Il quint 2024 dal chantun Grischun serra cun in surpli dals retgavs da totalmain 87,7 milliuns francs (onn avant: 162,4 miu.). Il bun resultat sa basa sin fermas valurs tar ils retgavs. Però er la dinamica da la vart da las expensas cuntinuescha, quai particularmain tar las contribuziuns en il sectur dals fatgs socials ed en il sectur da sanadad. A medem temp datti in grond augment tar las investiziuns, quai cun brutto pli che 30 milliuns. Cun il resultat vegn la bilantscha rinforzada ulteriuramain. L'agen chapital a libra disposiziun s'augmenta per 69,4 milliuns sin 927,4 milliuns. La situaziun finanziala resta solida. Ils surplis dals retgavs èn dentant sa reducids cleramain dapi l'onn da record 2022 (205,6 miu.). Per l'onn current 2025 vegni fatg quint cun in resultat gulivà.
Il resultat dal quint 2024 è caracterisà tras las suandantas valurs directivas:
Ferm augment dals retgavs
Il svilup legraivel dals retgavs ha in fundament solid. Tant ils retgavs da taglia dal chantun (+47,3 miu.) sco er il retgav finanzial (+27,4 miu.) èn creschids cleramain. Tar ils retgavs da taglia èn las taglias sin las entradas da las persunas natiralas s'augmentadas nominalmain il pli fitg (+21,2 miu.), entant che las taglias sin il gudogn da las persunas giuridicas han mussà la pli ferma creschientscha procentuala (+18,7 %). Tar il retgav finanzial ston vegnir menziunadas particularmain las pli autas dividendas (+8,8 miu.) sin il chapital da dotaziun da la Banca Chantunala Grischuna (BCG). Ils tschains d'aua ed ils retgavs or da l'explotaziun da l'electricitad sustegnan quest resultat cun in plus da 27,1 milliuns. Il retgav da transfers s'augmenta principalmain pervia da las cumparts pli grondas da la taglia federala directa e da la taglia anticipada (+16,9 miu.). Grazia a questa situaziun da partenza robusta è il sbassament dal pe da taglia da 100 pertschient sin 95 pertschient per la taglia chantunala simpla da las persunas natiralas supportabel. Ils effects da quest sbassament, ch'è entrà en vigur il 2024, vegnan però a sa mussar per gronda part pir l'onn 2025.
Tegnair en egl l'augment dals custs
Cun 162,3 milliuns (+6,2 %) èn ils custs operativs creschids cleramain pli fitg ch'il retgav operativ (+99,8 miu. resp. 3,8 %). Particularmain las contribuziuns a communitads ed a terzas persunas (+64,1 miu.) sminueschan il resultat. La gronda part da questas contribuziuns vegn pajada al sectur dals fatgs socials ed al sectur da sanadad. Er tar ils custs materials ed ils ulteriurs custs da manaschi (+25,9 miu.) sco er tar ils custs da persunal (+21,2 miu.) datti in augment relativamain grond. Igl è impurtant da tegnair en egl l'augment dals custs. Ultra da quai hai dà ina reducziun considerabla tar las entradas: Sco gia l'onn 2023 manca la distribuziun dal gudogn da la Banca naziunala svizra er il 2024 dal tuttafatg. La gulivaziun da las resursas che vegn pajada da la Confederaziun e dals chantuns è per 36,8 milliuns pli bassa che l'onn avant.
Il resultat operativ mussa ina differenza da 156,0 milliuns tranter il preventiv (senza credits posteriurs) ed il quint. Quai èn 2,8 pertschient da la summa dals custs e dals retgavs operativs. Mintgamai circa la mesadad da questa differenza è d'attribuir a retgavs pli auts che budgetads ed ad investiziuns betg fatgas.
Quint da las vias gulivà
La finanziaziun speziala Vias mussa er l'onn 2024 in quint equilibrà. Quai malgrà che malauras (particularmain en il Mesauc) han chaschunà custs pli gronds. Per l'emprima giada suenter plirs onns èsi puspè stà necessari da duvrar ina contribuziun or dals meds publics generals (18,6 miu.). Il dabun da las vias resta sin il maximum legal da 100 milliuns.
Pitschen plus en il resultat extraordinari
Las trais investiziuns finanzialas ch'il chantun tegna en l'interess politic, numnadamain ils certificats da participaziun da la BCG (+24,0 miu.), las aczias da la Repower SA (-25,3 miu.) e las aczias da la Ems-Chemie Holding SA (+1,1 miu.), han tut en tut procurà per in resultat quasi gulivà. Sco retgav extraordinari èn plinavant vegnidas cudeschadas differentas prelevaziuns ord ed apports en prefinanziaziuns, particularmain concernent la realisaziun dal «Plan d'acziun Green Deal (AGD)» (netto -5,5 miu.). Tut ensemen mussa il resultat extraordinari in pitschen plus da 3,4 milliuns (onn avant: +41,9 miu.).
