Las malauras en la Mesolcina n'han betg mo purtà suffrientschas umanas, mabain han er consequenzas economicas. Perquai che l'accessibladad è stada interrutta u engrevgiada, han las interpresas pitschnas e mesaunas ed en spezial ils manaschis turistics stuì registrar perditas da la svieuta. Gronds donns en resultads vi dal terren agricul. Il chantun sustegna ils pertutgads en il rom da sias pussaivladads.

In mais suenter las grevas malauras en la Mesolcina sa mussa in maletg pli cler da las consequenzas per l'economia locala, per il turissem e per l'agricultura. Tuttina n'èsi anc betg pussaivel d'inditgar tut ils donns e da quantifitgar tut ils custs. Las persunas spezialisadas da differents posts da servetsch èn vinavant en contact cun las autoritads localas e gidan a chattar soluziuns sveltas e pragmaticas.

Consequenzas negativas per las interpresas pitschnas e mesaunas e per il turissem
En spezial per ils manaschis turistics en las destinaziuns «San Bernardino Mesolcina Calanca» e «Viamala» ha l'interrupziun da la A13 a Lostallo gì consequenzas negativas per las frequenzas da giasts e per las pernottaziuns. Grazia a la svelta reparaziun da la via naziunala ha quest temp difficil durà mo duas emnas.

Sin dumonda da Grischun Vacanzas ha l'Uffizi per economia e turissem (UET) concedì ina contribuziun a favur d'ina communicaziun turistica speziala cun l'intent da mitigiar las consequenzas economicas en las destinaziuns directamain pertutgadas, ch'èn situadas per lung da la A13. En cooperaziun e cun la participaziun finanziala da las organisaziuns turisticas da las regiuns Moesa e Viamala realisescha Grischun Vacanzas mesiras da communicaziun per render enconuschent las purschidas turisticas da las destinaziuns ch'èn puspè dal tuttafatg cuntanschiblas. Suenter che las frequenzas da giasts èn sa reducidas massivamain gist suenter l'eveniment, quintan las organisaziuns turisticas che la situaziun sa normaliseschia puspè, sche l'aura è stabila.

Als manaschis ch'èn pertutgads da las malauras respectivamain da la via serrada, stat da princip a disposiziun l'instrument da l'indemnisaziun per lavur reducida. Da questa pussaivladad èsi er vegnì fatg diever. Fin ils 22 da fanadur 2024 ha l'Uffizi per industria, mastergn e lavur (UCIML) survegnì 37 preannunzias. 32 da quellas èn vegnidas approvadas. Tut las Infurmaziuns relevantas davart l'indemnisaziun per lavur reducida èn publitgadas sin la pagina d'internet dal UCIML.

Donns considerabels vi da las surfatschas agriculas e vi da las infrastructuras
Las malauras han chaschunà donns considerabels vi dal terren agricul en il fund da la Val Mesolcina. Var 100 hectaras èn daventadas nuncultivablas pervia da glitta, laina e glera. Vegnids donnegiads èn plinavant stabiliments d'infrastructura, sco vias forestalas e champestras.

En collavuraziun cun il coordinatur general Luca Plozza, cun l'Uffizi d'agricultura e da geoinfurmaziun (UAG), cun l'Uniun purila grischuna e cun l'uniun purila regiunala sco er cun la Cassa per donns elementars (CDE) ha il Plantahof organisà ils 8 da fanadur 2024 in'occurrenza d'infurmaziun per las puras ed ils purs pertutgads sco er per las commembras ed ils commembers da las autoritads communalas. D'emprim maun han ellas ed els survegnì las pli impurtantas infurmaziuns davart ils pass instradads e davart las mesiras necessarias.Per l'onn da contribuziun 2024 desista il UAG da reducir ils pajaments directs u da refusar contribuziuns per las surfatschas ch'èn pertutgadas da las malauras. Quai pertutga surfatschas che na pon betg vegnir cultivadas pervia da la sedimentaziun da material u che n'èn betg cuntanschiblas, perquai che l'access è destruì. Resguardads vegnan dentant er manaschis d'alpegiada che pon, pervia da las consequenzas da las malauras, vegnir chargiads mo cun restricziuns. Actualmain na pon ins betg far quint che tut las surfatschas possian vegnir recultivadas l'onn 2024. Surfatschas che vegnan recultivadas, ma che na pon anc betg vegnir utilisadas l'onn 2025, survegnan l'onn 2025 las contribuziuns cumplainas.

Las puras ed ils purs èn vegnids supplitgads da betg cumenzar sezs cun las lavurs da rumida e da surdar naginas incaricas a terzas persunas. Las lavurs duain vegnir exequidas en moda coordinada, per che la gronda quantitad da material possia vegnir transportada davent correctamain e deponida en ils lieus previs. Per coordinar las mesiras agriculas han las vischnancas incumbensà la firma Giudicetti e Baumann SA. Fin mez avust 2024 vegn il biro d'inschigneria a registrar ils donns vi da las surfatschas utilisablas e vi da las ulteriuras infrastructuras en las vischnancas sco er a coordinar ils ulteriurs pass.

Las collavuraturas ed ils collavuraturs da la Cassa per donns elementars èn en acziun e rimnan las annunzias da donns. Ellas ed els èn er involvids en la coordinaziun da las mesiras.

La solidaritad cun las puras ed ils purs ch'èn pertutgads da las malauras, è gronda. L'Uniun purila grischuna ed il Plantahof organiseschan la repartiziun da las donaziuns da pavel ch'èn vegnidas fatgas da manaschis agriculs da differentas regiuns dal chantun. Quest agid è fitg bainvegnì en la val.

Fotografias agiuntadas:

 

Duas fotografias: Fotografia da Lostallo ord l'aria e donns a Grono / © Cassa per donns elementars CDE

Infurmaziuns:

Cusseglier guvernativ Marcus Caduff, schef dal Departament d'economia publica e fatgs socials, tel. +41 81 257 44 60 (cuntanschibel per telefon da las 10.00 fin las 11.00), e‑mail Marcus.Caduff@dvs.gr.ch