LA REGENZA
A LAS ABITANTAS ED ALS ABITANTS
DAL CHANTUN GRISCHUN
Stimadas conburgaisas e stimads conburgais
Mintgamai la terza dumengia da settember dat il Di da la rogaziun federala
l'occasiun da far ponderaziuns davart chaussas fundamentalas, ma er da s'orientar da nov tenor chaussas fundamentalas. Actualmain passentain nus in
temp ch'è per part caracterisà d’in cumportament dir, brutal e senza respect, saja quai en la societad u en la politica. Il maletg che vegn intermedià uschia na
gida betg gist a svegliar l'interess per las activitads da las instituziuns statalas ed er ecclesiasticas ed ad animar las burgaisas ed ils burgais da sa participar
activamain
als eveniments. Blers èn dischillus e volvan il dies, sch'il cumbat
per influenza, pussanza ed agens interess tranter instituziuns e persunas
daventa
in teater nundegn.
Quai è chapibel e suandabel. Il medem mument è quai er fitg deplorabel,
perquai ch'i svanescha uschia l'impuls da surpigliar en la baselgia ed en il
stadi incumbensas che surpassan in pensum obligatoric, cunzunt sche questas
incumbensas stattan adina en il focus da la publicitad e vegnan per part indemnisadas
mo modestamain. Anc pli difficil daventi da chattar glieud per
servetschs voluntars. Gist quai è in basegn urgent cunzunt per las baselgias,
ma er per instituziuns statalas pli pitschnas.
Tge pon la baselgia ed il stadi dentant far, per che burgaisas e burgais
s'engaschian puspè pli savens per incumbensas e valurs cuminaivlas e dettian
uschia nova vita a las structuras socialas? Structuras ch'èn d’ina vart indispensablas
per promover la giustia sociala, la convivenza paschaivla e la segirezza materiala per tuts. Dentant er structuras che duain dar tegn als umans en la
vita, cun metter puspè valurs cristianas – sco elements indispensabels da la concepziun da la vita – en il center da l’interess.
Per ch'ina tala vivificaziun saja pussaivla, dovri blera forza persvasiva e
credibladad da quels che vulan persvader burgaisas e burgais dal fatg ch'igl
è impurtant d’observar princips morals ed etics. Valurs fundamentalas pon
vegnir represchentadas mo da tgi che persvada sco persuna, da tgi che argumentescha
en moda sincera, transparenta e chapibla. Ir enturn cun quità cun
ils conumans è gist uschè impurtant sco savair ch'ils umans èn dependents in
da l'auter en la vita da mintgadi. Uschia naschan respect vicendaivel, chapientscha
e servetschaivladad. Toleranza vul dir: respectar auters cun lur opiniuns
sco er rinforzar ils flaivels. In aspect impurtant è particularmain er quel d'agir
cun responsabladad per mantegnair per las generaziuns futuras in mund, en il
qual i vala la paina da viver.
Ultra dal fatg che las politicras ed ils politichers sco er ils dignitaris ecclesiastics
han ina funcziun d'exempel, dovri er ina tenuta activa per pudair orientar
l'agir social pli e pli fitg tenor valurs fundamentalas, cunzunt sch'i sa tracta da
reglar divergenzas d'opiniuns e conflicts. Per avischinar differentas tenutas da
basa ina a l’autra, sto insatgi surpigliar l'iniziativa. I dat bleras dumondas, nua
che la baselgia ed il stadi pudessan chattar avischinaziuns raschunaivlas en lur
tenutas da basa, sch'i mo vulessan quai. Tenutas conciliantas pon esser ina
gronda contribuziun per realisar valurs cristianas fundamentalas.
Conciliaziun vul numnadamain er dir divergiar da las atgnas ideas fundamentalas
e dals agens maletgs da pussanza, s’avischinar al visavi e tschertgar cumpromiss ch'èn acceptabels per tuttas duas varts. Cuntanscher in consens
vul dir far pasch qua e là. Er quai è ina valur cristiana fundamentala. La baselgia ed il stadi han l'obligaziun morala da chattar soluziuns per problems
existents. Quai vala gist er per problems en las relaziuns vicendaivlas. Cunzunt
ord vista da las burgaisas e dals burgais fissi nunchapibel, sch'i n'ademplissan
betg cun tutta premura questa obligaziun.
Lain pia prender il Di da la rogaziun federala sco chaschun per dar nov
schlantsch al dialog tranter la baselgia ed il stadi. La voluntad exprimida
uschia, numnadamain da prender per mauns sfidas en moda constructiva e
cuminaivla, na po betg mo animar burgaisas e burgais da cooperar pli fitg al
dialog, mabain er da gidar a schliar incumbensas ecclesiasticas e statalas. Natiralmain
en il senn da la cuminanza, en moda facultativa ed autodeterminada.
Ina perspectiva che po tuttavia vegnir chapida en il spiert da s'orientar pli fitg
tenor valurs fundamentalas.
Preziadas conburgaisas e preziads conburgais, lain guardar cun optimissem
en l'avegnir, lain dar – il Di da la rogaziun federala – pled e fatg davart
quai ch'è propi impurtant per nus. Mintgin per sasez, dentant er cun in sguard
sin la cuminanza, pertge che la baselgia ed il stadi han basegn da la cooperaziun
d'uschè blers umans sco pussaivel.
Nus giavischain a Vus ed a nus tuts in paschaivel Di da la rogaziun federala.
Cuira, settember 2017
En num da la regenza
La presidenta: Barbara Janom Steiner
Il chancelier: Claudio Riesen
Agiunta:
Mandat da la rogaziun federala 2017