La regenza s'engascha per in'amplificaziun pli svelta dal traject da la N13 tranter Rehanau e Giuvaulta. Ella refusa la centralisaziun e la reducziun da prestaziuns tar l'Agroscope e crititgescha la nova regulaziun federala davart l'alpegiada curta.

La regenza pretenda in'amplificaziun pli svelta dal traject da la N13 tranter Rehanau e Giuvaulta
La regenza ha prendì posiziun tar il rom da pajaments per las vias naziunalas 2020–2023 e tar il pass da cumplettaziun 2019 da la rait da vias naziunalas (PROSTRA) da la confederaziun. Ella beneventa l'integraziun da l'amplificaziun dal traject da la N13 tranter Rehanau e Giuvaulta en il PROSTRA vias naziunalas, è però da l'avis che l'attribuziun dal project als "ulteriurs orizonts da realisaziun" saja insuffizienta. L'augment dal traffic en spezial durant las fins d'emna ed al cumenzament da las vacanzas chaschuna regularmain colonnas sin quest traject. Il traffic da guntgida correspundent circulescha mintgamai sur la via chantunala tras ils vitgs da Razén e da Panaduz. Las stretgas en ils vitgs e las zonas da tempo 30 n'èn betg adattadas per il traffic da transit tras las Alps, ed il traffic da guntgida che resulta pli e pli n'è betg pli supportabel per las abitantas ed ils abitants ma er betg pli acceptabel per motivs da la segirezza dal traffic. Utlra da quai n'è il problem da la circulaziun dal traffic en cas d'in accident sco er per far lavurs da nettegiament e da mantegniment en il sectur dal tunnel Isla Bella betg schlià u schlià mo manglusamain. La deviaziun vegn numnadamain organisada mintgamai sur la via chantunala. Er sut quest aspect èsi necessari d'engrondir svelt quest traject da dus a quatter vials.
Projects per eliminar stretgas, nua ch'i dat basegns decisivs dal traffic naziunal ed internaziunal, ston survegnir da la confederaziun ina priorisaziun pli gronda. Quai vala en spezial per reglar il traffic da transit nord-sid sco er en cas d'ina supraposiziun territoriala da differentas vias naziunalas. Pervia da quai è la regenza grischuna da l'avis ch'ils criteris per ina priorisaziun pli gronda dal traject da la N13 tranter Rehanau e Giuvaulta èn ademplids. Ella propona d'integrar l'amplificaziun da quest traject en l'orizont da realisaziun 2030.
©Uffizi federal da topografia

La regenza refusa la centralisaziun e la reducziun da prestaziuns tar l'Agroscope
L'Agroscope è il center da cumpetenza da la confederaziun per la perscrutaziun agricula ed è affiliada a l'uffizi federal d'agricultura (UFAG). Il cussegl federal ha l'intenziun da dischlocar tut las filialas da l'Agroscope a Posieux e da realisar uschia ina concentraziun geografica da la perscrutaziun cun differentas staziuns experimentalas.
La regenza grischuna ha prendì enconuschientscha cun grond quità e cun resalvas da questa concentraziun sco er da la reducziun da prestaziuns smanatschanta tar l'Agroscope.
La concentraziun planisada da las activitads da perscrutaziun en la Svizra franzosa ha effects gravants en spezial per ils interess da perscrutaziun agronoms da la Svizra orientala e cunzunt per l'agricultura da muntogna. Malgrà l'empermischun da trair a niz vinavant las surfatschas experimentalas existentas en tut la Svizra, èsi fitg probabel che questas filialas perdan lur impurtanza e lur effect.
Igl è bain da sustegnair ch'ils daners a disposiziun vegnian impundids en moda effizienta ed effectiva. Er cunter la reducziun dals custs da gestiun e cunter la concentraziun sin la cumpetenza centrala na datti naginas objecziuns. Dentant vegnan las finamiras formuladas cuntanschidas mo, sch'i vegnan reducids tant ils projects da perscrutaziun sco er las prestaziuns.
Per il chantun Grischun èn differentas activitads da perscrutaziun ed in grond dumber da projects currents da l'Agroscope d'impurtanza speziala. I sa tracta per exempel dal cumbat biologic cunter coss che chaschunan adina puspè donns gravants sin nossas surfatschas utilisadas da l'agricultura. Medemamain ston vegnir menziunads ils projects da perscrutaziun en la cultivaziun da pavel en muntogna ed en l'economia d'alp cun procedura d'utilisaziun minimala. En il rom da quests blers projects èn necessaris contacts directs cun las perscrutadras ed ils perscrutaders che garanteschan uschia ina colliaziun cun ils centers da furmaziun e da cussegliaziun agricula sco er cun la pratica.
La regenza grischuna pretenda perquai urgentamain dal cussegl federal d'examinar anc ina giada detagliadamain il project areguard las staziuns da perscrutaziun agricula Agroscope e da desister da la centralisaziun da la perscrutaziun agricula a Posieux sco er da la reducziun da prestaziuns, oravant tut sin donn e cust da las regiuns da muntogna e dal territori da las Alps.

