Malgrà che numerus pajaments da la Banca naziunala svizra e da la Confederaziun vegnan a mancar, è il preventiv 2024 anc equilibrà. La gronda part da las perditas pon vegnir cumpensadas il 2024 tras taglias chantunalas pli autas e tras retgavs finanzials pli gronds. Il surpli d'expensas importa 49,6 milliuns (onn precedent: 11,2 miu.). Las investiziuns bruttas creschan per 31,5 milliuns sin totalmain 482,6 milliuns. Ellas engrevgeschan il chantun cun netto 309,7 milliuns. Il plan da finanzas 2025–2027 cuntegna deficits da record tranter 110 e 155 milliuns.
Las valurs caracteristicas dal preventiv 2024 sa preschentan sco suonda:
- deficit dal preventiv da 49,6 milliuns (onn precedent: 11,2 miu.), quai suenter prelevaziuns da reserva da 24,7 milliuns;
- quota statala chantunala da 14,4 pertschient (onn precedent: 14,4 %);
- augment dals custs totals per 1,6 pertschient (onn precedent: 4,8 %);
- augment dals custs da persunal per 3,8 pertschient (onn precedent: 5,6 %);
- investiziuns bruttas da 482,6 milliuns (onn precedent: 451,2 miu.);
- investiziuns nettas che ston vegnir finanziadas dal chantun da 309,7 milliuns (onn precedent 301,1 miu.);
- deficit dal quint da las vias da 19,4 milliuns (onn precedent: 18,8 miu.).
Resultats dal preventiv 2024
Il preventiv 2024 observa tut las otg directivas da la politica da finanzas dal Cussegl grond. Cumpareglià cun il preventiv 2023 s'augmenta il deficit dal preventiv dentant per 38,4 milliuns. Quest pegiurament è d'attribuir cunzunt a la mancanza totala spetgada tar la distribuziun dal gudogn da la Banca naziunala svizra (BNS) (-61,6 miu. cumpareglià cun il preventiv 2023), ma er a la clera reducziun da la gulivaziun da las resursas, che vegniva pajada tras la Gulivaziun naziunala da finanzas (NGF) (-35,2 miu.). Questas perditas pon vegnir cumpensadas per gronda part tras atgnas funtaunas cun agid d'ina budgetaziun optimistica dals retgavs. Quai èn en spezial ils retgavs da taglia dal chantun sez (+59,5 miu.) sco er las entradas dal sectur da finanzas sin basa da las aspectativas positivas en ils conturns dals tschains e da las dividendas (+30,4 miu.).
Las expensas creschan totalmain per +1,6 pertschient cumpareglià cun il preventiv 2023, pia in pau damain che la chareschia supponida da 2,0 pertschient. Il pli fitg creschan, cun +30,1 milliuns, danovamain las contribuziuns dal chantun a communitads ed a terzas persunas.
Custs da persunal
Ils custs da persunal s'augmentan per 17,1 milliuns en cumparegliaziun cun l'onn precedent. Da questa summa vegnan 9,0 milliuns duvrads per cumpensar la chareschia. Per l'assistenza persunala da las persunas da l'Ucraina che tschertgan protecziun èn previs 7,3 milliuns (+2,7 miu.). 3,2 milliuns èn planisads da nov per realisar la «Strategia Administraziun digitala Grischun 2024–2028». La creschientscha restanta è d'attribuir principalmain a la creaziun da novas plazzas ed als svilups individuals dals salaris. Per ils svilups individuals dals salaris il 2024 èn budgetads totalmain 0,8 pertschient da la summa dals salaris.
Custs da transfers
Las prestaziuns da transfers s'augmentan, cun 1,9 pertschient, tut en tut en il rom da la chareschia supponida. Dals totalmain 1318,5 milliuns pertutgan circa 82 pertschient (1076,3 miu.) las contribuziuns a communitads ed a terzas persunas (+30,1 miu. u +2,9 %). La gronda part dals custs supplementars pertutga contribuziuns ad ospitals ed a clinicas, inclusiv ils Servetschs psichiatrics dal Grischun (+8,3 miu.). Er contribuziuns creschentas en ils secturs scolas spezialisadas e scolas autas (+7,3 miu.), traffic public e traffic betg motorisà (+4,3 miu.), scola populara e scolina (+3,8 miu.), scolaziun speziala (+3,5 miu.) sco er premias da las assicuranzas da malsauns (+2,3 miu.) èn motivs decisivs per l'augment da las expensas.
