La diminuziun da las scolaras e dals scolars en las soluziuns transitoricas ha consequenzas sin las soluziuns existentas. Il Departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient (DECA) ha decidì da desister da prolungar l'incarica da prestaziun cun la soluziun transitorica Onn social grischun. Il manaschi da scola vegn suspendì per la fin da l'onn da scola 2023/24.

La dumonda dals manaschis d'emprendissadi en il chantun Grischun per emprendistas ed emprendists è stabila dapi onns. En cumparegliaziun cun quai è il dumber da giuvenils che han terminà la scola sa reducì fermamain durant ils onns passads. Sin basa da questa situaziun survegnan dapli giuvenils la pussaivladad da cumenzar directamain suenter il temp da scola obligatoric ina furmaziun professiunala da basa. Da l'autra vart sa reducescha il dumber da las scolaras e dals scolars che absolvan ina soluziun transitorica. La dumonda reducida ed il basegn ch'è sa midà han motivà il DECA da reducir la purschida da soluziuns transitoricas en il chantun e da laschar ir a fin l'incarica da prestaziun cun l'Onn social grischun.

Reducziun da la dumonda per soluziuns transitoricas en il Grischun
Las soluziuns transitoricas permettan als giuvenils che han deficits individuals da furmaziun e che han in basegn da furmaziun spezial suenter il temp da scola obligatoric da sa preparar per la furmaziun fundamentala professiunala da basa. Il dumber da las persunas giuvnas en soluziuns transitoricas è sa sminuì dapi l'onn 2017 cun 270 persunas per var 40 pertschient ad actualmain 165 persunas. La situaziun concernent las cifras reducidas è pia tendida er per part en las ulteriuras soluziuns transitoricas en il chantun. Perquai èn gia vegnidas definidas e realisadas mesiras, sco per exempel la reducziun dal dumber da classas sco er dapli cumbinaziuns da classas.

Actualmain ha la Regenza grischuna ina incarica da prestaziun cun sis purtaders per manar ina soluziun transitorica. Particularmain èn quai l'Onn da preparaziun a la professiun a Samedan, la scola da preparaziun a la professiun a Cuira, il Center da furmaziun Palottis a Schiers, la Scola St. Catharina a Cazas, la soluziun transitorica Vinavon a Glion e l'Onn social grischun a Cazas. Pervia da la dumonda ch'è sa midada e pervia da la pussaivladad da pudair cumenzar directamain suenter il temp da scola obligatoric ina furmaziun da basa – er en il sectur da sanadad –, ha il DECA decidì da laschar ir a fin l'incarica da prestaziun cun l'Onn social grischun per la fin da l'onn da scola 2023/24.

«Jau sun fitg cuntent ch'i reussescha a dapli giuvenils da cumenzar cun ina furmaziun professiunala da basa directamain suenter il temp da scola obligatoric. Tuttina deploresch jau la decisiun da betg cuntinuar cun l'incarica da prestaziun cun l'Onn social grischun. Malgrà quai engraziel jau zunt cordialmain als acturs da l'Onn social grischun per lur engaschament a favur da noss giuvenils», declera il cusseglier guvernativ Jon Domenic Parolini, schef dal Departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient.

L'Onn social grischun
L'onn 1972 han fundà las uniuns Compagna Grischun e l'Agid grischun evangelic a las dunnas l'Onn social grischun. Durant passa 40 onns è el vegnì purtà da las uniuns Compagna, Agid evangelic a las dunnas, Pro Filia e da l'Uniun catolica da dunnas. Oz èn Compagna e l'Uniun catolica da dunnas las uniuns purtadras.

L'Onn social grischun pussibilitescha a sias scolaras ed a ses scolars tranter auter d'absolver praticums en ospitals, en chasas da dimora u en canortas d'uffants. Cumplementarmain a quai frequentan ils giuvenils ina instrucziun durant 12 emnas. Per gronda part vegn l'Onn social grischun absolvì dals giuvenils per sa preparar per ina furmaziun professiunala da basa en il sectur da sanadad. Quai ha in fund istoric. Fin il cumenzament dals onns 2000 na devi anc naginas furmaziuns professiunalas da basa en il sectur da sanadad directamain suenter il temp da scola obligatoric, e las scolaziuns da diplom superiur en il sectur da sanadad pudevan ins cumenzar pir suenter avair cuntanschì la maiorennitad. Per surmuntar quest temp devi tranter auter duas pussaivladads: Tradiziunalmain instruiva l'instituziun precursura da la scola media spezialisada, la scola media da diplom, las persunas giuvnas en scola per in'ulteriura scolaziun, particularmain en ils secturs tgira da malsauns, lavur sociala e scolina ubain ch'ils giuvenils absolvevan l'Onn social grischun. Ils ultims onns ha l'Onn social grischun gì dumbers da scolaras e scolars regressivs; durant l'onn da scola actual èn quai anc 5 scolaras. La presidenta da l'Onn social grischun, Claudia Bundi-Jenny, declera: «Durant pli che 50 onns han pli che 1000 giuvenils absolvì l'Onn social grischun. La decisiun, che nus stuain schliar l'Onn social grischun, fa mal. Jau poss però chapir questa decisiun. In grond grazia fitg va a las collavuraturas ed als collavuraturs da l'Onn social grischun. Cun grond cor èn els s'engaschads per l'accumpagnament e per l'assistenza dals giuvenils. Medemamain engraziel jau a tut las instituziuns ed a tut las famiglias da praticum, tar las qualas nossas scolaras e noss scolars han dastgà absolver in praticum.»

Infurmaziuns:

• Cusseglier guvernativ dr. Jon Domenic Parolini, schef dal Departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient, tel. +41 81 257 27 01 (cuntanschibel da las 14.00 fin las 14.30), e‑mail Jondomenic.Parolini@ekud.gr.ch
• Curdin Tuor, manader da l'Uffizi per la furmaziun professiunala, tel. +41 81 257 27 70 (cuntanschibel da las 14.00 fin las 14.30), e‑mail Curdin.Tuor@afb.gr.ch