 

Exempel per in project current da l'Agroscope: cumbat biologic cunter ils coss a Trin ed a Valzeina
© Gregor Canova, Plantahof

La regenza crititgescha nova regulaziun federala davart l'alpegiada curta
La regenza ha prendì posiziun davart il pachet d'ordinaziuns agriculas 2018 da la confederaziun.
La regulaziun a temp limità per muvel da latg che vegn chargià per curt temp (alpegiada curta) vegn remplazzada tras ina contribuziun per muvel da latg sin basa da la stagiun. L'aboliziun da l'uschenumnada garanzia dal possess per alps da vatgas cun alpegiada curta fiss ina gronda perdita per il chantun Grischun, surtut perquai ch'il sistem funcziunescha qua senza disturbis e tut las alps èn integradas.
La soluziun substitutiva n'è betg cuntentaivla. La contribuziun supplementara vegn pajada per vatgas da latg, per nursas da latg e per chauras da latg. A maun da las datas existentas n'èsi dentant betg cler, sch'ils animals vegnan er mulschs. Teoreticamain avess in'alp la pussaivladad da chargiar mo vatgas sitgas e tuttina survegnir la contribuziun supplementara, quai ch'è da refusar. I n'è plinavant betg giustifitgà, ch'il temp d'alpegiada total (tut las dimoras sin differents manaschis d'alpegiada) vegn adì tar las vatgas, tar las chauras e tar las nursas però betg. Ultra da quai chaschunass il nov sistem fitg blera lavur administrativa: mintga animal singul stuess vegnir examinà dal chantun areguard sia dimora en il territori d'alpegiada.
Per quests motivs duai vegnir refusada la nova soluziun. La regenza grischuna propona da mantegnair la soluziun vertenta u d'introducir ina contribuziun supplementara pauschala da 30 francs per tut ils animals mulschs. Uschia vegniss rinforzada ulteriuramain l'alpegiada da muvel da latg. Plinavant pudess la contribuziun supplementara vegnir declerada facilmain ed applitgada senza chaschunar blera lavur administrativa.

© Plantahof

La regenza refusa l'admissiun simplifitgada da vehichels a motor
La regenza ha prendì posiziun tar la midada da las pretensiuns tecnicas e da l'examen d'admissiun da vehichels stradals sco er tar l'introducziun d'in nov registratur da viadis. Ella beneventa per gronda part il project. Betg d'accord na va ella dentant cun la realisaziun da la moziun Darbellay "admissiun simplifitgada da vehichels a motor e dapli segirezza dal traffic". Cun questa moziun vegn il cussegl federal incumbensà d'adattar las basas legalas uschia che vehichels novs permess en la UE pon vegnir mess en circulaziun als spurtegls d'admissiun senza controlla da l'uffizi per il traffic sin via. Questa facilitaziun d'admissiun pertutga autos novs e vehichels fin maximalmain 12 mais cun maximalmain 2000 kilometers charrads.
Il cussegl naziunal ed il cussegl dals chantuns sustegnan questa moziun, il cussegl federal percunter recumonda da la refusar. Er la regenza grischuna è da l'avis dal cussegl federal che la moziun chaschuna dischavantatgs considerabels per las possessuras ed ils possessurs da vehichels, per la branscha d'automobils, per las autoritads d'admissiun e per la correctadad da las datas dals vehichels. Perquai sto ella vegnir refusada.

