La Regenza surdat il Premi grischun da cultura 2021 a Leo Tuor. Il premi è dotà cun 30 000 francs. Il scriptur da Sumvitg enritgescha la litteratura cun istorgias captivantas e plain fantasia. Ses egls alerts, sia savida culturala e ses gust per invenziuns ed experiments formals dattan a las lecturas ed als lecturs in maletg multifar da la Surselva e da la vita en ils territoris alpins. Sco sia ovra principala po vegnir numnada la trilogia sursilvana Giacumbert Nau (1988), Onna Maria Tumera (2002) e Settembrini (2006). Leo Tuor è vegnì undrà per sia ovra gia diversas giadas cun distincziuns renumadas, tranter auter cun il Premi Schiller svizzer (2007) e cun il Premi da litteratura dal Grischun (2009).

A Turitg, a Friburg ed a Berlin ha Leo Tuor studegià filosofia, istorgia e litteratura. Tuttina ha il scriptur da 62 onns passentà blers onns la stad sco nurser sin la Greina e l'atun sco chatschader si Carpet.

Plinavant surdat la Regenza sis premis da renconuschientscha e tschintg premis da promoziun da mintgamai 20 000 francs. Ils premis vegnan, sche las mesiras per cumbatter cunter il coronavirus permettan quai, surdads ils 28 da matg 2021 en il rom d'ina festa a Sumvitg.

Glista da tut las persunas premiadas da l'onn 2021

La Regenza ha prendì posiziun tar in project da consultaziun dal Departament federal d'economia, furmaziun e retschertga (DEFR) concernent la midada da la Lescha federala davart la concurrenza illoiala (LCI). La midada da lescha prevesa in scumond da clausulas che fixeschan ils pretschs en las cundiziuns generalas da fatschenta tranter plattafurmas da reservaziun online e manaschis d'alloschament – uschenumnadas clausulas da paritad dals pretschs. En talas clausulas vegnan ils manaschis d'alloschament obligads da betg porscher pretschs da pernottaziun pli favuraivels sin auters chanals da distribuziun u almain da betg porscher sin lur atgna pagina d'internet in pretsch pli favuraivel che quel inditgà sin la plattafurma da reservaziun online.

Cun duvrar plattafurmas da reservaziun online han ils manaschis d'alloschament ina derasaziun pli gronda e dattan en egl meglier. Uschia pon els avrir novs martgads en moda pli simpla. Però èn ils manaschis d'alloschament er daventads fitg dependents da questas plattafurmas. Per il chantun Grischun, dal qual la valurisaziun dependa fermamain dal turissem, vali da franar quest svilup privlus. Consequentamain sustegna la Regenza il project da lescha. Ma per ella na va la proposta betg lunsch avunda, perquai ch'ella resguarda mo las fixaziuns da pretschs. En la pratica hai displaschaivlamain stuì vegnir constatà che las plattafurmas da reservaziun online utiliseschan savens auter meds indirects per metter sut squitsch ils furniturs da prestaziuns turisticas. Latiers tutgan per exempel in ranking en la maschina da tschertga u obligaziuns per disponibladads u chaussas sumegliantas. Talas clausulas da paritad da cundiziuns èn medemamain discriminantas e sfalsifitgeschan la concurrenza. Pervia da quai ston er ellas vegnir exclusas.

Consultaziuns dal Departament federal d'economia, furmaziun e retschertga

En il rom dal cumbat cunter la pandemia da corona ha la Regenza approvà ils 12 da schaner 2021 tests en ils manaschis sco part dal concept da protecziun general dal chantun Grischun. Il concept per tests en manaschis ed en scola prevesa da testar regularmain las lavurantas ed ils lavurants en ils manaschis sco er las scolaras ed ils scolars, las emprendistas ed ils emprendists sco er las persunas d'instrucziun en las scolas cun agid d'in test da spida PCR. Cun la participaziun da l'administraziun chantunala sco la pli gronda patruna en il chantun vul la Regenza tschentar in segn positiv e surpigliar sia responsabladad sco patruna en il sectur da la segirezza a la lavur e da la protecziun da la sanadad (prevenziun). Ultra da quai duai vegnir minimada la ristga che secturs relevants per il sistem crodian ora, cun identifitgar ed isolar ad ura persunas infectadas che na mussan nagins sintoms.

