En sia ultima sesida ha la regenza deliberà contribuziuns per l'uniun purtadra alpinavera sco er per differentas staziuns da mesiraziun e servetschs da preavertiment en il Grischun. Plinavant ha ella approvà la nova divisiun dals reviers forestals dal Grischun ed ha deliberà la "planisaziun generala chantunala da las chasas da tgira 2015".
Contribuziun chantunala per l'uniun purtadra alpinavera
Per l'uniun purtadra alpinavera ha la regenza grischuna deliberà ina contribuziun da 700 000 francs per la fasa da gestiun 2017 fin 2021. Resalvadas restan la concessiun dals credits necessaris tras il cussegl grond, las contribuziuns finanzialas da la confederaziun sco er ina confinanziaziun proporziunala dals chantuns Uri e Glaruna sco er dal Tessin en cas da l'admissiun en l'uniun purtadra.
L'uniun purtadra alpinavera ch'è vegnida fundada l'onn 2006 ed a la quala appartegnan ils chantuns Grischun, Glaruna ed Uri è ina da las quatter organisaziuns surregiunalas che promova la vendita da spezialitads regiunalas. Quai sin basa da l'ordinaziun federala davart il sustegn da la promoziun da la vendita da products agriculs. Per la fasa da gestiun 2017 fin 2021 è la finamira principala quella da sustegnair ils partenaris sin ils differents nivels dal martgà uschia localmain, surregiunalmain e naziunalmain ch'els pon sa posiziunar meglie envers auters purschiders en il martgà da nischa dals products d'alp, da muntogna e regiunals.
Execuziun da la lescha federala davart la protecziun da la vopna svizra e d'auters segns publics
La regenza relascha l'ordinaziun chantunala davart la protecziun da las vopnas (OCPV). L'ordinaziun regla l'execuziun da la lescha federala davart la protecziun da la vopna svizra e d'auters segns publics ch'è vegnida relaschada en il rom dal "project swissness". L'ordinaziun chantunala davart la protecziun da las vopnas vegn messa en vigur per il 1. da schaner 2017 il medem mument cun il dretg federal respectiv.
La vopna chantunala vegn ozendi duvrada en differentas furmas per intents commerzials e betg commerzials. Uschia per exempel sin artitgels da souvenir, sin emballadis da products da victualias spezialas dal Grischun u er da federaziuns e d'uniuns chantunalas privatas. La pratica vertenta n'ha chaschunà nagins problems. La vasta utilisaziun da la vopna chantunala è per il Grischun er ina buna reclama d'image. Ord vista dal chantun duai perquai vegnir chattada ina via per pudair cuntinuar cun la pratica vertenta liberala er sut il nov dretg federal restrictiv.
Sut quest aspect ha la regenza laschà sclerir d'in expert extern tge basegn minimal d'agir e da regulaziun ch'è necessari sin plaun chantunal. Sin questa basa è vegnida elavurada l'ordinaziun tar l'execuziun da la lescha federala davart la protecziun da la vopna svizra e d'auters segns publics. Per las vopnas da las vischnancas èsi previs che la suprastanza communala possia decider sin dumonda davart l'ulteriura utilisaziun.
La regenza deliberescha contribuziuns per staziuns da mesiraziun e per servetschs da preavertiment en il Grischun
Per mesirar las precipitaziuns, las temperaturas ed il vent sco er per survegliar moviments da massa sco per exempel bovas vegnan impundids en il Grischun totalmain 1,8 milliuns francs ils onns 2016 fin 2019. La regenza ha approvà ils custs per la gestiun e per il mantegniment da staziuns dal sistem interchantunal da mesiraziun e d'infurmaziun IMIS sco er per il manaschi dals sistems da preavertiment. Tenor la cunvegna da program "Ovras da protecziun en il guaud" surpiglia il chantun ina part da 45 pertschient e la confederaziun ina part da 35 pertschient dals custs totals.
Il sistem interchantunal da mesiraziun e d'infurmaziun IMIS è vegnì sviluppà l'onn 1996 en collavuraziun cun la confederaziun, ils chantuns, las vischnancas ed ulteriuras gruppas d'interess. El cumpiglia staziuns da mesiraziun che vegnan coordinadas e survegliadas dal WSL institut per la perscrutaziun da la naiv e da las lavinas (SLF) a Tavau. Las datas servan sco basa per elavurar ils bulletins da lavinas naziunals e regiunals. Ultra da quai vegnan ellas duvradas per avertiments locals da lavinas.