Retgavs
Cun tut en tut 937,3 milliuns èn las taglias chantunalas budgetadas optimisticamain. Cumpareglià cun il preventiv 2023 s'augmentan ellas per 58,1 milliuns (+6,6 %). Il stadi actual dals retgavs fiscals da l'avust 2023 lascha presumar quest svilup positiv. Las taglias sin las entradas e sin la facultad da las persunas natiralas sco er las taglias a la funtauna han pudì vegnir auzadas per totalmain 42 milliuns en il preventiv 2024. Cun grondas perditas ston ins dentant quintar pervia da la mancanza spetgada tar la distribuziun dal gudogn da la BNS (-61,6 miu. cumpareglià cun il preventiv 2023), ma er pervia da la clera reducziun da la gulivaziun naziunala da las resursas (-35,2 miu.).
Gulivaziun da finanzas grischuna
Durant il 2024 pajan 38 vischnancas cun bleras resursas 23,0 milliuns (+1,9 miu.) en la gulivaziun da las resursas (GRes) e 62 vischnancas cun paucas resursas survegnan tut en tut 35,6 milliuns (+0,5 miu.) da la GRes. Da la gulivaziun da las grevezzas geografic-topograficas e da scola (GGG), che vegn finanziada cumplainamain tras il chantun, survegnan 49 vischnancas autorisadas, sco il 2023, totalmain 25 milliuns. Ulteriuras infurmaziuns en chaussa èn cuntegnidas en la communicaziun a las medias davart la gulivaziun da finanzas 2024.
Investiziuns
L'activitad d'investiziun dal chantun vegn a s'augmentar cleramain il 2024. Las expensas d'investiziun planisadas per il 2024 importan 482,6 milliuns (onn precedent: 451,2 miu.). Da l'autra vart stattan entradas totalas da 173,0 milliuns (onn precedent: 150,1 miu.). Il chantun sto pia finanziar sez investiziuns nettas da 309,7 milliuns. Quai èn circa 8,6 milliuns dapli che l'onn precedent. Projects da construcziun auta ch'èn cuntegnids en il preventiv 2024 èn per exempel la renovaziun dal center da dietas al Plantahof, la construcziun da la nova halla da controlla da l'Uffizi per il traffic sin via a Roveredo, la renovaziun e l'engrondiment da l'Edifizi chantunal sco er la construcziun dal nov Center da scola auta spezialisada a Cuira.
Perspectiva
Il plan da finanzas actualisà per ils onns 2025–2027 mussa deficits che creschan fermamain e che importan tranter stgars 110 milliuns il 2025 e bundant 155 milliuns il 2027. Il svilup dals deficits è d'attribuir d'ina vart a la creschientscha cuntinuanta dals custs e da l'autra vart a la stagnaziun dals retgavs totals. Quest svilup vegn influenzà tras paucas posiziuns. Las contribuziuns d'investiziun a communitads ed a terzas persunas fan il 2025 in sigl da bundant 45 milliuns. Da la vart dals retgavs vegnan las taglias sin il gudogn tras la vendita da bains immobigliars, ch'èn actualmain sin in nivel da record, puspè a sa reducir successivamain. La reducziun proponida dal pe da taglia per las persunas natiralas per 5 pertschient chaschuna, a partir dal 2025, perditas supplementaras dals retgavs da bundant 30 milliuns per onn. Ils pajaments da la gulivaziun naziunala da las resursas sa reduceschan fin il 2026 pass per pass per totalmain 90 milliuns sin in nivel da var 40 milliuns. Las distribuziuns futuras dal gudogn da la BNS èn fitg intschertas.
Per cumpensar ina part dals deficits stat a disposiziun agen chapital libramain disponibel. Quel duai vegnir duvrà per cumpensar la reducziun dal pe da taglia per 5 pertschient, las investiziuns maximalas vegnintas tar ils projects da construcziun subvenziunads sco er la mancanza da las distribuziuns dal gudogn da la BNS. Malgrà quai ston vegnir cuntanschidas cleras meglieraziuns cumpareglià cun ils deficits dal plan da finanzas, per tegnair las finanzas chantunalas vinavant en l'equiliber. En tut las fatschentas chantunalas che chaschunan grevezzas supplementaras per las finanzas, vali dad esser moderà.
Il Cussegl grond vegn a tractar il preventiv 2024 en la sessiun da december 2023 e fixescha lura ils pes da taglia per l'onn fiscal 2024.
Agiuntas:
Infurmaziuns:
Cusseglier guvernativ Martin Bühler, schef dal Departament da finanzas e vischnancas, tel. +41 81 257 32 01 (cuntanschibel da las 13.30 fin las 15.00), e‑mail Martin.Buehler@dfg.gr.ch
Responsabladad: Regenza