La finamira è quella che tut las collavuraturas e tut ils collavuraturs interessads da l'administraziun chantunala possian sa participar als tests en manaschis. La participaziun è voluntara. La finala però sa tracti da cuntanscher uschè bleras persunas sco pussaivel per franar la pandemia. Las lavurantas ed ils lavurants che fan homeoffice na vegnan betg testads per entant, ma ellas ed els ston emplenir regularmain in questiunari. Uschia poi vegnir reagì svelt sin midadas ed i po eventualmain vegnir recumandà a la collavuratura u al collavuratur da far in test. Emprimas experientschas han mussà che 85 pertschient da las collavuraturas e dals collavuraturs sa participeschan en media als tests en manaschis.

La Regenza ha approvà il project d'exposiziun per renovar la via da Ftan tranter Varansuns ed il Tasnan. Il traject pertutgà ha ina lunghezza dad 1,3 kilometers. La finamira principala dal project è la renovaziun ed il medem mument il schlargiament da la via. Ultra da quai vegn realisà in nov allontanament da l'aua da la via. Quel è actualmain manglus u n'è per part gnanc avant maun. Il schlargiament previs vegn fatg mo da la vart da la val. Uschia vegnan eliminadas las relaziuns stretgas e meglieradas la survista e las pussaivladads per cruschar. Ils custs totals da quest project importan circa 8,8 milliuns francs.

La Regenza ha dà glisch verda al project d'exposiziun per sanar la via da Rossa. La via chantunala en il center da la vischnanca da Rossa è en in stadi manglus. Pervia da quai sto ella vegnir sanada sin il traject da 420 meters lunghezza tranter la basa da l'Uffizi da construcziun bassa e la Piazza di Giro. Oravant tut duai vegnir augmentada la qualitad da la surstructura da la via, ed i duain vegnir mess novs conducts d'ovra e renovads mirs e curunas da mirs. Per il project èn budgetads custs da var 1,4 milliuns francs.

A Brinzauls sa mova ina gronda bova che sa cumpona da la bova dal vitg (part sut da la bova) e da la bova da la muntogna (part sura). Da las spundas stippas da la bova da la muntogna (territori da Caltgeras) sa distatga adina puspè crappa che periclitescha en emprima lingia la via chantunala. Perquai ch'ils moviments da la bova da la muntogna èn daventads pli gronds e pli frequents, èn periclitads er il vitg da Brinzauls ed ils conturns pli vasts da grondas crudadas da crappa e da grippa.

La Regenza ha ussa approvà da cuntinuar cun il sistem da preavertiment cumprovà per pudair garantir vinavant en il rom necessari la surveglianza da la bova ed il preavertiment da crudadas da grippa pussaivlas. Cun il sistem da surveglianza e d'alarm vegnan registrads spustaments vi da la muntogna ed en il vitg sco er gudagnadas ulteriuras enconuschientschas davart ils mecanissems dal moviment. Quellas servan a far ina prognosa da las activitads da crudada spetgadas ed a prender en mira in alarm cunter eveniments gronds. Cun la realisaziun dal project vegn augmentada la protecziun dal traffic sin via sco er da la fracziun Brinzauls e valurs materialas considerablas vegnan protegidas cunter eveniments da la natira.

Planisà èsi da cuntinuar cun il sistem da preavertiment per ulteriurs 4 onns. Il project duai esser terminà l'onn 2024. Ils custs da quest project importan circa 2,4 milliuns francs.