5 onns suenter l'erupziun da la pandemia e 3 onns suenter sia finiziun fan las autoritads grischunas da sanadad bilantscha. Il virus circulescha anc adina. SARS-CoV-2 pon ins attribuir oz ad ulteriurs virus che chaschunan infects respiratorics. En il fratemp è il decurs d'ina infecziun cun SARS-CoV-2 per il pli miaivel. Intginas persunas vegnan dentant anc adina fitg malsaunas e ston vegnir tractadas en l'ospital.
Ils 26 da favrer 2020 han las autoritads grischunas constatà ils emprims cas da corona. Dus uffants en l'Engiadina eran s'infectads cun il virus. In di suenter è vegnì annullà il Maraton da skis engiadinais. Las emnas suenter han las autoritads grischunas sco er la Confederaziun prendì mesiras radicalas per impedir la derasaziun dal virus. Il chantun Grischun aveva instradà sias mesiras in pèr dis pli baud che la Confederaziun. Posteriuramain èsi sa mussà, che las mesiras ordinadas svelt èn stadas las pli efficazias.
Surmortalitad durant ils onns da pandemia
Durant ils 2 onns da pandemia ha l'Uffizi da sanadad er constatà en il Grischun ina quota da mortalitad surproporziunala, cumbain che quella è stada bler pli bassa che en la media svizra. La mesadad dals mortoris dal schaner 2021 è vegnida registrada en chasas da persunas attempadas e da tgira.
La statistica dals motivs da la mort en Svizra (per il Grischun n'èn betg disponiblas cifras separadas) per l'onn 2020 mussa, ch'il motiv principal per la mort d'in grond dumber da persunas è stà Covid-19 (2020: 9294 persunas, 2021: 5967 persunas, 2022: 4114 persunas).
Il material da protecziun che mancava è oz avant maun
Ina da las grondas sfidas per las instituziuns da sanadad è stada la primavaira 2020 quella, ch'i n'aveva naginas reservas da material da protecziun. Sin l'entir mund n'eri betg pussaivel da cumprar quest material sin il martgà. Sco consequenza da quai han oz tut las instituziuns dal sectur da sanadad l'incumbensa da tegnair en salv ina reserva d'urgenza per l'agen diever che tanscha per 40 dis.
«L'experientscha da la pandemia ha laschà enavos fastizs durabels en la societad», di la media chantunala Marina Jamnicki. «Tgi ch'è stà pertutgà persunalmain u en ses ambient social d'in grev decurs da la malsogna, ha plinavant stuì supportar grevs culps dal destin.» Tut en tut han las autoritads da sanadad durant ils onns da pandemia adina empruvà d'accordar las mesiras ordinadas u recumandadas cun il stadi da las enconuschientschas da quella giada. Uschia ha il chantun Grischun superà relativamain bain la pandemia da corona, er sche tschertas restricziuns èn stadas rigurusas, per exempel en ils ospitals u en las chasas d'attempads.
Program da test grischun
Il favrer 2021 ha il chantun Grischun cumenzà cun in program da test unic. Ils patruns ch'èn sa participads han pussibilità a lur collavuraturas e collavuraturs da far regularmain tests sin SARS-CoV-2. Durant ils temps da gronda frequenza èn vegnids analisads fin 10 000 tests per di. In studi accumpagnant ha mussà, ch'ins ha pudì reducir ils cas positivs cun il program da test.
La fin da l'onn 2020 ha Swissmedic admess in emprim vaccin cunter SARS-CoV-2. Gia ils 5 da schaner 2021 èn las emprimas persunas en il Grischun vegnidas vaccinadas cunter COVID-19. Equipas da vaccinar mobilas han vaccinà abitantas ed abitants da las chasas da persunas attempadas e da tgira dal Grischun. A partir dal schaner 2021 èsi vegnì vaccinà en centers da vaccinar repartids en l'entir chantun. Pli tard è la vaccinaziun er stada pussaivla en praticas da medi ed en apotecas. Durant l'emprima e la segunda unda, l'atun ed enviern 2021/2022, èn vegnidas fatgas fin a 12 000 emprimas vaccinaziuns per emna. Grazia a la vaccinaziun è il decurs da la malsogna pli miaivel ed ils grevs decurs èn pli rars. La vaccinaziun cunter COVID-19 vegn vinavant recumandada a persunas cun ina ristga pli gronda per in grev decurs da la malsogna.
Mintga pandemia è autra
Per l'avegnir remartga la media chantunala, che mintga pandemia haja sias atgnas caracteristicas. Las mesiras na dastgian perquai betg sa restrenscher memia fitg sin las experientschas fatgas durant la pandemia da corona, mabain stoppian vegnir concepidas en moda pli generala. Studis han mussà, che l'observaziun da las reglas d'igiena, la reducziun da contacts persunals ed il purtar mascrinas per la fatscha èn d'ina impurtanza centrala, per reducir las transmissiuns da virus respiratorics. Questas mesiras d'igiena valevan gia durant la grippa spagnola l'onn 1918.
En connex cun la superaziun da la pandemia èsi cunzunt er sa cumprovà per las autoritads, ch'ils differents uffizis han tgirà in stretg barat en il stab da crisa chantunal. Uschia èsi stà pussaivel da considerar las diversas posiziuns ed ils differents interess, ed ins ha pudì prender decisiuns sin basa d'in vast sustegn. Per analisar la pandemia da corona ha la Regenza laschà elavurar l'onn 2022 dus rapports.
Ina sfida è anc adina la tgira e l'assistenza da pazientas e da pazients che pateschan anc oz da las consequenzas d'ina malsogna da Covid. En la sessiun da favrer ha il Cussegl grond incumbensà la Regenza d'extender las purschidas da sustegn.
Agiuntas:
RISK AND RESILIENCE REPORT
Hearing Covid-19-Krise
Infurmaziuns:
Marina Jamnicki, media chantunala, Uffizi da sanadad, tel. +41 81 257 26 46, e‑mail Marina.Jamnicki@san.gr.ch
Responsabladad: Uffizi da sanadad