Contribuziun chantunala per renovar ils biros da la ibW
A la Scola spezialisada superiura da la Svizra sidorientala (ibW) vegn garantida ina contribuziun chantunala da maximalmain 1 445 000 francs per renovar ils biros e la recepziun. Actualmain dumbra la ibW var 100 collavuraturas e collavuraturs en il sectur da l'administraziun als lieus Cuira, Maiavilla e Sargans. La gronda part lavura al lieu principal a Cuira. En connex cun la planisaziun da la nova chasa da scola l'onn 2006 han ins fatg quint cun biros cun 22 plazzas da lavur per 25 collavuraturas e collavuraturs. En il fratemp èn vegnidas stgaffidas 21 novas plazzas da lavur. Oz lavuran passa il dubel uschè bleras collavuraturas e collavuraturs sin la medema surfatscha sco dal temp, cura che l'edifizi è vegnì avert. La situaziun dals biros na correspunda betg pli a las prescripziuns dal secretariat da stadi per l'economia (SECO). La situaziun da lavur na correspunda betg pli a las pretensiuns che vegnan fatgas envers plazzas da lavur modernas areguard la funcziunalitad, areguard la surfatscha, areguard la canera, areguard il clima ed areguard las pussaivladads da deposit. Plinavant è il sectur dal spurtegl cun la recepziun da la clientella a l'emprim plaun vegnì giuditgà tant da las collavuraturas e dals collavuraturs sco er da la clientella sco fitg trid. La renovaziun sto avair lieu durant in temp pli lung senza scola e vegn realisada durant las vacanzas da stad 2018.

Approvà 4 projects da sanaziun cunter la canera
La regenza ha approvà 4 projects da sanaziun cunter la canera per la via d'Engiadina (via chantunala incl. via communala) en il sectur da la vischnanca da Bever, per la via dal pass dal Fuorn (via chantunala) en il sectur da la vischnanca da Val Müstair, per la via da Malögia, la via da Segl Maria ed ina via communala en la vischnanca da Segl sco er per la via da Haldenstein (via chantunala) en il sectur da la vischnanca da Haldenstein.
Per elavurar ils projects da sanaziun è vegnì fatg en in emprim pass da lavur il cataster da la grevezza da canera sin basa da las cifras da traffic per l'onn 2010 e dal stadi actual da la surbajegiada (stadi actual). Suenter èn vegnidas eruidas las grevezzas da canera futuras per l'onn 2035 (orizont da sanaziun), examinadas generalmain las mesiras da sanaziun pussaivlas e fixadas sin basa da quai las mesiras che ston vegnir prendidas. Tut tenor la situaziun duain vegnir realisadas sco projects da sanaziun mesiras che dirigian il traffic, il remplazzament da cuvridas existentas da las vias tras cuvridas che reduceschan la canera, limitaziuns da la sveltezza ed isolaziuns cunter la canera (paraids/rempars da protecziun cunter la canera).

Societads d'ovras electricas ston eliminar las consequenzas da l'utilisaziun da la forza idraulica
A Glion mainan las Ovras electricas Glion SA (OEG) las ovras electricas Glion 1 (stgalim Tavanasa) e Glion 2 (stgalim Pigniu). L'Ovra electrica Rain anteriur SA (ORA) maina a Tavanasa l'ovra electrica Tavanasa. Questas ovras electricas chaschunan ensemen differenzas dal nivel da l'aua dal Rain anteriur. Chaschunadas vegnan questas differenzas tras midadas da la deflussiun da l'aua en il sectur sut la restituziun da l'aua respectiva da las ovras electricas. La regenza ha obligà las societads d'ovras electricas numnadas da prender mesiras per evitar u per eliminar questas pregiudicaziuns. Las mesiras da sanaziun concretas ston vegnir definidas en il rom d'ina ulteriura projectaziun.

©Uffizi federal da topografia


Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun