La Cumissiun per giustia e segirezza (CGS) dal Cussegl grond ha infurmà oz davart diversas decisiuns dal dretg da surveglianza tar proceduras pendentas en connex cun la situaziun precara a la Dretgira chantunala dal Grischun. Tranter quellas èn conclus tar propostas da destituir commembers da la dretgira grischuna suprema da lur uffizi.

Entant ch'ina recumandaziun d'elecziun è obsoleta per il president da la dretgira dr. Norbert Brunner, perquai ch'el na sa metta betg a disposiziun per ina reelecziun, ha la CGS recumandà al Cussegl grond da betg reeleger l'avust il derschader chantunal dr. Peter Schnyder. Il gremi da surveglianza, che sa cumpona dad 11 deputadas e deputads da tut las fracziuns, ha plinavant preschentà ils resultats dal rapport spezial extern davart las pendenzas e davart las duradas da las proceduras a la Dretgira chantunala. Medemamain ha la CGS motivà sia decisiun positiva d'abolir l'immunitad da dr. Norbert Brunner en ina procedura penala da la Procura publica grischuna.

Ina proposta da destituziun da l'uffizi ed ina procedura disciplinara a la Dretgira chantunala grischuna
La CGS ha stuì s'occupar tranter auter cun l'elavuraziun d'ina proposta da destituir il derschader chantunal dr. Peter Schnyder da ses uffizi. Destituziuns da l'uffizi vegnan decididas sulettamain dal Cussegl grond. En il cas qua avant maun sa tracti d'in novum. En il chantun Grischun n'hai dà fin ussa nagins giudicaments da propostas da destituziun da l'uffizi. Betg mo l'interpretaziun dals texts da lescha respectivs, mabain er la mancanza d'experientscha er en auters chantuns han chaschunà blera lavur giuridica. La proposta da destituir il derschader chantunal Schnyder da l'uffizi è vegnida fatga ils 5 da zercladur 2019 da l'entir collegi da derschaders. La CGS ha instradà immediatamain ina procedura correspundenta. Suenter è vegnida concedida l'attenziun giuridica a la partida pertutgada. Sin basa dal stadi da las actas suenter la posiziun dal derschader chantunal Schnyder ha la CGS instradà in'ulteriura procedura da surveglianza cunter il president da la Dretgira chantunala dr. Norbert Brunner. Er el ha survegnì l'attenziun giuridica necessaria. Per il giudicament giuridic dals fatgs ha la cumissiun engaschà prof. dr. Isabelle Häner dal biro d'advocatura Bratschi SA a Turitg. Ils 7 da matg 2020 ha il president da la Dretgira chantunala Brunner fatg ina dumonda da recusaziun per la decisiun finala envers ils commembers da la CGS. Questa dumonda sto vegnir giuditgada dal Cussegl grond en la sessiun da zercladur. En il fratemp ha la Dretgira chantunala retratg la proposta da destituziun da l'uffizi.

Recumandaziun da nunreelecziun
Parallelamain a las lavurs d'inquisiziun ha la CGS stuì preparar las elecziuns per la renovaziun totala da la Dretgira chantunala e da la Dretgira administrativa. Per survegnir in maletg pli cler dals fatgs ha la CGS proponì a temp da spustar questas elecziuns dal zercladur sin l'avust. Tar dr. Schnyder han las inquisiziuns revelà in individualissem exprimì ed ina insistenza a l'atgna opiniun en ina moda e maniera che sto vegnir giuditgada sco incumpatibla cun in'autoritad colleghiala. Ultra da quai èn vegnidas constatadas violaziuns relevantas da l'obligaziun d'uffizi da vart da dr. Schnyder. Perquai ha la CGS pronunzià ina reprimanda. Da pronunziar ina mesira disciplinara pli severa ed en spezial la mesira la pli severa d'ina destituziun da l'uffizi ha la CGS percunter desistì per motivs da commensurabladad. A medem temp ha la CGS decidì da far ina recumandaziun da nunreelecziun, perquai ch'ella è arrivada a la conclusiun che dr. Schnyder n'adempleschia betg las premissas persunalas per l'uffizi da derschader ed ina collavuraziun ordinada cun las autras derschadras ed ils auters derschaders na paria betg pli pussaivla.

Violaziun gravanta da l'obligaziun
En la procedura disciplinara cunter il president da la Dretgira chantunala dr. Norbert Brunner ha la CGS stuì constatar ina violaziun fitg gravanta da l'obligaziun d'uffizi. Quella stat en connex cun il tractament inadequat d'ina sentenzia d'appellaziun en in cas da dretg d'ierta ch'è vegnì tematisà diversas giadas er en las medias. A medem temp stoi vegnir resguardà ch'i n'aveva anc mai dà ina denunzia gravanta tenor il dretg da surveglianza cunter dr. Brunner durant sia activitad da blers onns e ch'i n'ha er mai stuì vegnir pronunziada ina mesira disciplinara cunter el. En il fratemp ha dr. Brunner fatg ina dumonda da recusaziun envers tut ils commembers da la CGS. Davart questa dumonda vegn il Cussegl grond a decider en la sessiun da zercladur. Suenter vegn la CGS a decider, tge sancziun che sto vegnir pronunziada cunter dr. Brunner. Perquai ch'el desista d'ina ulteriura candidatura, n'ha la CGS stuì far nagina recumandaziun d'elecziun.

Surdà l'autorisaziun d'abolir l'immunitad
Ultra da questas inquisiziuns tenor il dretg da surveglianza è la CGS stada confruntada cun ina procedura penala en il rom dal cas da dretg d'ierta menziunà qua survart. La CGS è autorisada da decider davart l'aboliziun da l'immunitad da las derschadras e dals derschaders da las dretgiras superiuras. Ils 7 d'avrigl 2020 ha la CGS prendì unanimamain la decisiun d'autorisaziun cunter il president da la Dretgira chantunala dr. Norbert Brunner. Sin fundament da la decisiun d'autorisaziun positiva maina actualmain la Procura publica grischuna ina inquisiziun penala correspundenta. La procedura penala na tutga betg pli tar la lavur da la cumissiun.

Situaziun da las pendenzas: recumandaziun d'ina distgargia situativa e d'in support tras dapli actuars
Sin fundament da l'incumbensa da la CGS dals 5 da november 2019 han ils professers dr. Beat Stalder (Berna) e dr. Felix Uhlmann (Turitg) retschertgà detagliadamain ils motivs per las bleras pendenzas e per las lungas duradas da las proceduras a la Dretgira chantunala dal Grischun. Ils dus experts externs han constatà ch'il dumber da liquidaziuns da cas è tut en tut s'augmentà cleramain ils ultims dus onns a la Dretgira chantunala dal Grischun. Tenor il rapport è er il dumber da pendenzas creschì cuntinuadamain dapi l'onn 2011, da l'onn 2014 fin l'onn 2019 è el praticamain sa dublegià. Ils experts han cumpareglià las cifras grischunas cun las cifras da las dretgiras superiuras dals chantuns Turitg e Berna. Quellas han cleramain pli paucas proceduras cun duradas da passa 12 mais. La cumparegliaziun dals chantuns mussa plinavant che la Dretgira chantunala dal Grischun è occupada suffizientamain en quai che reguarda il dumber da plazzas da derschadras e derschaders. Sco plitgunsch stgarsas respectivamain sco sut la media giuditgeschan ils experts percunter las resursas da persunal da l'actuariat. Ils experts recumondan perquai a la CGS da betg stgaffir per se novas plazzas da derschadras e derschaders, mabain d'examinar pussaivladads supplementaras per engaschar derschadras suppleantas e derschaders suppleants en situaziuns extraordinarias durant in temp limità. Medemamain duai vegnir examinà d'engrondir l'actuariat cun ina fin duas plazzas che duain vegnir impundidas per ina liquidaziun effizienta da las pendenzas.

Agiuntas:
- rapport Stalder/Uhlmann
- rapport en la procedura dr. Peter Schnyder
- recumandaziun da betg reeleger il derschader chantunal dr. iur. Peter Schnyder

Infurmaziuns:
deputà Ilario Bondolfi, president da la Cumissiun per giustia e segirezza, tel. +41 81 257 01 83, e-mail bondolfi@bba-advocati.ch

Gremi: Cumissiun per giustia e segirezza
Funtauna: rg Cumissiun per giustia e segirezza