Il preventiv 2022 dal chantun Grischun mussa in surpli d'expensas da 9,9 milliuns francs. Pervia d'in ambient economic favuraivel sa mova il deficit cleramain sut il nivel da l'onn precedent. Las expensas d'investiziun èn, cun tut en tut brutto 420,4 milliuns francs, vinavant sin in aut nivel. Las investiziuns nettas che ston vegnir finanziadas dal chantun cun agens meds importan 280,7 milliuns. Las finanzas publicas èn en ina buna constituziun. Per ils onns da planisaziun 2023–2025 vegni fatg quint cun ina normalisaziun da la situaziun en connex cun COVID-19 e pia cun in restabiliment da l'economia. La finamira resta quella da pudair mantegnair a media vista l'equiliber da las finanzas per pudair dumagnar er sfidas finanzialas futuras.

Las valurs caracteristicas dal preventiv 2022 sa preschentan sco suonda:

• deficit dal preventiv 9,9 milliuns (onn precedent 34,2 miu.), suenter prelevaziuns da reserva da 32,8 milliuns
• quota statala chantunala da 14,6 pertschient (onn precedent 14,6 %)
• augment dals custs totals 3,3 pertschient (onn precedent 1,1 %)
• augment mesaun da la summa totala dals salaris, ch'è relevanta per la valur directiva, da 0,9 pertschient
• investiziuns bruttas da 420,4 milliuns (onn precedent 404,9 miu.)
• investiziuns nettas ch'èn decisivas per la valur directiva 168,0 milliuns (onn precedent 170,0 miu.)
• deficit dal quint da las vias 19,9 milliuns (onn precedent 20,0 miu.)

Resultats
Il preventiv 2022 observa tut las otg directivas da la politica da finanzas dal Cussegl grond. Ils custs èn creschids relativamain ferm en cumparegliaziun cun l'onn precedent. Quest augment resulta principalmain, perquai che las contribuziuns a terzas persunas èn s'augmentadas. Ils custs supplementars pon vegnir cumpensads en emprima lingia tras ina probabla distribuziun dal gudogn sextupla da la Banca naziunala svizra (BNS) sco er tras il svilup fitg favuraivel dals retgavs fiscals, perquai che la recessiun economica pervia da COVID-19 n'è betg sa preschentada en la dimensiun spetgada. Il volumen d'investiziuns è s'augmentà levamain ed è – cun investiziuns bruttas da 420,4 milliuns – anc adina sin in aut nivel. Per ils onns da planisaziun 2023–2025 sa mussan deficits annuals supportabels. Ina gronda disciplina da preventiv e d'expensas vegn ad esser necessaria per pudair realisar quests resultats.

Custs da persunal
DIls custs da persunal s'augmentan per 16,3 milliuns l'onn 2022. 8,0 milliuns da quels resultan pervia da l'augment da las contribuziuns chantunalas dals patruns sin fundament da la revisiun da la Lescha davart la Cassa da pensiun dal Grischun (LCPG). L'autra mesadad vegn impundida per plazzas supplementaras ch'èn necessarias sco er per il svilup dals salaris per il persunal existent da l'administraziun chantunala e da las dretgiras. Resguardond la situaziun economica generala, la cumpetitivitad dal chantun sin il martgà da lavur sco er il svilup general dals salaris per l'onn da preventiv 2022 propona la Regenza al Cussegl grond d'approvar tut en tut 0,64 pertschient da la summa dals salaris per ils svilups individuals dals salaris. In augment dals salaris chaschunà da la chareschia n'è betg previs, perquai che la chareschia equilibrada dals onns passads è vinavant sur il stadi da l'index actual.

Custs da transfers
Las prestaziuns da transfers s'augmentan cun 4,2 pertschient tut en tut cleramain pli ferm ch'ils custs totals che s'augmentan medemamain. Dals 1235,3 milliuns pertutgan circa 80 pertschient (987 miu.) las contribuziuns a communitads ed a terzas persunas. En quest sectur è l'augment da las expensas cun +3,4 pertschient (+32 miu.) il pli grond. La part la pli gronda dals custs supplementars vegn chaschunada tras la promoziun da l'economia e dal turissem (+8,2 miu.), nua ch'i èn previsas contribuziuns per realisar occurrenzas sco er in program d'impuls. Er las contribuziuns pli autas en ils secturs dals ospitals e da las clinicas (+4,9 miu.), dal traffic public e dal traffic betg motorisà (+4,5 miu.), da las contribuziuns per reducir las premias da las cassas da malsauns (+3,7 miu.) sco er da la scolaziun speziala (+2,7 miu.) contribueschan decisivamain a l'augment da las expensas. Per contribuziuns en il rom da la transfurmaziun digitala en il Grischun è cuntegnida in'ulteriura transcha da 3,2 milliuns. Differentas posiziuns da contribuziun èn er anc l'onn 2022 caracterisadas da las consequenzas finanzialas da la pandemia da COVID-19.