Sistems da preavertiment vegnan duvrads per survegliar per exempel ils moviments da massa al Cuolm da Vi sur Sedrun u la bova a Brinzauls. Els èn in agid indesistibel per las persunas responsablas en las vischnancas per avertir ad ura la populaziun e per ordinar las mesiras correspundentas sco in'evacuaziun u ina serrada da la via.
Ulteriuras infurmaziuns sut:
uffizi da guaud e privels da la natira
Nova divisiun dals reviers forestals dal Grischun
La regenza ha approvà ina nova divisiun dals reviers forestals dal Grischun. Il dumber da reviers è vegnì reducì per 7 a da nov 68 reviers. Il revier Madrisa (aboliziun dals reviers Claustra, Küblis-Conters-Fideris, Luzein e St. Antönien), ils reviers Scuol e Zernez (aboliziun dals reviers Macun, Scuol, Sent e Zernez) sco er il revier Surses (aboliziun dals reviers Sotgôt, Surgôt e Tinizong-Rona) èn vegnids furmads da nov. La divisiun dals reviers vegn adattada retroactivamain per il 1. da schaner 2016. Resguardond las ulteriuras fusiuns da vischnancas e da manaschis èsi da far quint er en il futur cun midadas dals reviers forestals.
Preschentaziun generalisada dals 68 reviers forestals dal chantun Grischun
Deliberà la nova planisaziun generala chantunala da las chasas da tgira
La regenza grischuna ha deliberà l'uschenumnada "planisaziun generala da las chasas da tgira 2015" per la tgira e per l'assistenza staziunara e parzialmain staziunara da persunas attempadas en il chantun. Cun quella vegn actualisada la planisaziun generala vertenta da l'onn 2010 en il senn d'ina planisaziun successiva. En la planisaziun generala chantunala da las chasas da tgira vegn calculà per mintgina da las 19 regiuns da planisaziun il basegn da letgs teoretic futur fin l'onn 2035. La planisaziun generala serva er sco basa per conceder contribuziuns d'investiziun a novs letgs da tgira sco er per la glista chantunala da las chasas da tgira.
Il chantun ha dà l'incumbensa a l'observatori svizzer da sanadad d'elavurar las basas statisticas per la planisaziun da las chasas da tgira. Uschia vegn il dumber da persunas dad 80 onns e dapli en il chantun Grischun a sa dublegiar probablamain fin l'onn 2035. Cun l'augment il pli grond èsi da far quint en las regiuns Plaun, Engiadin'ota, Surses, Landquart e Planeiras. Il basegn da letgs da tgira è cuvrì cun la purschida ch'exista oz però fin almain l'onn 2025 sco ch'il rapport da l'observatori svizzer da sanadad mussa.
Approvaziun da l'utilisaziun da la forza idraulica e dal project "Ovra idraulica pitschna Alp Trida – Laret"
La regenza grischuna ha approvà la dumonda da la vischnanca da Samignun per utilisar la forza idraulica dal Mühlbach sin l'alp Trida sco er il project "Ovra idraulica pitschna Alp Trida – Laret".
Las telefericas Samignun SA han ina permissiun per dastgar retrair aua dal Mühlbach sin l'alp Trida durant ils mais november fin mars per far naiv artifiziala. La vischnanca da Samignun ha l'intent da duvrar la forza idraulica dal Mühlbach durant l'ulteriur temp da l'avrigl fin l'october per producir electricitad. Per quai duai vegnir duvrada ina part da l'infrastructura ch'exista per far naiv artifiziala. L'ovra electrica pitschna Alp Trida – Laret duai avair ina producziun annuala da circa 1,9 milliuns uras da kilowatt. Cun quella po vegnir cuvrì il basegn d'electricitad da circa 450 chasadas. Il project cumpiglia ina simpla ovra idroelectrica ad aua currenta da pressiun auta.
Ordinaziun da sanaziun per diversas ovras electricas grischunas
La regenza grischuna ha ordinà per differentas ovras electricas in'obligaziun da sanar l'accessibladad dals peschs. Pertutgads èn dus stabiliments da la Repower SA sco er in stabiliment da las Ovras electricas La Punt SA.
En il chantun Grischun èn 65 obstachels che derivan d'ovras electricas vegnids classifitgads sco obstachels che ston vegnir sanads. Fin ussa ha la regenza relaschà 34 ordinaziuns da sanaziun. La nova lescha federala davart la protecziun da las auas pretenda che l'accessibladad dals peschs vegnia restabilida en ils flums svizzers. Obstachels ch'impedeschan essenzialmain la migraziun dals peschs ston vegnir sanads. Uschia èn ils chantuns obligads tenor lescha da planisar – tar ovras idraulicas existentas – mesiras che las societads d'ovras electricas ston realisar.
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun