In'avertura commoventa en il Museum naziunal en il liber «Dimitrie Gusti» a Bucarest, ina saira rumantscha variada a Turitg ed ina communicaziun tras l'autpledader en rumantsch en ils trens-intercity tranter Turitg e Cuira. Quai èn stads ils puncts culminants da la tschintgavla ediziun da l'Emna rumantscha dals 17 fin ils 24 da favrer 2025.

Ils 20 da favrer 1938 è il rumantsch daventà uffizialmain la quarta lingua naziunala da la Confederaziun svizra. Per undrar quest eveniment organisescha il Departament federal d'affars exteriurs (DFAE) mintga onn il favrer l'Emna da la lingua rumantscha (curt: Emna rumantscha). Inizià questa emna internaziunala, durant la quala il rumantsch vegn derasà or en il mund sur las represchentanzas svizras a l'exteriur, ha il cusseglier federal Ignazio Cassis. Quest onn ha l'avertura da l'Emna rumantscha gì lieu en la Rumenia. A chaschun d'ina visita dal cusseglier federal Ignazio Cassis dals 19 fin ils 21 da favrer 2025 èn tranter auter er vegnids tractads temas sco la plurilinguitad e la cultura da minoritads. Accumpagnà il cusseglier federal Cassis han il cusseglier guvernativ Jon Domenic Parolini ed il delegà per la plurilinguitad Alberto Palaia.

Costum engiadinais sco segn d'attaschadadad
In punct culminant tut spezial è stada l'occurrenza dals 20 da favrer 2025 en il Museum naziunal en il liber «Dimitrie Gusti» a Bucarest, gist il di d'anniversari da la votaziun dal pievel da l'onn 1938, cura ch'il rumantsch è vegnì elevà sco quarta lingua naziunala da la Svizra. En il center da l'occurrenza festiva èn stadas las parallelas tranter la plurilinguitad svizra e rumena. Ultra da la lingua principala, il rumen, datti en la Rumenia anc almain 18 differentas linguas e gruppas etnicas. Suenter ils pleds dal cusseglier federal Cassis e dal cusseglier guvernativ Parolini hai dà in barat animà tranter il Departament rumen per relaziuns interetnicas, il Departament federal d'affars exteriurs sco er il Departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient dal chantun Grischun (DECA). Sco segn d'attaschadadad ha il cusseglier guvernativ Parolini surdà al museum in costum engiadinais original che vegn ussa exponì en la collecziun internaziunala da costums. Il musicist Mario Pacchioli sco er l'artista rumena Luiza Zan han procurà per l'accumpagnament musical.

La visita è vegnida terminada ils 21 da favrer 2025, il Di internaziunal da la lingua materna, en la citad da port rumena Constanța cun ina discussiun al podium davart il tema linguas minoritaras. Il delegà per la plurilinguitad dal Grischun ha preschentà aspects istorics e giuridics dal rumantsch e respundì dumondas davart la quarta lingua naziunala da la Svizra.

Saira rumantscha a Turitg
Cun ina saira rumantscha en il Volkshaus a Turitg è l'Emna rumantscha vegnida terminada en moda festiva ils 24 da favrer 2025. Questa occurrenza, ch'è vegnida organisada dal chantun Grischun en collavuraziun cun il DFAE e la Lia Rumantscha, è daventada in lieu d'inscunter per represchentantas e represchentants da la cuminanza rumantscha da la diaspora sco er per giasts interessads da Turitg e conturns. En preschientscha dal cusseglier federal Ignazio Cassis, da la cussegliera guvernativa da Turitg Natalie Rickli e da la presidenta da la citad da Turitg Corine Mauch èn vegnidas discutadas dumondas centralas davart la promoziun da la lingua rumantscha en la citad ed en il chantun Turitg.
In focus spezial è vegnì mess sin l'impurtanza da la diaspora sco ambassadura per la lingua e cultura rumantscha. L'occurrenza ha dilucidà las purschidas existentas per las Rumantschas ed ils Rumantschs a Turitg sco er il basegn d'agir per ina promoziun persistenta da la lingua e da la cultura. Co po la lingua rumantscha vegnir dada vinavant a la proxima generaziun? Tge pussaivladads da furmaziun e da professiun datti per persunas da lingua rumantscha a Turitg? E pertge èsi d'avantatg per tut la societad da mantegnair la plurilinguitad? Questas dumondas èn stadas en il center dal barat animà.

Communicaziuns rumantschas en il tren
Sco segn udibel da l'attaschadadad tranter ils chantuns Turitg e Grischun è vegnida introducida dals 17 fin ils 24 da favrer 2025 ina communicaziun tras l'autpledader en rumantsch en ils trens-intercity da Turitg a Cuira e da Cuira a Turitg.

Fotografias agiuntadas:

 

© Departament federal d'affars exteriurs

Ulteriuras fotografias: https://pcloud.gr.ch/s/MPNqxTdSAA3ob7p

Infurmaziuns:

• Cusseglier guvernativ dr. Jon Domenic Parolini, schef dal Departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient, tel. +41 81 257 27 01 (cuntanschibel da las 15.00 fin las 15.30), e‑mail Jondomenic.Parolini@ekud.gr.ch
• Alberto Palaia, delegà dal Post spezialisà per la plurilinguitad, tel. +41 81 257 44 65 (cuntanschibel da las 13.00 fin las 17.00), e‑mail Alberto.Palaia@ekud.gr.ch