La regenza a las abitantas ed als abitants dal chantun Grischun

Stimadas conburgaisas e stimads conburgais

La rogaziun federala vegn festivada en il Grischun dapi l’onn 1848, mintga terza dumengia dal mais settember. In di, durant il qual la baselgia ed il stadi sa scuntran. In di che vegn celebrà da tut las baselgias cristianas en Svizra, ed in di, en il qual l’agir dal stadi vegn reflectà or da l’optica cristiana.

Tge senn aveva quest firà pli baud? Sia impurtanza per propi ha el survegnì l’onn 1848 cur ch’il stadi federal svizzer è vegnì fundà. Quella giada èn s’unids ad in stadi federal cuminaivel ils stadis fitg differents ch’eran durant in lung temp en dispita. I sa tractava d’accentuar quai che collia e quai ch’è cuminaivel. Igl aveva num da prender distanza da las differenzas, dals conflicts e da las guerras ch’avevan marcà il temp avant. Ma i sa tractava er da promover il respect per las persunas d’ina autra ideologia politica e d’ina autra confessiun. Almain ina giada per onn, il di da la rogaziun federala, dueva la societad esser conscienta da quai.

Saja quai en la famiglia, en la vischinanza, en la communitad dal vitg, en la societad ubain entaifer il stadi: Quai che colliava, ed ils interess cuminaivels han garantì ed han guidà la cuminanza tras nundumbraivlas generaziuns e tras ils temps, schebain che interess divergents e conflicts han provocà cuntraversas e discussiuns. Quai n’è oz betg auter: La coesiun sociala pon ins mo cuntanscher, sch’ins renconuscha, tgira e promova ils fatgs cuminaivels ed il bainstar general.

Il mund modern è dentant daventà pli cumplex per la singula persuna. Las infurmaziuns da l’entir mund ans cuntanschan entaifer secundas. Nus essan mobils sin plaun internaziunal, l’economia è globala. Er la politica è daventada pli mobila e pli globala, perquai ch’ils eveniments internaziunals ed ils connexs transnaziunals influenzeschan nus e noss pajais pli fitg che pli baud. Uschia s’augmenta la malsegirezza da la singula persuna. Las valurs ed ils princips da basa ch’èn ina posa e ch’ans laschan chapir ils eveniments, duvrain nus oz pli che mai. Els ans gidan a dumagnar la vita.

Entant che pli baud en in mund "survesaivel" las valurs cristianas eran las pitgas per propi da la concepziun da la vita e da la soluziun dals problems, èn questas valurs oz sa persas in pau en in ambient cun influenzas da las culturas, da las religiuns, da las furmas economicas e dals sistems politics ils pli differents. Pli enconuschentas ans èn noziuns popularas sco per exempel quella da la fairness ch’ils rapports davart il sport omnipreschent ans intermedieschan, decleran e valiteschan mintga di. Gea, schizunt en la politica ed en l’economia vegni discurrì savens da fairness sco princip da basa per l’agir da la singula persuna.

La fairness n’è litteralmain segiramain betg ina valur cristiana tradiziunala. La devisa da la fairness intermediescha dentant cuntegns ch’èn fitg datiers da las valurs cristianas da basa. Tgi che sa cuntegna fair, demussa respect envers ses visavi, sa pertgira d’ignorar tschertas reglas da cumportament socialas en la concurrenza, desista da triumfar en ina moda bunmartgada e sa ir enturn cun sconfittas. El resguarda pia las reglas generalas che han lur origin en l’amur per il proxim, en la responsabladad per la communitad ed en il respect envers la dignitad umana.

Per la convivenza en nossa societad èsi dentant ultra da quai decisiv che mintga singula persuna contribueschia sia part tut persunala per promover la giustia sociala, ina convivenza paschaivla e la segirezza materiala per tuttas e per tuts. A nus fa la rogaziun federala spezialmain endament che nus furnin questa contribuziun en la cretta en Dieu ed en la tgira da las valurs cristianas fundamentalas. Independentamain da las religiuns, da las etnias e da las naziuns po questa contribuziun vegnir prestada per exempel er tras in cumportament fair. Quai ans po reconciliar e far speranza. Perquai che la concentraziun sin l’essenzial na vegn betg marcada da la popularitad da las noziuns che sa midan, mabain dals cuntegns che vegnan vivids durant millennis. En quest senn avain nus motiv avunda d’esser engraziaivels per la situaziun privilegiada, en la quala nus essan sco communitad e sco naziun. Questa enconuschientscha dat a medem temp forza e speranza per dumagnar il futur.

Charas conburgaisas e chars conburgais, profitain dal firà per ans fermar, per ans render quint dal fatg ch’in agen agir fair en noss pitschen mund po sa derasar en il mund grond sco las undas suenter avair bittà in crap en in lai. Cun quests patratgs recumandain nus Vus e tut noss conumans sco er nus sezs a la tgira dal Tutpussant.

Cuira, settember 2013

En num da la regenza
Il president: Hansjörg Trachsel
Il chancelier: dr. Claudio Riesen