La Regenza ha approvà il Program chantunal d'integraziun dal Grischun 2024–2027 (PCI 3). La promoziun da l'integraziun da persunas estras en Svizra è ina incumbensa cuminaivla da la Confederaziun, dals chantuns e da las vischnancas. Dapi l'onn 2014 fa la Confederaziun cunvegnas da program cun ils chantuns. Sin basa da questas cunvegnas fixeschan ils chantuns lur mesiras specificas per promover l'integraziun en in program d'integraziun ch'è concepì aposta per il context chantunal. Ultra dals daners federals èn planisads 960 000 francs per onn per quest intent. Quests custs vegnan surpigliads per in terz da las vischnancas e per dus terzs dal chantun.

Per elavurar il PCI 3 ha il chantun Grischun applitgà in vast process participativ. Sut la devisa «Concepir ensemen» (communicaziun a las medias dals 21 da november 2022) ha il Post spezialisà per l'integraziun envidà da cooperar tar l'elavuraziun da las basas per la futura politica chantunala d'integraziun. Tut las persunas ed instituziuns interessadas al tema èn vegnidas involvidas. Uschia èsi stà pussaivel da resguardar uschè bleras perspectivas sco pussaivel sin la politica d'integraziun d'enfin ussa.

La Regenza ha approvà la revisiun parziala da la planisaziun locala da Churwalden, che la vischnanca aveva concludì ils 11 da matg 2021. Uschia vegnan stgaffidas las premissas planisatoricas per engrondir il «Park Hotel Alpina» existent e per realisar novas abitaziuns explotadas turisticamain sco er abitaziuns senza restricziuns d'utilisaziun en il territori «Obertor».

En il rom dal project d'engrondiment duai l'hotel «Alpina Sport» vegnir modernisà e lura sa drizzar sco hotel da 3 stailas ad ina gruppa en mira sportiva cun in budget pli pitschen. Las chombras pli veglias duain vegnir midadas en chombras da persunal, il restaurant existent «Panorama» duai vegnir engrondì e survegnir ina terrassa ed il sectur d'entrada e da recepziun duai vegnir transfurmà en ina bar/lounge. Il tract da l'hotel «Alpina Grand», che vegn construì da nov e ch'è domicilià en il sectur da 4 stailas, vegn unì cun l'hotel existent «Alpina Sport» sur in stabiliment da colliaziun. Il «Alpina Grand» vegn a cumpigliar chombras dublas e suites ed ultra da quai er ina recepziun ed ina lobby. Planisads èn plinavant in sectur da wellness ed in pool.

© Comet Photoshopping GmbH, Dieter Enz

La Regenza ha approvà l'adattaziun dal plan directiv regiunal «Parc natiral regiunal Val Calanca», che la regiun Moesa ha concludì ils 2 da favrer 2023.

Il zercladur 2019 aveva la Regenza approvà las emprimas adattaziuns dal plan directiv per stgaffir l'emprim parc natiral regiunal da la Svizra taliana en la Val Calanca (communicaziun a las medias dals 27 da zercladur 2019). La fasa d'installaziun ha cumenzà l'onn 2020 è vegn terminada quest onn. L'adattaziun actuala dal plan directiv è vegnida fatga en vista a la midada da la fasa d'installaziun a la fasa da manaschi a partir da l'onn 2024. Plinavant vegnan las finamiras strategicas dal parc integradas en il Plan directiv chantunal. Il «Parc Val Calanca» è in «parc natiral regiunal d'impurtanza naziunala». Per il manaschi sto il parc perquai vegnir determinà territorialmain e vegnir designà en il Plan directiv chantunal.

Per las vischnancas participadas e per lur populaziun porscha il parc la schanza da mantegnair la natira quasi intacta, la cuntrada preziusa sco er la ritga ierta culturala. Uschia po vegnir lantschà a medem temp in svilup economic duraivel entaifer quest territori.

© SWISSIMAGE

Per l'etappa 2023 da la restauraziun da la claustra Son Jon ha la Regenza garantì ina contribuziun chantunala da maximalmain 148 700 francs a la Fundaziun Pro Claustra Son Jon a Müstair. Pervia da l'impurtanza da quest cumplex d'edifizis en il context naziunal vegn vitiers ina contribuziun federala da la medema autezza. Ils custs totals da l'etappa 2023 importan var 2,65 milliuns francs.

La claustra Son Jon a Müstair è in dals monuments culturals ils pli prezius da la Svizra ch'è menziunà sin la glista da la UNESCO. La restauraziun da l'entir cumplex ha lieu cuntinuadamain e sa drizza – areguard sia dimensiun – tenor ils meds finanzials disponibels. Dapi l'onn 2006 vegnan ils projects definids en etappas annualas. A chaschun da l'etappa annuala 2023 ha la Fundaziun Pro Claustra Son Jon l'intenziun da cuntinuar cun las lavurs da nettegiament e da documentaziun en l'apsida centrala da la baselgia claustrala. Ils frescos vegnan deliberads da polluziuns, la colla da gip nuschaivla vegn remplazzada ed ils spazis vids vegnan examinads e documentads. Per quest intent vegnan applitgadas novas metodas da laser per allontanar stresas. Er la nova concepziun dal museum chaschuna lavurs da restauraziun. Plinavant han lieu vastas lavurs preventivas en il rom dal mantegniment a lunga vista.

 

© Fundaziun Pro Claustra Son Jon a Müstair

Per l'onn 2023 ha la Regenza concedì contribuziuns chantunalas da maximalmain 565 000 francs per renovar mirs sitgs. En connex cun las cunvegnas da program «cuntrada» e «protecziun da la natira» sa participescha er la Confederaziun cun sias parts fixas da 350 000 francs a la finanziaziun. Var 880 000 francs dals custs totals dad 1,8 milliuns francs per ils projects vegnan plinavant finanziads tras atgnas prestaziuns e tras terzs.

L'onn 2023 duain vegnir renovads mirs sitgs d'ina lunghezza totala da circa 2,4 kilometers en las vischnancas dad Alvra, Andeer, Avras, Bever, Bravuogn Filisur, Brusio, Calanca, Farera, Fläsch, Landquart, Luzein, Medel (Lucmagn), Mesocco, Muntogna da Schons, Poschiavo, Santa Maria en Calanca, Scharàns, Scuol, Sumvitg, Surses, Trimmis, Tumleastga, Val Müstair, Val Stussavgia, Valragn, Valsot, Zernez e Zizers. Sco mirs da cunfin e da sustegn èn ils mirs sitgs en bleras regiuns dal Grischun perditgas impurtantas d'ina cultivaziun tradiziunala. Plinavant furman els savens spazis da viver impurtants per reptils, per mammals pitschens e per insects ed han savens ina flora interessanta (litgens, mistgels, ervas). Els n'han uschia betg mo ina gronda impurtanza per l'istorgia culturala, mabain er per l'ecologia e per la cuntrada.

 

© Uffizi per la natira e l'ambient dal Grischun