Retgavs
Las taglias chantunalas s'augmentan cun tut en tut 814,3 milliuns per 61,9 milliuns en cumparegliaziun cun l'onn precedent (752,4 miu.). La diminuziun da las entradas tar las taglias sin las entradas e sin il gudogn, ch'era vegnida budgetada l'onn precedent pervia da la pandemia da COVID-19, è cleramain pli bassa che spetgà. Las mesiras da sustegn da la Confederaziun e dals chantuns han mussà effect e l'economia grischuna è vegnida a frida svelt cun ils novs conturns. La nova cunvegna cun la BNS permetta maximalmain ina distribuziun dal gudogn sextupla l'onn 2022. Sin basa da la gronda reserva da distribuziun sco er sin basa dal fitg bun resultat da semester da la BNS vegni quintà per l'onn da preventiv 2022 cun ina distribuziun dal gudogn sextupla (+30,7 miu.).

Gulivaziun da finanzas grischuna
Durant l'onn 2022 pajan 38 vischnancas cun bleras resursas 19,8 milliuns (+1,2 miu.) en la gulivaziun da las resursas (GRes) e 62 vischnancas cun paucas resursas survegnan tut en tut 33,8 milliuns (+0,7 miu.) da la GRes. La tariffa da prelevaziun da 15,0 pertschient resta sin il minimum legal e la dotaziun minimala importa 73,0 pertschient (onn precedent 73,6 %) da la media chantunala. Da la gulivaziun da las grevezzas geografic-topograficas e da scola (GGG) survegnan 44 vischnancas autorisadas sco l'onn precedent totalmain 24 milliuns. Il chantun alimentescha la finanziaziun speziala Gulivaziun da finanzas cun 40,3 milliuns ord meds publics generals.

Investiziuns
L'activitad d'investiziun dal chantun vegn a s'augmentar levamain l'onn proxim. Las expensas totalas importan 420,4 milliuns (onn precedent 404,9 miu.). Da l'autra vart stattan entradas totalas da 139,7 milliuns (onn precedent 133,3 miu.). Il chantun sto pia finanziar sez investiziuns nettas da 280,7 milliuns. Quai èn circa 9,1 milliuns dapli che l'onn precedent (271,6 miu.). Ils projects da construcziun auta ch'èn cuntegnids en il preventiv 2022 èn per exempel la renovaziun dal center da dietas Plantahof, la terminaziun dal center per l'emprima registraziun a Meiersboden, la construcziun da la nova basa da la Polizia da traffic a Cuira sco er la construcziun d'in nov edifizi cumpensatoric per il stabiliment per l'allevament da peschs a Claustra.

Perspectiva
La planisaziun actualisada da las finanzas per ils onns 2023–2025 mussa deficits supportabels tranter 37,7 milliuns l'onn 2023 ed 8,1 milliuns l'onn 2025. Il svilup planisà dals deficits vegn influenzà – ultra da la vart da las expensas che s'augmenta – fermamain dal svilup dals retgavs. Contribuir a la tut en tut buna situaziun dal retgav contribueschan la finala er las grondas distribuziuns dal gudogn sextuplas da la BNS che vegnan spetgadas durant tut ils onns da planisaziun. Ultra da quai vegni fatg quint per ils proxims onns – sin basa d'ina prognosa optimistica da la conjunctura – cun in augment dals retgavs fiscals. Il svilup da la vart dals retgavs è actualmain fitg legraivel. Las valurs planisadas per la perioda a media vista n'èn però betg segiras e chaschunan vinavant grondas sfidas finanzialas per il chantun Grischun. La valitaziun actuala na dastga betg zuppentar ch'i dat paucas posiziuns singulas che na pon per part betg vegnir influenzadas, ma che pon avair effects considerabels per las finanzas publicas. En vista a questa situaziun da partenza vegn la Regenza a far tut il pussaivel per pudair observar las directivas da la politica da finanzas dal Cussegl grond er en l'avegnir. Particularmain vegn ella a s'engaschar per ina gronda disciplina da preventiv e d'expensas ed a fixar preventivs stretgs en il rom da las valurs directivas da la politica da finanzas.

Il Cussegl grond vegn a tractar il preventiv 2022 en la sessiun da december 2021.

Agiuntas:

- quint economic
- quint d'investiziun
- preschentaziun

Infurmaziuns:

cusseglier guvernativ Christian Rathgeb, Vorsteher Departemeschef dal Departament da finanzas e vischnancas, tel. +41 81 257 32 01, e‑mail Christian.Rathgeb@dfg.gr.ch

Responsabladad: Regenza