Las quatter vischnancas da la Muntogna da Schons Casti-Vargistagn, Donat, Lon e Maton han concludì a lur radunanzas dals 26 da zercladur 2020 da fusiunar a la nova vischnanca da Muntogna da Schons. Il Cussegl grond vegn a tractar la missiva en la sessiun da december. Cun questa fusiun sa reducescha il dumber da vischnancas a 101 per il 1. da schaner 2021.

Discussiuns da blers onns davart la fusiun da vischnancas en la Val Schons
Las discussiuns en la Val Schons davart la fusiun da vischnancas n'èn betg novas. Gia dapi blers decennis sa stenta la vallada da chattar las structuras communalas ch'èn bunas ed empermettentas per ella. L'onn 1923 han las duas vischnancas da Casti e da Vargistagn fusiunà a la vischnanca da Casti-Vargistagn. Per il 1. da schaner 2003 han las duas vischnancas da Donat e da Pazen-Farden alura fusiunà a la vischnanca da Donat. Il circul da Schons ha lantschà l'onn 2004 in project che aveva sco finamira ina fusiun da vallada. Las votaziuns consultativas dals 25 d'avust 2005 en las vischnancas ha signifitgà l'interrupziun da las ulteriuras tractativas. Percunter èn naschids projects pli pitschens: Uschia han fusiunà il 1. da schaner 2008 las duas vischnancas da Farera e da Calantgil a la vischnanca da Farera. La fusiun da las trais vischnancas d'Andeer, da Clugén e da Pignieu è alura entrada en vigur per il cumenzament da l'onn 2009.

In cler gea da las vischnancas a la muntogna
In project da fusiun da las sis vischnancas Casti-Vargistagn, Donat, Lon, Maton, Runtgaglia e Ziràn-Reschen ha fatg naufragi l'onn 2011 pervia dal cler na da Runtgaglia e da Ziràn-Reschen. Las quatter vischnancas da la muntogna avessan approvà ina fusiun. Il settember 2018 han las suprastanzas communalas da Casti-Vargistagn, Donat, Lon e Maton concludì da vulair metter sin via in project da fusiun. La votaziun en tut las quatter vischnancas ha gì lieu ils 26 da zercladur 2020. Las vischnancas da Casti-Vargistagn e da Lon han approvà il contract da fusiun senza cuntravuschs. Er a Maton è resultà in cler gea per il contract da fusiun. A Donat hai dà ina proposta da refusar e da repassar il project. Quella proposta è vegnida refusada. La votaziun davart il contract ha er mussà in cler resultat cun 50 cunter 13 vuschs e 5 abstenziuns. Tut en tut han stgars 85 pertschient approvà la fusiun da las quatter vischnancas.

Rinforzament dal rumantsch
Casti-Vargistagn, Donat, Lon e Maton sa chattan en il territori linguistic rumantsch. Sco lingua da scola vala en tut las vischnancas mo il rumantsch. Auter sa preschenta la situaziun tar la lingua uffiziala. En la correspundenza uffiziala è vegnì e vegn duvrà quasi exclusivamain il tudestg. Il contract da fusiun fa ussa – tegnend quint da las directivas da la Lescha chantunala da linguas – prescripziuns pli precisas. La nova vischnanca da Muntogna da Schons duai esser ina vischnanca bilingua betg mo en vista giuridica, mabain oravant tut er en vista factica, en la quala vegn rinforzà il rumantsch cumpareglià cun oz. Uschia sto la nova vischnanca far tut ses pussaivel per mantegnair e per promover il rumantsch. Per quest intent ston vegnir francadas mesiras adequatas en ina Lescha communala da linguas. La Regenza sustegna er finanzialmain il mantegniment resp. la promoziun dal sutsilvan ch'è fermamain periclità d'ir a perder. En quest connex spera ella da pudair far frunt a l'erosiun da quest idiom cun agid da differentas mesiras. La tscherna d'in num rumantsch per la vischnanca mussa la voluntad da las persunas responsablas, ch'ellas vulessan dar al rumantsch ina plazza fixa en la correspundenza uffiziala.

Contribuziun da promoziun chantunala dad 1,4 milliuns francs
La contribuziun da promoziun chantunala che la Regenza ha garantì per la fusiun da las quatter vischnancas importa 1,425 milliuns francs. Vitiers vegnan anc prestaziuns spezialas per sanar il provediment d'aua a Lon en l'autezza da 560 000 francs sco er per mantegnair e per promover il rumantsch en l'autezza da 250 000 francs.

Agiunta:
missiva

Infurmaziuns: 
- president da la Regenza dr. Christian Rathgeb, schef dal Departament da finanzas e vischnancas, tel. +41 81 257 32 01, e‑mail Christian.Rathgeb@dfg.gr.ch
- Thomas Kollegger, manader da l'Uffizi da vischnancas, tel. +41 81 257 23 81, e‑mail Thomas.Kollegger@afg.gr.ch

Gremi: Regenza
Funtauna: rg Departament da finanzas e vischnancas