Il chantun Grischun ha analisà, sch'i dat uschenumnadas cumposiziuns alchilicas per- e polifluoradas en provas d'aua ed en provas da peschs dals lais da l'Engiadin'Ota. Questas cumposiziuns vegnan duvradas tranter auter per meds d'impregnar, per stgima da stizzar u per tschaira da skis. Il chantun las ha cumprovadas en concentraziuns sumegliantas sco quellas en auters lais da la Svizra. Las valurs n'èn nagina ristga per la sanadad da la populaziun.

Las analisas, sch'i dat cumposiziuns alchilicas per- e polifluoradas (PFAS) en las provas d'aua ed en las provas da peschs èn vegnidas fatgas en collavuraziun tranter l'Uffizi per la segirezza da victualias e per la sanadad d'animals, l'Uffizi da chatscha e pestga e l'Uffizi per la natira e l'ambient. PFAS vegnan duvradas tranter auter per producir textilias per duvrar al liber e palperis resistents a merda, a grass ed ad aua, tschaira da skis, meds dad unscher ubain padellas resp. chazzettas da teflon. Quai èn materias da lunga durada che na vegnan praticamain betg decumponidas en l'ambient. Sch'ellas vegnan recepidas da plantas, d'animals u d'umans, vegnan ellas mo per part puspè secretadas. Ina part dad ellas po restar en ils organs e sa concentrar cun il temp en il corp dals umans e dals animals. Materias da questa gruppa pon vegnir cumprovadas sin l'entir mund, perquai ch'ellas vegnan derasadas sur l'aria e pon arrivar sin terra cun las precipitaziuns.

Nagina ristga per la sanadad tras in consum da peschs occasiunal
Il chantun Grischun ha laschà analisar charn dals musculs e dal dir resp. gnirom da tut en tut 70 peschs dal Lai da Segl, dal Lago Bianco e dal Lago Crocetta. En quasi la mesadad dals peschs analisads èn vegnids cumprovads fastizs da PFAS en la charn dals musculs. La gronda part dals peschs analisads (90 pertschient) avevan ina concentraziun da PFAS en lur dir resp. gnirom ch'era var diesch giadas pli auta che quella en lur musculs. Ils peschs en l'Engiadin'Ota èn però bler main contaminads cun PFAS che p.ex. quels en il Lai da Constanza, en il Lai da Genevra u en il Lago Maggiore. Il consum occasiunal da la charn dals musculs dals peschs or dals lais da l'Engiadin'Ota n'è – ord vista da la sanadad e tenor il stadi da las enconuschientschas actualas – nagina ristga relevanta. Quant fitg che la grevezza cronica dals peschs cun PFAS ha in effect sin lur svilup e sin lur reproducziun, na pon ins betg giuditgar. Effects toxicologics acuts per ils peschs pon però vegnir exclus.

Nagina ristga per laschar gustar aua da baiver
Fastizs da PFAS èn vegnids chattads er en l'aua da baiver. Las valurs èn però cleramain pli pitschnas che las valurs maximalas che vegnan admessas da la Confederaziun ed er da la UE. L'aua da baiver n'è pia nagina ristga per la sanadad.

Cumprovà fastizs en l'aua dals lais
En 35 provas d'aua analisadas che derivan da differentas profunditads dals lais da l'Engiadin'Ota èn vegnids cumprovads fastizs da PFAS. Las concentraziuns èn cumparegliablas cun quellas da las mesiraziuns d'auters lais en Svizra.

Agiunta:

rapport final pertutgant las analisas da PFAS en ils lais da l'Engiadin'Ota

Infurmaziuns:

Aua da baiver, victualias: Matthias Beckmann, chemicist chantunal, Uffizi per la segirezza da victualias e per la sanadad d'animals, tel. +41 81 257 26 71, e-mail Matthias.Beckmann@alt.gr.ch

Peschs: Dr. Marcel Michel, biolog da pestga, Uffizi da chatscha e pestga, tel. +41 81 257 38 94 (cuntanschibel fin las 11.30), e-mail Marcel.Michel@ajf.gr.ch

Aua dals lais: David Schmid, referendari Auas da surfatscha, Uffizi per la natira e l'ambient, tel. +41 81 257 29 58 (cuntanschibel a partir da las 9.30), e-mail David.Schmid@anu.gr.ch

Responsabladad: Uffizi per la natira e l'ambient