En il rom da la gulivaziun da finanzas grischuna 2025 survegnan las vischnancas contribuziuns da gulivaziun da tut en tut 66,1 milliuns francs. Il volumen da gulivaziun è s'augmentà per 5,2 milliuns en cumparegliaziun cun l'onn 2024. Quest augment considerabel resulta dal fatg, ch'il potenzial da resursas da las vischnancas cun bleras resursas è creschì fermamain. Las vischnancas cun paucas resursas profitan directamain da quai. Il chantun finanziescha 39,1 milliuns, e las vischnancas cun bleras resursas contribueschan 27,0 milliuns francs a la finanziaziun.

Il potenzial da resursas ch'è decisiv per calcular la gulivaziun da resursas 2025, è creschì sin 908,6 milliuns francs (+4,4 %), quai guardà sur tut las vischnancas e cumpareglià cun l'onn 2024. Procurà per quest svilup ha cunzunt l'augment da las entradas fiscalas da las vischnancas cun bleras resursas. L'entir augment dal potenzial da resursas deriva da las 39 vischnancas cun bleras resursas (+8,7 %). Percunter stagnescha il potenzial da resursas da las vischnancas cun paucas resursas.

Var 69 pertschient dal potenzial da resursas total è d'attribuir a las taglias da las persunas natiralas (taglias sin las entradas e sin la facultad sco er taglias a la funtauna). Tut en tut importan quellas 627,4 milliuns francs. La calculaziun includa plinavant las entradas fiscalas da las persunas giuridicas (100,5 miu.), ils tschains d'aua respectivamain las prestaziuns da cumpensaziun (49,2 miu.) sco er las valurs fiscalas da las immobiglias che vegnan resguardadas cun ina valur dad 1,5 promil (131,5 miu.).

Cleramain dapli meds finanzials or da la gulivaziun da resursas
La media dal potenzial da resursas per persuna decisiva, che importava l'onn precedent 4109 francs, è da nov s'augmentà a 4258 francs. Questa valur media chantunala correspunda a 100 puncts en l'index da resursas. 39 vischnancas han valurs d'index da mintgamai passa 100 puncts e valan pia sco vischnancas cun bleras resursas ch'èn obligadas da pajar contribuziuns. La tariffa da prelevaziun vegn laschada tala e quala cumpareglià cun l'onn precedent, quai sin il minimum legal. Tut en tut contribueschan questas vischnancas var 27 milliuns francs a favur da la gulivaziun da resursas (onn precedent: 23 miu.).

Las 61 vischnancas cun paucas resursas che han il dretg da la gulivaziun pervia da lur valur d'index sut 100 puncts, survegnan circa 38,5 milliuns francs. Quai èn 2,9 milliuns francs dapli che l'onn precedent. Ensemen cun las atgnas resursas cuntanscha mintga vischnanca uschia ina dotaziun minimala da 69,6 pertschient da la media chantunala. Il chantun surpiglia la differenza tranter il volumen total e las contribuziuns da las vischnancas cun bleras resursas, numnadamain var 11,4 milliuns francs.

48 vischnancas profitan da la gulivaziun da las grevezzas geografic-topograficas e da scola
La gulivaziun da las grevezzas geografic-topograficas e da scola (GGG) conceda ina gulivaziun a quellas vischnancas, che han ina grevezza surproporziunala pervia da lur structura d'abitadi, pervia da lur situaziun geografic-topografica sco er pervia da lur quota da scolaras e scolars. L'onn 2025 survegnan 48 vischnancas cun dretg da gulivaziun totalmain 27 milliuns francs, 2 milliuns dapli che l'onn avant. Quests meds finanzials vegnan mess a disposiziun cumplettamain dal chantun. La pli gronda part dals meds finanzials da la GGG vegn pajada a vischnancas da las regiuns Surselva e Partenz/Tavau.

17 vischnancas cun dretg da gulivaziun en il sectur da l'agid social
Las vischnancas che han ina gronda grevezza en il sectur da l'agid social material, pon far valair il dretg da survegnir ina gulivaziun. Questa gulivaziun da las grevezzas socialas (GGS) vegn calculada a maun dals custs nets da las vischnancas en proporziun cun lur potenzial da resursas. Las contribuziuns da gulivaziun vegnan fixadas – sin dumonda da las vischnancas – mintgamai l'onn suandant. Tenor l'examinaziun da basa da la primavaira 2024 vegnan pajadas per l'onn 2023 contribuziuns da var 625 000 francs a 17 vischnancas (onn precedent: 351 000 francs). En trais vischnancas vegnan fatgas emprovas da controlla fin la fin da l'onn 2024 per examinar pli detagliadamain, sch'igl exista in dretg da retrair GGS.

En il rom da la gulivaziun individuala d'inegualitads per grevezzas spezialas (GIG) po la Regenza dal rest conceder ina contribuziun speziala ad ina vischnanca. La vischnanca sto cumprovar ch'ella ha ina grevezza surproporziunala pervia da relaziuns u pervia d'eveniments extraordinaris. Dapi l'introducziun da la nova gulivaziun da finanzas l'onn 2016 n'han ins anc mai stuì far diever da quest instrument. Per l'onn 2025 duai vegnir budgetada, sco per l'onn precedent, ina contribuziun da 0,5 milliuns francs.

Cun il preventiv 2025 vegn il Cussegl grond a fixar definitivamain las valurs directivas per la gulivaziun da resursas 2025 sco er il volumen total 2025 per la gulivaziun da las grevezzas geografic-topograficas e da scola e per la gulivaziun individuala d'inegualitads per grevezzas spezialas.

Agiuntas:

Tabella Gulivaziun da finanzas 2025 (GRes e GGG) per vischnanca
Tabella Gulivaziun da las grevezzas socialas 2023 per vischnanca

Infurmaziuns:

• Cusseglier guvernativ Martin Bühler, schef dal Departament da finanzas e vischnancas, tel. +41 81 257 32 05 (cuntanschibel da las 09.00 fin las 10.00), e‑mail Martin.Buehler@dfg.gr.ch
• Patrick Casanova, manader Servetschs, Uffizi da vischnancas, tel. +41 81 257 23 88, e‑mail Patrick.Casanova@afg.gr.ch