Cleramain dapli investiziuns che l'onn avant
Cun 420,3 milliuns (onn avant: 389,8 miu.) han las investiziuns bruttas cuntanschì l'onn 2024 il pli aut nivel da fin ussa. Las investiziuns nettas che vegnan finanziadas dal chantun importan 258,9 milliuns. Ellas surpassan per 16,4 milliuns la valur da l'onn avant. Cun 228,2 milliuns èn er las atgnas contribuziuns d'investiziun cleramain sur la valur da l'onn avant (+25,2 miu.). Per ils projects da construcziun auta e bassa sco er per mobiglias e software èn vegnids impundids tut en tut 167,3 milliuns, quai ch'è 8,0 milliuns dapli che l'onn avant.
L'agen chapital crescha grazia ad in surpli dals retgavs
Suenter la cudeschaziun dal gudogn s'augmenta l'entir agen chapital per 87,7 milliuns ed importa da nov 3,32 milliardas. Da quai èn 927,4 milliuns agen chapital a libra disposiziun (onn avant: 858,0 miu.). Las ulteriuras 2,39 milliardas èn liadas en la facultad administrativa, en investiziuns finanzialas sco er en finanziaziuns spezialas e preliminaras.
Per l'onn 2025 vegn spetgà in resultat gulivà
Sin basa da la clusiun dal quint 2024 èsi pussaivel da deducir approximativamain il resultat dal quint 2025. Gia garantidas èn distribuziuns da la BNS da 56,8 milliuns. Cun 103,7 milliuns è la dividenda da la BCG per l'onn da gestiun 2024, inclusiv l'indemnisaziun da la garanzia statala, sin il nivel da l'onn avant. Ils retgavs da taglia han gia l'onn 2024 surpassà per bundant 30 milliuns la valur budgetada per l'onn 2025. Il 2025 sa mussa dentant per l'emprima giada l'effect dal sbassament dal pe da taglia per 5 pertschient per las persunas natiralas (-30 miu envers l'onn avant). Entradas pli pitschnas èn er da spetgar tar la contribuziun or da la gulivaziun da las resursas da la Confederaziun (-11,6 miu.). La dinamica da la vart dals custs dastgass però er cuntinuar, particularmain tar las contribuziuns a terzas persunas, ma er tar ils custs materials ed ils custs da persunal. Il preventiv 2025 resguarda in augment da 5 pertschient tar las expensas totalas. Tut en tut po vegnir fatg quint cun in resultat operativ gulivà per l'onn da gestiun 2025. Dapi l'onn 2022 sa reduceschan ils surplis dals retgavs successivamain.
La planisaziun da finanzas per ils onns 2026 fin 2028 mussa gronds deficits tranter 118 e 137 milliuns. Ils pajaments da la Confederaziun or da la gulivaziun da resursas vegnan vinavant a sa reducir fermamain. Cumplementarmain al sbassament dal pe da taglia gia concludì èsi plinavant planisà da reducir sistematicamain las taglias sin las entradas, per distgargiar las persunas cun activitad da gudogn e las famiglias (a partir dal 2027, mintga onn: -20 miu.). Las investiziuns nettas creschan fin l'onn 2027 sin bundant 400 milliuns, avant ch'ellas sa reduceschan puspè l'onn 2028. En spezial projects da leschas federalas pon procurar per ulteriuras eventualas grevezzas per las finanzas. Exempels per quai èn il pachet da distgargia 2027, l'aboliziun da l'imposiziun da taglia sin la valur da l'atgna locaziun, la midada a l'imposiziun da taglia individuala e las adattaziuns tar las reducziuns da las premias. Per dumagnar las sfidas finanzialas futuras èn las premissas però anc adina bunas. Plinavant po e duai agen chapital a libra disposiziun vegnir impundì sistematicamain per mitigiar tschertas grevezzas supplementaras.
Il Cussegl grond vegn a tractar il quint annual 2024 en la sessiun da zercladur 2025.
Agiuntas:
Infurmaziuns:
Cusseglier guvernativ Martin Bühler, schef dal Departament da finanzas e vischnancas, tel. +41 81 257 32 05 (cuntanschibel da las 12.00 fin las 13.00), e‑mail Martin.Buehler@dfg.gr.ch
Responsabladad: Departament da finanzas e vischnancas