L'uffizi per la natira e l'ambient ha scrit in rapport davart la situaziun da taxas tar il provediment d'aua, tar l'allontanament d'aua persa e tar l'allontanament da ruments en las vischnancas grischunas. Quest spievel da taxas, ch'è vegnì fatg per l'emprima giada, mussa ch'il provediment d'aua e l'allontanament d'aua persa èn, en cumparegliaziun cun la media svizra, en il chantun Grischun plitost favuraivels, percunter è l'allontanament da ruments plitost char. Las differenzas da taxas magari grondas tranter las singulas vischnancas dattan en egl.

Las Grischunas ed ils Grischuns pajan radund 60 milliuns francs taxas periodicas per onn per il provediment d'aua, per l'allontanament d'auas persas e per l'allontanament da ruments. Quai è in motiv per prender la situaziun da taxas pli precis sut la marella. Il spievel da taxas da las vischnancas grischunas che l'uffizi per la natira e l'ambient ha fatg mussa che las abitantas ed ils abitants pajan en media las suandantas taxas per persuna e per onn: 50 francs per il provediment d'aua, 100 francs per l'allontanament d'auas persas e 130 francs per l'allontanament da ruments. En cumparegliaziun cun la media svizra custa l'aua en il Grischun mo la mesadad e l'allontanament d'auas persas è per in quart pli favuraivla. Percunter èn las taxas per l'allontanament da ruments en il Grischun per radund in quart pli charas ch'en la media da la Svizra. L'autezza da las taxas sto vegnir controllada periodicamain, quai d'ina vart per segirar il mantegniment cuntinuà da la valur dals stabiliments per il provediment d'aua e per l'allontanament d'auas persas e da l'autra vart per pudair nizzegiar ils potenzials d'augmentar l'effizienza e da sbassar ils custs.

L'emprim spievel da taxas da las vischnancas grischunas
Ina pretensiun ch'è vegnida fixada l'onn 1997 en la lescha chantunala davart la protecziun da las auas determinescha che las taxas d'aua persa ston vegnir fixadas tenor il princip dal chaschunader, cun las entradas da las taxas sto vegnir garantì il mantegniment e – suenter la fin da la durada da vita – la renovaziun dals chanals d'aua persa e dals stabiliments da nettegiament. Quella pretensiun è er stada decisiva per l'elavuraziun da l'emprim spievel da taxas. Perquai sto il chantun sco autoritad da surveglianza da la protecziun da las auas segirar che las taxas èn autas avunda per pudair garantir da tut temp il funcziunament dals stabiliments. Il survegliader dals pretschs prenda sut la marella las taxas da tut in'autra vart: El vul evitar che summas da chapital memia autas sa plunan tras taxas memia autas e che quellas vegnan duvradas da las vischnancas per auters intents. Il spievel da taxas serva er a las vischnancas a valitar lur situaziun da taxas tras la cumparegliaziun cun autras vischnancas.

Grondas differenzas d'ina vischnanca a l'autra
I n'è betg simpel da cumparegliar taxas communalas, damai che gia ils criteris che las vischnancas dovran per fixar las taxas sa differenzieschan fermamain. Per quai motiv sa basa la cumparegliaziun da las taxas sin uschenumnadas chasadas da model che han valurs fixadas tar tut ils criteris duvrads. Tranter la vischnanca la pli favuraivla e la vischnanca la pli chara variescha l'autezza da las taxas periodicas annualas fermamain. Tar il provediment d'aua per il factur 18, tar l'allontanament d'aua persa per il factur 28 e tar l'allontanament da ruments tuttina anc per il factur 4.
Las bleras vischnancas pretendan ina taxa fundamentala annuala ed ina taxa annuala tenor la quantitad. La taxa fundamentala è indispensabla per pudair segirar ils custs dal mantegniment da la valur, cunzunt per las vischnancas cun bler turissem.

Las taxas èn mo ina part d'in model da calculaziun e d'ina strategia da finanziaziun
Cun las entradas da las taxas ston las vischnancas finanziar la construcziun, il funcziunament, il mantegniment, la sanaziun ed il remplazzament dals stabiliments dal provediment d'aua e da l'allontanament d'aua persa. La durada da vita da las differentas parts dals stabiliments variescha tranter 15 fin 80 onns. Per la renovaziun e per la substituziun dals differents stabiliments d'infrastructura resultan tut tenor la structura da vegliadetgna custs fitg irregulars. Gronds sigls da taxas n'èn betg giavischads ed èn malvesids tar las abitantas e tar ils abitants. Per ina planisaziun da taxas prevesenta e per ina strategia da finanziaziun dovri in model da calculaziun adattà. Il chantun metta a disposiziun in model correspundent a las vischnancas e sustegna ellas tar la tscherna d'ina strategia da finanziaziun adattada.

Taxas da ruments pretendan ina controlla da la rentabilitad
Igl è grev da suandar las grondas differenzas da taxas d'ina vischnanca a l'autra, dentant era d'ina corporaziun per la gestiun da ruments a l'autra. Tar la fixaziun n'èn taxas supplementaras per las rimnadas separadas betg registradas. En diversas vischnancas vegnan pretendidas taxas supplementaras per las rimnadas separadas, autras vischnancas finanzieschan las rimnadas separadas cun las taxas fundamentalas. Quai po per part declerar las differenzas. Per eruir la raschun per las differenzas da pretsch èn necessarias retschertgas pli profundas.
L'uffizi per la natira e l'ambient vegn a lantschar in project da benchmarking correspundent. En collavuraziun cun las vischnancas e cun las corporaziuns per la gestiun da ruments stoi vegnir retschertgà, co che la raschun per las grondas differenzas da taxas po vegnir declerada e sche correcturas ston eventualmain vegnir iniziadas.


Infurmaziun per las redacziuns:
Il rapport davart il spievel da taxas en il chantun Grischun chattais Vus en l'internet sut www.anu.gr.ch.


Infurmaziuns:
- cusseglier guvernativ Martin Jäger, schef dal departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient, tel. 081 257 27 01
- Remo Fehr, uffizi per la natira e l'ambient, tel. 081 257 29 46


Gremi: departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient
Funtauna: rg uffizi per la natira e l'ambient