal èn noss conumans. In uffant novnaschì surviva grazia a la charezza premurada da ses geniturs. Per nossa scolaziun, per la prevenziun sociala e da la sanadad, per la tgira da las persunas malsaunas ed attempadas, per la segirezza e per l'intervenziun en cas da crisas dovri il circul pli grond dal stadi. L'interacziun en ina communitad vegn gugent cumparegliada cun il maletg dal corp uman. El consista da blers members. Mintgin è indispensabel. Mintgin ha sia funcziun speziala per il bainstar da l'unitad. Sco en ina famiglia, uschia coopereschan tuts en in stadi. Mintgin retschaiva e mintgin dat quai ch'è pussaivel per el.
L'experientscha pratica directa faschain nus durant la crisa da corona. Envers ina pandemia è il singul uman pers. Las restricziuns da la libertad persunala e da la vita sociala servan al bainstar da quels conumans, per ils quals il virus po daventar privlus. Noss patratgs èn oz tar els. Nus giavischain a tut las persunas malsaunas buna guariziun. Dolurusas, gea existenzialas, èn las consequenzas economicas da las mesiras. Ellas pretendan la solidaritad generusa da l'entira cuminanza, ma er il curaschi da viver dal singul. La Regenza fa ses pussaivel per limitar las consequenzas negativas.
A tut las abitantas ed a tut ils abitants engrazia la Regenza grischuna per lur solidaritad cun ils conumans, per lur senn da responsabladad e per lur chapientscha en quest temp difficil. Ella engrazia en spezial a tut las collavuraturas ed a tut ils collavuraturs d'instituziuns medicinalas che adempleschan cun in altruissem impressiunant en moda excellenta lur servetsch. Ella engrazia a las collavuraturas ed als collavuraturs dal chantun e da las vischnancas che chattan cun grond engaschament soluziuns supportablas. Ella engrazia a tut las conburgaisas ed a tut ils conburgais, a tut las mammas ed a tut ils babs, a tut las persunas che tgiran lur confamigliars, a tuts che s'engaschan en organisaziuns da non-profit u che prestan in'autra contribuziun sociala. Sco «eroxs dal mintgadi» meritan els la renconuschientscha e l'engraziament da l'entira populaziun.
Deplorablamain ha il coronavirus chaschunà mortoris er en noss chantun. Plain respect ans inclinain nus envers ils defuncts e tegnain quels en engraziaivla memoria. A lur confamigliars exprima la Regenza grischuna la sincera condolientscha.
Il coronavirus mida fundamentalmain nossa vita. Nagin n'enconuscha anc las consequenzas globalas. Blers da Vus, stimadas conburgaisas e stimads conburgais, sa fan quitads per lur avegnir persunal e per noss avegnir cuminaivel. Las emprimas plazzas sin il barometer svizzer dals quitads occupavan la prevenziun da vegliadetgna, las premias da las cassas da malsauns che creschan, il tema da las persunas estras e la protecziun da l'ambient. Sur notg ha il virus midà radicalmain la situaziun. Pertutgads n'èn betg mo singuls secturs. Pertutgà è tut. Dumondas fundamentalas vegnan tschentadas. Tge è impurtant en nossa vita? Tge è secundar? Tge è il senn da nossa vita? Avain nus la veglia da prender per mauns e da concepir conscientamain e cun cleras finamiras in bun avegnir? La Rogaziun federala appellescha da far penetienza. Far penetienza vul dir far ina vieuta. Quai po esser, metter en dumonda ses stil da viver e curreger ses agir.
La situaziun è ina sfida, en vista globala, naziunala e regiunala. En moda disciplinada, cun perseveranza e cun cleras finamiras stuain nus sviluppar soluziuns autenticas che chattan ina maioritad e ch'èn gistas per tut ils umans. En ina democrazia sto mintgin prestar sia contribuziun. Nus faschain bain d'exprimer nossa opiniun e da sustegnair quels che s'engaschan activamain. Uschia rinforzain nus noss sistem democratic. L'abstinenza da la gronda maioritad serva mo a quels che persequiteschan agens interess.
Crisas èn schanzas. Ellas dattan impuls da reflexiun per meglieraziuns e per svilups positivs. Ellas ans stimuleschan d'agir. Cun avertadad spiertala, senza agens interess cun ina vista globala vulain nus prender per mauns noss futur. Nus Grischunas e Grischuns avain gia surmuntà bleras crisas e catastrofas da la natira e sviluppà uschia innovaziuns. Quai dat speranza.
A medem temp faschain nus l'experientscha: Betg tut è pussaivel per nus umans. En bleras situaziuns essan nus pers. Il Di da la rogaziun federala ans envida da far uraziun. Far uraziun è engraziar a Dieu, il donatur da tut ils buns regals. Urar è supplitgar Dieu per sia assistenza. Nus envidain Vus tuts da supplitgar instantamain Dieu per sia benedicziun per noss stadi e per sias burgaisas e ses burgais.
Cuira, settember 2020
En num da la Regenza
Il president: Dr. Christian Rathgeb
Il chancelier: Daniel Spadin
Agiunta:
Mandat da la Rogaziun federala 2020